Ο διαδικτυακός τζόγος έχει εξελιχθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια. Τα διαδικτυακά καζίνο εμφανίζονται όλο και πιο συχνά και όλο και πιο ελκυστικά, προσφέροντας μια άνετη και δελεαστική εμπειρία σε παίκτες κάθε ηλικίας και ενδιαφέροντος. Ελκυστικά παιχνίδια, που ταιριάζουν σε όλα τα είδη στοιχηματισμού και σε όλες τις επιθυμίες των παικτών, προσκαλούν όλο και περισσότερους παίκτες σε έναν κόσμο ψυχαγωγίας, χρωμάτων και συγκινήσεων, που αποδεικνύεται όλο και πιο συναρπαστικός. Τα ονλάιν καζίνο, όπως το Ice Casino και άλλα, δημιουργούν για όλους ένα περιβάλλον, στο οποίο οι παίκτες μπορούν να εισέλθουν και να απολαύσουν κάθε λεπτό παιχνιδιού. Ενώ, λοιπόν, τα τεχνολογικά επιτεύγματα έχουν βελτιώσει την προσβασιμότητα, τη ρεαλιστικότητα και την ποικιλία των παιχνιδιών, υπάρχει μια λιγότερο ορατή αλλά εξαιρετικά σημαντική πτυχή που επηρεάζει τη συμπεριφορά των παικτών: η αντίληψη του χρόνου.
Αντίληψη του χρόνου
Τι σημαίνει, όμως, «αλλαγμένη αντίληψη της χρονικής διάρκειας»; Ας δούμε τι ακριβώς σημαίνει για τους παίκτες, το γεγονός ότι δεν συνειδητοποιούν τη ροή του χρόνου, όπως τη βιώνουν όταν δεν βρίσκονται μπροστά από ένα παιχνίδι ή συνδεδεμένοι στην πλατφόρμα ενός διαδικτυακού καζίνο. Η έννοια της χρονικής διάστασης στον διαδικτυακό τζόγο δεν λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο όπως στον φυσικό κόσμο. Η απουσία εξωτερικών χρονικών ενδείξεων, οι μηχανισμοί ενίσχυσης και η απορρόφηση του παίκτη στο περιβάλλον του παιχνιδιού δημιουργούν τις προϋποθέσεις για σημαντική παραμόρφωση της αίσθησης της χρονικής ροής.
Με λίγα λόγια, λοιπόν, ο χρόνος «δεν περνάει» ή «περνάει πολύ πιο αργά» όταν οι παίκτες παίζουν παιχνίδια στα καζίνο. Φυσικά, αυτό δεν συμβαίνει πραγματικά. Ο χρόνος περνάει ακριβώς με τον ίδιο τρόπο. Η αντίληψή του, όμως, μεταβάλλεται στο μυαλό των παικτών. Αυτό συμβαίνει, με αφορμή μια σειρά από αιτίες, που έχουν τις ρίζες τους σε διάφορα χαρακτηριστικά των ανθρώπων, των παικτών αλλά και του τρόπου, με τον οποίο είναι σχεδιασμένες οι διάφορες πλατφόρμες. Ας ρίξουμε μια ματιά σε κάποια από αυτά τα χαρακτηριστικά.
Ψυχολογία της απορρόφησης και η κατάσταση «ροής»
Ένα από τα πιο βασικά ψυχολογικά φαινόμενα που σχετίζονται με την απώλεια αίσθησης του χρόνου είναι η λεγόμενη «κατάσταση ροής» (flow). Το στοιχείο αυτό έχει περιγραφεί πολύ αναλυτικά από έναν πολύ γνωστό ψυχολόγο, τον Μιχάλι Σικσεντμιχάλι. Η «ροή» είναι μια κατάσταση απόλυτης εστίασης και εμπλοκής, στο πλαίσιο της οποίας το άτομο χάνει την αίσθηση του εαυτού και του χρόνου, βυθισμένο πλήρως στην εμπειρία που ζει τη στιγμή εκείνη.
Στον διαδικτυακό τζόγο, αυτή η κατάσταση προκαλείται:
- Από τον γρήγορο ρυθμό παιχνιδιού
- Την συνεχή προσμονή ανταμοιβής
- Τα έντονα οπτικοακουστικά ερεθίσματα
- Την ελάχιστη διακοπή μεταξύ γύρων
Όταν ένας παίκτης βρίσκεται σε αυτή την κατάσταση, η ώρα μπορεί να περνά χωρίς να το αντιλαμβάνεται. Μπορεί να πιστεύει ότι παίζει «λίγα λεπτά», ενώ έχουν περάσει ώρες.
Η έλλειψη φυσικών σημείων αναφοράς
Σε ένα φυσικό καζίνο, υπάρχουν ενδείξεις, που λειτουργούν ως «συγκεκριμένοι σταθμοί χρόνου»: η αλλαγή φωτισμού από μέρα σε νύχτα, το ρολόι στον τοίχο, το συναίσθημα κόπωσης από την ορθοστασία ή το κάπνισμα. Παρόλο που, πολλές φορές, και τα επίγεια καζίνο επιδιώκουν να αφαιρούν κάποιους από τους παράγοντες αυτούς, όπως για παράδειγμα με την έλλειψη παραθύρων και τη χρήση τεχνητού φωτός, καθώς και την απουσία εμφανών ρολογιών στον χώρο, είναι πιο εύκολο να καταλάβει κανείς εκεί το πέρασμα του χρόνου.
