Πρόταση εφαρμογής ενιαίου χωρικού σχεδιασμού λεκανοπεδίου Ιωαννίνων

Ολοκληρωμένη πρόταση, η οποία είναι στενά συνδεδεμένη με το Ρυθμιστικό Σχέδιο Ιωαννίνων, που είχε εκπονηθεί από το ΥΠΕΧΩΔΕ, καταθέτει ο βουλευτής Ιωαννίνων, Στ. Καλογιάννης, η οποία αναφέρει τα εξής:

Ι. Υφιστάμενη κατάσταση

Στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων ισχύουν σήμερα οι παρακάτω πολεοδομικές ρυθμίσεις:

– Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ) Ιωαννίνων, θεσμοθετήθηκε με Προεδρικό Διάταγμα το 1989 (ΦΕΚ 297Δ’/1989), τροποποιήθηκε το 1991 και το 1993.

– Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΓΠΣ) Ιωαννίνων, θεσμοθετήθηκε το 1987 (ΦΕΚ 58Δ’/1987).

– Σχέδιο Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ) Δήμου Μπιζανίου, θεσμοθετήθηκε το 2009 (ΦΕΚ 529 ΑΑΠ/2009).

Παράλληλα, από δεκαετίας και πλέον (2009), εκκρεμεί η θεσμοθέτηση Πολεοδομικών Μελετών οικισμών του λεκανοπεδίου (όπως του Περάματος, του Σταυρακίου, των Μαρμάρων, κ.α.) και Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων των πρώην «καποδιστριακών» Δήμων Ιωαννίνων, Ανατολής, Παμβώτιδας, Περάματος, Πασσαρώνας.

Εκκρεμεί επίσης η έκδοση Προεδρικού Διατάγματος για την προστασία του οικοσυστήματος της λίμνης Παμβώτιδας, ρύθμιση απολύτως συνυφασμένη με τον σχεδιασμό του λεκανοπεδίου.

Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι ο πολεοδομικός σχεδιασμός στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων:

– Είναι παλιός και, συνεπώς, ξεπερασμένος,

– Είναι αποσπασματικός,

– Δεν έχει ενσωματώσει τις «κοσμογονικές» αλλαγές που έχουν συμβεί τις τελευταίες δεκαετίες, όπως την οικονομική και κοινωνική κρίση, τη νεώτερη ευρωπαϊκή νομοθεσία, τις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής τα νέα πολεοδομικά και περιβαλλοντικά δεδομένα[1], τα νέα εργαλεία σχεδιασμού, κλπ.

Αδυνατεί, συνεπώς, να καλύψει στοιχειωδώς τις σημερινές ανάγκες της πόλης και των οικισμών του λεκανοπεδίου Ιωαννίνων και των κατοίκων τους, πόσω μάλλον τις μελλοντικές.

ΙΙ. Περί Ρυθμιστικών Σχεδίων και Τοπικών Χωρικών

Τα “Ρυθμιστικά Σχέδια και Προγράμματα Προστασίας Περιβάλλοντος” που προβλέπονταν στον Ν. 2508/1997 «για την βιώσιμη οικιστική ανάπτυξη των πόλεων και οικισμών της χώρας», αποτελούν επιτελικά σχέδια που στοχεύουν στην οικιστική οργάνωση, την προστασία του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος, τη σχεδιασμένη ανάπτυξη των μεγάλων αστικών κέντρων.

Ειδικότερα, με τα Ρυθμιστικά Σχέδια (ΡΣ) προσδιορίζονται, μεταξύ άλλων, οι βασικές κατευθύνσεις των σχεδίων του υποκείμενου επιπέδου σχεδιασμού, δηλαδή των Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΓΠΣ), χωροθετούνται οι χρήσεις υπερτοπικού χαρακτήρα στην περιοχή του ΡΣ (οι οποίες δεν μπορεί να προσδιορίζονται από τα επιμέρους ΓΠΣ), δίνονται κατευθύνσεις για την περιβαλλοντική προστασία και αναβάθμιση της αστικής περιοχής που περιλαμβάνουν.

