«Δεν είμαστε υπεύθυνοι μόνο για αυτό το κτίριο, αλλά για ολόκληρο το παγκόσμιο κοινό», λέει ο Τούρκος αρχιτέκτονας, υπεύθυνος του έργου
Οι εργασίες όχι μόνο αποκατάστασης αλλά και «ενδυνάμωσης» της Αγίας Σοφίας δεν εντατικοποιήθηκαν μόνο για τη σεισμική θωράκιση του ο 1.500 ετών μνημείου της UNESCO.
Σκοπός των εργασιών, σύμφωνα με τον αρχιτέκτονα, Hasan Fırat Diker, είναι να δοθεί προτεραιότητα στην επαναφορά των πιο σημείων που οι προσομοιώσεις ενός μεγάλου σεισμού υπέδειξαν ως δομικά αδύναμα και παράλληλα, στην επιστημονική ανάλυση παλαιότερων ζημιών από φυσικές καταστροφές.
Ο Diker επιβλέπει την αποκατάστασης και τη συντήρηση σε σημεία της Αγίας Σοφίας, όπως ο μεγάλος κεντρικός θόλος της και δεν παραλείπει να αναγνωρίσει το μέγεθος της ευθύνης που φέρει ο ίδιος και η υπόλοιπη ομάδα που ηγείται των εργασιών.
«Δεν είμαστε υπεύθυνοι μόνο για αυτό το κτίριο, αλλά για ολόκληρο το παγκόσμιο κοινό», δήλωσε στον Guardian, για να δείξει στην συνέχεια το χρυσό ψηφιδωτό και τις μπλε τοιχογραφίες στο εσωτερικό του κεντρικού θόλου, που περιγράφει ως ένα από τα πολλά «άλυτα προβλήματα» του σχεδιασμού της Αγίας Σοφίας.
Τον Απρίλιο, ο υπουργός Τουρισμού και Πολιτισμού της Τουρκίας, Μεχμέτ Νουρί Ερσόι, ενημέρωσε, ότι «κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας ο κύριος τρούλος υφίσταται επίσης τη μεγαλύτερη και πιο ολοκληρωμένη διαδικασία αποκατάστασης στην ιστορία του. Ο θόλος θα γίνει πιο ανθεκτικός στους σεισμούς και η αρχική κατάσταση του οικοδομήματος θα διατηρηθεί σχολαστικά».
Μεταξύ άλλων, οι αρμόδιοι θα εξετάσουν και τους τέσσερις πυλώνες στήριξης και τμήματα της δομής κάτω από το έδαφος. «Πρόκειται ίσως για μια από τις μεγαλύτερες αναστηλώσεις της τρέχουσας περιόδου στην Τουρκία», τόνισε ο Diker.
Η αποστολή τους Diker και της ομάδας που ανέλαβε την επίβλεψη των εργασιών αποκατάστασης, κρίθηκε πιο επιτακτική ανάγκη μετά τον πρόσφατο σεισμό μεγέθους 6,2 βαθμών στην Κωνσταντινούπολη.
Τι προβλέπει το πρόγραμμα των εργασιών
Η Τουρκία βρίσκεται πάνω σε δύο ρήγματα, γεγονός που την καθιστά εξαιρετικά ευάλωτη σε σεισμούς, οι οποίοι μπορεί να αποδειχθούν θανατηφόροι όταν συνδυάζονται με προβλήματα υποδομών. Δύο ισχυροί σεισμοί που έπληξαν τα νοτιοανατολικά της χώρας στις αρχές του 2023 στοίχισαν τη ζωή σε περισσότερους από 53.000 ανθρώπους.
«Στο πιο τρομακτικό σενάριο, ένας σεισμός θα ταρακουνήσει ολόκληρο το οικοδόμημα. Η κύρια αψίδα που συνδέει τον κύριο θόλο και τους ημι-θόλους θα μπορούσε να τρέμει και μπορεί να προκύψουν ρωγμές» τόνισε ο Diker για τις προσπάθειες να θωρακιστεί η Αγία Σοφία από κινδύνους που απειλούν γενικότερα τις δομές στην πόλη.
«Προς το παρόν, θα ασχοληθούμε με τις εξωτερικές επιφάνειες και τον κύριο θόλο. Θα καταλάβουμε περισσότερα μετά την αφαίρεση του μολύβδινου καλύμματος του τρούλου» είπε ο Diker. Η προσοχή των αρχιτεκτόνων εστιάζει στην εξωτερική επιφάνεια, όπου οι εργασίες σκοπεύουν να απομακρύνουν τον κίνδυνο για ζημιές στα ψηφιδωτά στην εσωτερική επιφάνεια του θόλου. Το πρόγραμμα των εργασιών, προβλέπει την αφαίρεση των επικαλύψεων μολύβδου, είτε για να θα επισκευασθούν είτε για να ανανεωθούν. Για τον τρούλο είχε προγραμματιστεί προσωρινή κάλυψη με χαλύβδινη κατασκευή και ειδικό μουσαμά, έτσι ώστε να μην επηρεαστεί από τις καιρικές συνθήκες και να προστατευθούν τα ψηφιδωτά.
Κανονικά η προσέλευση των επισκεπτών
«Αυτές οι ανακατασκευές, σε διαφορετικές περιόδους, δημιούργησαν στρώματα συσσώρευσης στην επιφάνεια του θόλου και γνωρίζουμε προς το παρόν, ότι δεν είναι μια τέλεια σφαίρα λόγω των πολλαπλών επεμβάσεων. Το πρόβλημα δεν είναι ο ίδιος ο θόλος, αλλά αυτό που τον συγκρατεί – προς το παρόν. Αλλά όταν τον αποκαλύψουμε θα δούμε καλύτερα τις ρωγμές».
Εκτός από τα ζητήματα προστασίας του ναού, οι αρμόδιοι ευελπιστούν και στην αποκάλυψη τοιχογραφιών από την εποχή που η ο ναός ήταν οθωμανικό τέμενος, οι οποίες μπορεί να βρίσκονται κάτω από κάποιες από τις χρυσές και κίτρινες επιφάνειές της.
Οι εργασίες αποκατάστασης δεν έχουν καθορισμένο χρονοδιάγραμμα και οι σκαλωσιές που σύντομα θα βρεθούν στο εσωτερικό δεν έχουν σκοπό να σταθούν εμπόδιο στην κανονική λειτουργία. Ένα ειδικά σχεδιασμένο κάλυμμα θα προστατεύει την εύθραυστη εκτεθειμένη επιφάνεια του τρούλου από τη βροχή ή την έντονη θερμότητα.
«Πρέπει να φροντίσουμε για την άνεση των επισκεπτών μας. Όσοι έρχονται εδώ θα πρέπει να μπορούν να δουν όσο το δυνατόν περισσότερο την Αγία Σοφία και όχι την αποκατάσταση» υπογράμμισε ο αρχιτέκτονας.
