Η επόμενη ημέρα για την επανεκκίνηση της οικονομίας είναι ίσως το μεγαλύτερο ζήτημα των καιρών μας αν βάλεις για λίγο στην άκρη το έτσι και αλλιώς δυσβάστακτο και δραματικά επιτακτικό θέμα της αντιμετώπισης της πανδημίας.
Ήδη έχουν ξεκινήσει κάποιες συζητήσεις κι έχουν κιόλας καθυστερήσει, γιατί μόλις αρχίσεις να εξετάζεις τις συνθήκες που θα κληθούν οι επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν μόλις ανοίξουν, καταλαβαίνεις και τις δυσκολίες.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι προφανές ότι θα το έχουν όσοι είναι επί πολλούς μήνες κλειστοί. Ο τουρισμός, το εμπόριο, η εστίαση είναι τέτοιοι κλάδοι και μιλάμε ειδικά για την Ελλάδα, για την πλειοψηφία των δυνάμεων της αγοράς.
Ένα βασικό πρόβλημα θα είναι το πώς θα διαχειριστούν τα βάρη που έχουν συσσωρευτεί. Δόσεις δανείων, λογαριασμοί, χρέη, είναι τέτοια βάρη.
Μετά είναι οι άμεσες ανάγκες, από τις επιδιορθώσεις και τις εργασίες ως τις προμήθειες για πρώτες ύλες. Προς αυτήν την κατεύθυνση, χρήσιμες είναι οι χτεσινές ανακοινώσεις της κυβέρνησης για ενίσχυση στην εστίαση.
Επίσης, είναι άγνωστο ακόμα πώς θα λειτουργήσει η αγορά εργασίας που ναι μεν θα ζητά απασχόληση, αλλά από την άλλη θα πρέπει να ληφθούν γρήγορες αποφάσεις σε κλάδους που επείγονται, θα προκύψουν ίσως ελλείψεις στην εκπαίδευση και σε εξειδικευμένο προσωπικό κλπ.
Ένα κομμάτι της αγοράς πάντως συνέχισε να δουλεύει όλο το διάστημα, κυρίως στις υπηρεσίες, την τεχνολογία κλπ και αναμένεται να βρεθεί κι αυτό σε ένα νέο πλαίσιο μετά την πανδημία, με καλύτερους όρους ίσως, αλλά και μπροστά σε νέες ανάγκες που θα δημιουργεί η νέα κατάσταση. Θα χρειαστούν ίσως κι εκεί ειδικές παρεμβάσεις.
Το ερώτημα όμως αν η ανάπτυξη θα είναι δυναμική με το πού θα ανοίξει και η αγορά, προς το παρόν δεν μπορεί να απαντηθεί. Όλοι θα το ήθελαν, αλλά η πραγματικότητα θα δείξει. Και μία δυσκολία που θα κληθούμε ίσως να αντιμετωπίσουμε είναι να σέρνεται για καιρό ακόμα η οικονομία με εσωτερικές ανισότητες και διαφορετικές ταχύτητες.
ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ
