Τέτοιες μέρες, σε εποχές καλύτερες που δεν ξέραμε πώς μπορεί κάποτε να γίνουν πολύ χειρότερες, θα ετοιμάζαμε ανασκοπήσεις της χρονιάς, θα κρατούσαμε τα καλύτερα και τα χειρότερα και θα προσπαθούσαμε να περιγράψουμε τις προσδοκίες για τη νέα χρονιά. Και εδώ στην εφημερίδα, όλο και κάποιο αφιέρωμα θα είχαμε, όλο και κάτι επιπλέον θα προσπαθούσαμε να φτιάξουμε για το καλό του χρόνου που έρχεται. Τώρα, όλα αυτά μοιάζουν πολύ δύσκολα.
Το είχαμε ξαναζήσει κάτι τέτοιο στα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Δεν μπορούσες να αποφύγεις τις αρνητικές σκέψεις, δεν ήθελες να αφιερώσεις πολύ χρόνο στις χειρότερες στιγμές που πέρασαν και ήσουν μαγκωμένος με τις ευχές για τη νέα χρονιά. Όταν τα πράγματα δεν πάνε καλά, δεν υπάρχει ούτε διάθεση, ούτε πολύς χώρος για αισιοδοξία.
Περιγράφεις κάτι προφανές, θα πει κάποιος. Τι νόημα έχει να περιγράφεις κάτι που το βλέπουμε όλοι μας. Το βλέπουμε άραγε; Και το βλέπουμε από κοινού, βλέπουμε το ίδιο; Επιτρέψτε μου να αμφιβάλλω. Αλλιώς βλέπει την κατάσταση εκείνος που δεν αγχώνεται για το πόσο κοστίζει ένα τεστ ή το πετρέλαιο κι αλλιώς εκείνος που δεν έχει να πληρώσει ούτε το τεστ ούτε το πετρέλαιο για να ζεσταθεί.
Αλλά και αυτή η ταξική προσέγγιση των διαφορών που διασχίζουν το κοινωνικό σώμα είναι ίσως γνωστή. Γνωστή, αλλά τόσο συνηθισμένη που έχει καταντήσει κάτι σαν «φυσικότητα», σαν το «τι να κάνουμε, έτσι είναι η ζωή». Αλλά ακόμα κι αν έτσι είναι η ζωή, στις μεγάλες κρίσεις γίνεται ακόμα χειρότερη. Και ένα κομμάτι της απαισιοδοξίας που βιώνουμε στο τέλος και αυτής της χρονιάς είναι γιατί πέφτει πάνω μας διπλά και τρίδιπλα η αδικία, η βαναυσότητα και η θλίψη του κόσμου μας. Και είναι τόσο ασφυκτικό το πλαίσιο που δεν μπορούμε να ξεφύγουμε αλλάζοντας απλώς βλέμμα όπως αλλάζουμε κανάλι στην τηλεόραση. Δεν υπάρχει τηλεκοντρόλ για να αλλάξεις τον κόσμο.
Αλλά δεν γίνεται και να αποδεχτούμε ως «φυσική εξέλιξη» όσα μας συμβαίνουν και την τροπή που έχουν πάρει τα πράγματα. Δεν μπορούμε να αποδεχτούμε ότι «αυτή είναι η ζωή» που θέλουμε να ζήσουμε.
Κι εκεί είναι που έρχεται η αισιοδοξία. Γιατί η αισιοδοξία δεν είναι ένα αέναο ευχολόγιο στον αέρα. Πατάει πάνω στο έδαφος του πραγματικού. Και δεν ζητάμε τον ουρανό με τ’ άστρα. Ζητάμε μέσα από τις ευχές μας και τα αισιόδοξα μηνύματα να αλλάξει αυτό που μπορεί να αλλάξει και να ανοίξει ο δρόμος για αυτό που ακόμα δεν βλέπουμε πώς θα το αλλάξουμε. Μπορεί να αντιμετωπιστεί πολύ πιο δίκαια για όλους η πανδημία. Μπορεί να αντιμετωπιστούν οι ανισότητες. Μπορεί να υπάρξει μεγαλύτερη έγνοια για τους αδύναμους. Ας ξεκινήσουμε από σήμερα.
ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ
Από την εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ»