Αντίθετα, στο online περιβάλλον, οι παίκτες:
- Είναι καθισμένοι άνετα στον χώρο τους, χωρίς σωματικές ενδείξεις κούρασης
- Στην πλατφόρμα, δεν υπάρχουν φυσικές ενδείξεις, όπως αλλαγές φωτισμού κλπ, για να μπορέσουν οι παίκτες να καταλάβουν την ώρα. Πολλές φορές, μάλιστα, η λειτουργίας «πλήρους οθόνης» εξαφανίζει και το ρολόι του υπολογιστή
- Ενδέχεται να παίζουν τη νύχτα, διαταράσσοντας το βιολογικό τους ρολόι
Η απουσία αυτών των στοιχείων ενισχύει την αίσθηση ότι «ο χρόνος παγώνει».
Σχεδιασμός της πλατφόρμας: Πώς οι μηχανισμοί διατηρούν τον παίκτη ενεργό
Πέρα από τα παραπάνω, οι περισσότερες πλατφόρμες των διαδικτυακών καζίνο χρησιμοποιούν διάφορες τεχνικές που ενισχύουν την παραμονή του παίκτη. Κάποιες από αυτές είναι:
- Αυτόματοι γύροι (autoplay)
- Άμεση επανάληψη πονταρίσματος
- Εικονικές επιτυχίες (π.χ. κέρδη μικρότερα του πονταρίσματος με ήχο επιτυχίας)
- Προγράμματα επιβράβευσης με βραχυπρόθεσμα «καρότα» (π.χ. μπόνους κάθε 15 λεπτά)
Όλα αυτά λειτουργούν σαν μηχανισμοί συνεχούς ενίσχυσης που διακόπτουν την εσωτερική αίσθηση του χρόνου και ενισχύουν την επιθυμία για «έναν ακόμα γύρο».
Βιολογικοί και νευροχημικοί παράγοντες
Επιπλέον, κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, ενεργοποιούνται κυκλώματα ντοπαμίνης στον εγκέφαλο, δηλαδή της χημικής ουσίας της επιβράβευσης. Αυτό σημαίνει, πως, κάθε φορά που ένα ποντάρισμα οδηγεί σε κέρδος, ο εγκέφαλος ενισχύεται θετικά και ζητά επανάληψη.
Η προσμονή του κέρδους, ακόμα κι όταν δεν έρχεται, είναι αρκετή για να κρατήσει τον παίκτη ενεργό. Σε αυτή τη φάση, ο χρόνος παύει να μετρά, καθώς το σύστημα ανταμοιβής «επισκιάζει» τη λογική παρατήρηση της ώρας.
Η αντίληψη του χρόνου σε παίκτες με ρίσκο εθισμού
Πολλές έρευνες έχουν δείξει, ότι οι παίκτες με υψηλό ρίσκο για προβληματικό τζόγο έχουν ακόμα πιο στρεβλή αντίληψη του χρόνου. Οι παίκτες αυτοί δεν μπορούν να υπολογίσουν σωστά τον χρόνο, που περνούν στοιχηματίζοντας. Έτσι, τείνουν να παίζουν περισσότερο από ό,τι είχαν προγραμματίσει, ενώ ακόμη και οι «υπενθυμίσεις χρόνου», που οι ίδιοι είχαν ορίσει, απορρίπτονται ως ενοχλητικές. Το φαινόμενο αυτό γίνεται ακόμη πιο έντονο, όταν ο παίκτης στοιχηματίζει υπό την πίεση του άγχους ή της συναισθηματικής αστάθειας, δυσχεραίνοντας την κατάστασή του.
Προτεινόμενες παρεμβάσεις
Η κατάσταση αυτή μπορεί, φυσικά, να ελεγχθεί και να ελαχιστοποιηθεί. Για τον λόγο αυτόν, οι εταιρείες διαδικτυακών καζίνο και στοιχηματισμού έχουν πλέον υποχρέωση, βάσει νόμου, να υιοθετούν πρακτικές υπεύθυνου παιχνιδιού.
Κάποιες από αυτές είναι οι παρακάτω:
- Υπενθυμίσεις χρόνου παιχνιδιού
- Αυτόματη αποσύνδεση μετά από συνεχές παιχνίδι
- Εμφάνιση ρολογιού στην οθόνη
- Δυνατότητα ρύθμισης «προσωπικών ορίων» (σε χρόνο ή χρήματα)
Η συνειδητοποίηση του παίκτη είναι εξίσου σημαντική: η χρήση ξυπνητηριού, η αναγνώριση του πότε αρχίζει να «χάνεται» και η παύση του παιχνιδιού μόλις εμφανιστούν σημάδια κόπωσης είναι βασικά βήματα πρόληψης.
