Η αιφνιδιαστική απόφαση του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ να διατάξει αεροπορικά πλήγματα σε τρεις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν – στο Φορντό, τη Νατάνζ και το Ισφαχάν – αλλάζει ριζικά τα δεδομένα στον πόλεμο Ισραήλ-Ιράν και κλιμακώνει επικίνδυνα την κρίση στη Μέση Ανατολή.
Ο Τραμπ, σε τηλεοπτικό διάγγελμα προς τον αμερικανικό λαό, χαρακτήρισε την επιχείρηση «μια εντυπωσιακή στρατιωτική επιτυχία», προειδοποιώντας ότι αν δεν υπάρξει διπλωματική λύση, οι επιθέσεις θα συνεχιστούν με «ταχύτητα, ακρίβεια και ικανότητα».
Το εύρος της επιχείρησης και τα σχόλια συμμάχων
Οι Ηνωμένες Πολιτείες χρησιμοποίησαν για πρώτη φορά σε πολεμική επιχείρηση τις βαριάς ισχύος βόμβες GBU-57 Massive Ordnance Penetrator (MOP), σχεδιασμένες για την καταστροφή υπόγειων πυρηνικών εγκαταστάσεων.
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου χαιρέτισε την απόφαση Τραμπ, μιλώντας για «ιστορική στιγμή που αλλάζει την πορεία της ιστορίας». «Η Αμερική έκανε απόψε αυτό που καμία άλλη χώρα στον κόσμο δεν μπορεί να κάνει», δήλωσε, προσθέτοντας ότι «ο Τραμπ αρνήθηκε να αφήσει το πιο επικίνδυνο καθεστώς με τα πιο επικίνδυνα όπλα στον πλανήτη».
Στο ίδιο μήκος κύματος, ο πρόεδρος του Ισραήλ Ισαάκ Χέρτζογκ χαρακτήρισε τις επιθέσεις «καθοριστική στιγμή ανάμεσα στον άξονα του τρόμου και τον άξονα της ελπίδας».
Η Τεχεράνη υποβαθμίζει, αλλά απειλεί
Από την πλευρά του, το Ιράν αρχικά επιχείρησε να υποβαθμίσει τις ζημιές. Το κρατικό δίκτυο IRIB έκανε λόγο για «μπλόφα» του Τραμπ και ανέφερε ότι «μόνο δύο είσοδοι του Φόρντο υπέστησαν ζημιές».
Ταυτόχρονα όμως, η κυβέρνηση διέκοψε την πρόσβαση στο διαδίκτυο, επικαλούμενη «κυβερνοεπιθέσεις από τον εχθρό», περιορίζοντας τη ροή ανεξάρτητων πληροφοριών.
Ο Ιρανός ΥΠΕΞ, Σαγιέντ Αμπάς Αραγτσί, χαρακτήρισε τις επιθέσεις «εξωφρενικές» και «παράνομες», προειδοποιώντας για «συνέπειες που θα μείνουν στην ιστορία» και διαμηνύοντας πως η Τεχεράνη διατηρεί όλες τις επιλογές στο τραπέζι για να υπερασπιστεί την κυριαρχία της.
Η διπλή εικόνα του Τραμπ
Η απόφαση του Τραμπ, που επέστρεψε στον Λευκό Οίκο τον Ιανουάριο με την υπόσχεση να είναι «ο πρόεδρος της ειρήνης», τον τοποθετεί τώρα στο επίκεντρο μιας ανοιχτής σύγκρουσης με παγκόσμιες προεκτάσεις.
Η εμπλοκή των ΗΠΑ σε έναν ενεργό πόλεμο ανάμεσα στο Ισραήλ και το Ιράν προκαλεί όχι μόνο διπλωματικές αντιδράσεις, αλλά και εσωτερικούς τριγμούς, ακόμη και εντός του κινήματος «America First» που τον στήριξε.
Οι επικριτές του τον κατηγορούν ότι, αντί να αποτρέψει τον πόλεμο, τον επιταχύνει — βάζοντας την Αμερική στη δίνη ενός νέου, ευρύτερου μεσανατολικού μετώπου.
Οι 3 επιλογές του Ιράν
Σύμφωνα με την ανάλυση του BBC και ειδικών αναλυτών, το Ιράν έχει πλέον μπροστά του τρεις βασικές στρατηγικές επιλογές:
1. Να μην απαντήσει άμεσα
Μια επιλογή υψηλού ρίσκου, που θα απέτρεπε νέα αμερικανικά πλήγματα και ίσως έδινε χώρο σε επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων. Όμως θα έδινε την εντύπωση αδυναμίας, θέτοντας σε κίνδυνο το κύρος του καθεστώτος στο εσωτερικό. Μετά τις τόσο έντονες προειδοποιήσεις της Τεχεράνης, η απραξία ίσως κλονίσει περαιτέρω τη λαϊκή βάση.
2. Να απαντήσει σκληρά και άμεσα
Παρά τα πλήγματα, το Ιράν διαθέτει ακόμη μεγάλο απόθεμα βαλλιστικών πυραύλων, ικανό να πλήξει τουλάχιστον 20 αμερικανικές βάσεις στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. Επίσης, μπορεί να χρησιμοποιήσει «σμήνη» από drones και ταχύπλοα σε επιθέσεις κατά του 5ου Στόλου των ΗΠΑ ή σε πετρελαϊκές υποδομές.
3. Να απαντήσει αργότερα και στοχευμένα
Μια πιο έξυπνη εκδοχή αντεπίθεσης, με στόχο να αιφνιδιάσει τις ΗΠΑ αφού πρώτα περάσει η κορύφωση της κρίσης και αρθεί ο μέγιστος συναγερμός. Πρόκειται για στρατηγική που έχει υιοθετήσει και στο παρελθόν η Τεχεράνη, επιλέγοντας χρόνο και τόπο με δικά της κριτήρια.
Το διακύβευμα: μια εύφλεκτη περιοχή
Η συμμετοχή των ΗΠΑ στον πόλεμο, με αεροπορικά χτυπήματα κατά των βασικών ιρανικών πυρηνικών υποδομών, δεν αποτελεί απλώς μια κλιμάκωση. Είναι μια επικίνδυνη στροφή σε μια σύγκρουση που εκτυλίσσεται κοντά στα σημαντικότερα ενεργειακά κέντρα του κόσμου.
Οι χώρες του Περσικού Κόλπου παρακολουθούν τις εξελίξεις με αυξανόμενη ανησυχία. Μια ιρανική επίθεση σε αμερικανική βάση στη Σαουδική Αραβία ή στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα θα μπορούσε να πυροδοτήσει ανεξέλεγκτη αλυσιδωτή αντίδραση. Τα Στενά του Ορμούζ, μέσω των οποίων διέρχεται το 30% του παγκόσμιου πετρελαίου, γίνονται για ακόμη μία φορά το γεωπολιτικό «σημείο ανάφλεξης» της παγκόσμιας οικονομίας.
Η εκτίναξη των τιμών πετρελαίου και η αστάθεια στις διεθνείς αγορές είναι ήδη ορατές. Αναλυτές της Goldman Sachs και της ING κάνουν λόγο για ενδεχόμενη ανατίμηση πάνω από τα 110 δολάρια το βαρέλι, εάν ο πόλεμος περάσει από τις δηλώσεις στις πράξεις.
Η Μέση Ανατολή ξύπνησε σήμερα με ένα ερώτημα: Ζούμε την αρχή του τέλους αυτού του πολέμου ή την αρχή ενός ακόμη πιο αιματηρού κεφαλαίου;
Το μόνο βέβαιο είναι ότι η εμπλοκή των ΗΠΑ δεν είναι πια ερώτημα — είναι γεγονός. Το πώς θα απαντήσει το Ιράν θα κρίνει αν θα υπάρξει διέξοδος ή αν βαδίζουμε προς μια νέα κόλαση, με παγκόσμιες συνέπειες.