Η διαδικασία εκπόνησης των ΡΣ της Πάτρας, της Λάρισας, των Ιωαννίνων, του Βόλου, του Ηρακλείου, ξεκίνησε το 2005, όταν καταρτίστηκαν οι τεχνικές προδιαγραφές, καθορίστηκαν τα κατ’ αρχήν όριά τους και εξασφαλίστηκε η χρηματοδότησή τους. Παρ’ όλο που οι μελέτες τους (Φάσεις Α’ και Β’) ολοκληρώθηκαν το 2009, όπως και η διαδικασία διαβούλευσης, δεν έχουν θεσμοθετηθεί με έκδοση ΠΔ μέχρι σήμερα.

Ο Ν. 4269/2014 «Χωροταξική και πολεοδομική μεταρρύθμιση – Βιώσιμη ανάπτυξη», μείωσε τα επίπεδα χωρικού σχεδιασμού. Εισήγαγε τα Τοπικά Χωρικά Σχέδια (ΤΧΣ) ως εργαλεία ρύθμισης του χωρικού σχεδιασμού, με τα οποία καθορίζονται οι χρήσεις γης, οι όροι δόμησης και κάθε σχετικό για την ολοκληρωμένη χωρική ανάπτυξη ενός ΟΤΑ, χωρίς να καταργούν τα Ρυθμιστικά Σχέδια. Ειδικότερα, στις μεταβατικές του διατάξεις ο Νόμος προέβλεπε τη διαδικασία έγκρισης των εκκρεμών Ρυθμιστικών Σχεδίων ως εξής: α) οι στρατηγικές τους κατευθύνσεις περιλαμβάνονται στην ΥΑ έγκρισης του οικείου Περιφερειακού Χωροταξικού Πλαισίου και β) οι ρυθμιστικές κατευθύνσεις αυτών εγκρίνονται με ΠΔ.

Με τον Ν. 4447/2016 «Χωρικός Σχεδιασμός – Βιώσιμη ανάπτυξη», ο οποίος βρίσκεται σε ισχύ, καταργήθηκαν οι σχετικές διατάξεις του Ν. 4269/2014 και επαναδιατυπώθηκαν σχεδόν αυτούσιες. Ισχύει δηλαδή η διαδικασία έγκρισης εκκρεμών Ρυθμιστικών Σχεδίων. Οι στρατηγικές κατευθύνσεις του ΡΣ Ιωαννίνων περιλαμβάνονται στο αναθεωρημένο Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο Ηπείρου (ΦΕΚ 286 ΑΑΠ/2018).

Ενώ λοιπόν προβλέπεται η διαδικασία θεσμοθέτησης των ΡΣ, επί μία δεκαετία και πλέον δεν έγινε κανένα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Όμως, λόγω των πολύ σημαντικών καθυστερήσεων διογκώνονται οι εκκρεμότητες του χωρικού σχεδιασμού και οι επιπτώσεις του.

Το ΠΔ υπ’ αρ. 90/2018 (ΦΕΚ 162Α’/2018) έδωσε, μεταξύ άλλων, τη δυνατότητα έγκρισης εκκρεμών ΓΠΣ εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος. Αυτό θα μπορούσε να γίνει ακόμη και σήμερα[2], για τα εκκρεμή ΓΠΣ των «καποδιστριακών» Δήμων Ιωαννίνων, Ανατολής, Παμβώτιδας, Περάματος. Όμως, χωρίς Ρυθμιστικό Σχέδιο, θα είχαμε απλώς εγκεκριμένα ΓΠΣ αποσπασματικά, χωρίς καμία συνάφεια μεταξύ τους λόγω έλλειψης κατευθύνσεων από υπερκείμενο σχεδιασμό, συνεπώς μη εφαρμόσιμα.

Για να μπορέσουν να εγκριθούν οι ρυθμίσεις που εκκρεμούν (ΓΠΣ, πολεοδομικές μελέτες, ΠΔ Παμβώτιδας), απαιτείται τροποποίηση της ΖΟΕ[3]. Και αυτό μπορεί να επιτευχθεί με ένα νέο Προεδρικό Διάταγμα, το οποίο πρέπει να βασίζεται στο ώριμο Ρυθμιστικό Σχέδιο του ΥΠΕΧΩΔΕ (2009).

ΙΙΙ. Πρόταση

Το λεκανοπέδιο Ιωαννίνων χρειάζεται έναν ενιαίο και επικαιροποιημένο, χωροταξικό, πολεοδομικό και περιβαλλοντικό σχεδιασμό, υπό το φως των νέων δεδομένων της περιόδου 2009 – 2020, που θα δώσει λύσεις στα οικιστικά και κυκλοφοριακά προβλήματα και στη χωροθέτηση των υπερτοπικών χρήσεων, θα αναδείξει τον δημόσιο χώρο, θα αντιμετωπίσει με ενιαίο τρόπο το παραλίμνιο μέτωπο, θα προστατεύσει και θα αναδείξει το οικοσύστημα της Παμβώτιδας.

Πρότασή μου είναι, όπως το Υπουργείο Περιβάλλοντος αναλάβει πρωτοβουλία επικαιροποίησης των μελετών και θεσμοθέτησης όλων των εκκρεμών Ρυθμιστικών Σχεδίων, με πρώτο εκείνο των Ιωαννίνων, ως το πλέον ώριμο, τα οποία με νομοθετική ρύθμιση θα εγκριθούν με ΠΔ χωρίς να παραπεμφθούν σε διαδικασία Τοπικού Χωρικού Σχεδίου (ΤΧΣ), τροποποιώντας τις υφιστάμενες ΖΟΕ (Ιωαννίνων, Βόλου, κλπ). Αυτό, κατά την άποψή μου, είναι σύμφωνο με το πνεύμα του νομοθέτη. Διαφορετικά δεν θα υπήρχε (και στους δύο Νόμους 4269/2014 και 4447/2016) μεταβατική διάταξη για την έγκριση των εκκρεμών Ρυθμιστικών. Αντίθετα, ο Νόμος θα καταργούσε τα Ρυθμιστικά και θα παρέπεμπε απ’ ευθείας στην εκπόνηση ΤΧΣ.

Παράλληλα, ο Δήμος Ιωαννιτών πρέπει να αναθεωρήσει τα ΓΠΣ των πρώην «καποδιστριακών» Δήμων, σύμφωνα με το ΠΔ υπ’ αρ. 90’/2018, τα οποία θα λάβουν ενιαίες κατευθύνσεις από τον υπερκείμενο σχεδιασμό, δηλ. το Ρυθμιστικό Σχέδιο. Με αυτό τον τρόπο θα έχουμε ταυτόχρονα έγκριση του Ρυθμιστικού Σχεδίου Ιωαννίνων και όλων των ΓΠΣ.

Τονίζεται ότι η εκπόνηση μιας μελέτης Τοπικού Χωρικού Σχεδίου (ΤΧΣ) είναι εξαιρετικά χρονοβόρα, λόγω, κυρίως, των τεχνικών προδιαγραφών που έχουν τεθεί (ΦΕΚ 1975Β’/2017), βάσει των οποίων απαιτείται εκπόνηση τεσσάρων (4) μελετών: α) Κύριας Μελέτης ΤΧΣ (διαρθρωμένη σε τρεις φάσεις!), β) Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ), γ) Ειδικής Μελέτης εκτίμησης γεωλογικών κινδύνων, δ) Μελέτης οριοθέτησης των ρεμάτων. Το Υπ. Περιβάλλοντος προτίθεται να απλοποιήσει τις προδιαγραφές, αλλά ακόμη δεν έχει κινηθεί σχετική διαδικασία.

Επισημαίνω ότι, σε περίπτωση που το θέμα παραπεμπόταν σε εκπόνηση ΤΧΣ, λόγω της χρονοβόρας διαδικασίας που απαιτείται (εξεύρεση χρηματοδότησης, ανάθεση μελέτης, εκπόνηση, διαβούλευση, θεσμοθέτηση ΤΧΣ), είναι απολύτως βέβαιο ότι τα προβλήματα των μεγάλων αστικών κέντρων θα παραπέμπονταν αορίστως στο μέλλον, καθώς θα απαιτείτο τουλάχιστον μία πενταετία από την ημέρα εκκίνησης της διαδικασίας, για την θεσμοθέτηση των ΤΧΣ.

Με την πρόταση που καταθέτω είναι δυνατό, σε μικρό χρονικό διάστημα, να δοθεί επιτέλους οριστική λύση με ενιαίο τρόπο, στα σοβαρά χωροταξικά, πολεοδομικά και περιβαλλοντικά προβλήματα των Ιωαννίνων και των μεγάλων πόλεων της ελληνικής περιφέρειας.

Παράλληλα, μπορούν να κινηθούν αμέσως θέματα μείζονος σημασίας για το λεκανοπέδιο Ιωαννίνων, που προβλέπονται στο Ρυθμιστικό Σχέδιο αλλά λιμνάζουν, λόγω αδιαφορίας, καθώς μπορούν να κινηθούν ανεξάρτητα από αυτό. Ενδεικτικά αναφέρω:

– Την απόδοση του συνόλου του Στρατοπέδου Βελισσαρίου στην πόλη,

– Τη χωροθέτηση της Τεχνόπολης για την οποία σήμερα υπάρχει έντονο ενδιαφέρον (αλλά το Ρυθμιστικό την προέβλεπε 11 χρόνια πριν!), με «απελευθέρωση» της ευρύτερης περιοχής από τις δεσμεύσεις του ΣΧΟΟΑΠ Μπιζανίου.

Παραδίδω την πρότασή μου στους συμπολίτες. Είναι η μόνη πρόταση που έχει κατατεθεί. Έχω ήδη ενημερώσει την πολιτική ηγεσία του Υπ. Περιβάλλοντος. Η Περιφέρεια Ηπείρου, ο Δήμος Ιωαννιτών, το Υπουργείο, μπορούν να την επεξεργαστούν, να τη βελτιώσουν αν θέλουν. Δεν μπορούν να την απορρίψουν, παρά μόνον αν καταθέσουν εναλλακτική λύση, άμεσα εφαρμόσιμη. Ο,τιδήποτε άλλο θα παραπέμψει την επίλυση των προβλημάτων του λεκανοπεδίου Ιωαννίνων στην επόμενη δεκαετία και αυτό θα είναι ολέθριο για τον τόπο.

1. Επέκταση δικτύου “Natura 2000” στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων από το 2011 (Ν. 3937/2011, ΚΥΑ 50743/2017 (ΦΕΚ 4432Β’/2017)).
2. Το 2018, το Δημοτικό Συμβούλιο Ιωαννίνων αποφάσισε να αναθεωρήσει τις μελέτες ΓΠΣ των πρώην «καποδιστριακών» Δήμων Ιωαννίνων, Ανατολής, Παμβώτιδας και Περάματος (Αποφάσεις ΔΣ υπ’ αρ. 11/2018, 12/2018, 13/2018). Όμως η αναθεώρηση των μελετών τελικά δεν προχώρησε.
3. Ενδεικτικά αναφέρονται τα παρακάτω έγγραφα: «Για τη θεσμοθέτηση του ΓΠΣ (Περάματος) πρέπει να τροποποιηθεί η ΖΟΕ Ιωαννίνων και να υπάρξει εναρμόνιση με τις κατευθύνσεις του Ρυθμιστικού Σχεδίου». Έγγραφο υπ’ αρ. 5652/2008 της Δ/νσης ΠΕΧΩ Περιφέρειας Ηπείρου. Παρόμοιες είναι οι εισηγήσεις για τα ΓΠΣ των Δήμων Παμβώτιδας και Ανατολής (έγγραφα υπ’ αρ. 15785/2008 και 5582/2008 της Δ/νσης ΠΕΧΩ Περιφέρειας Ηπείρου, αντίστοιχα). Σχετική επίσης είναι η Απόφαση ΣτΕ (Ε’ Τμήμα) 151/2010 για την «Έγκριση πολεοδομικής μελέτης επέκτασης οικισμού Περάματος…».