Μία άγνωστη στους περισσότερους, αλλά απίστευτη ιστορία που θα μπορούσε πολύ εύκολα να βρει θέση στις κινηματογραφικές αίθουσες και τη μυθοπλασία είναι αυτή του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου, του διακεκριμένου θεατρικού συγγραφέα, μυθιστοριογράφου και ποιητή που παρουσίασε στο κοινό της πόλης η Δρ. Ιστορίας της Τέχνης Ελένη Μάργαρη το βράδυ της Πέμπτης στην ΕΗΜ.
Ο τίτλος της παρουσίασης ήταν «Ένα αδίκημα απ’ το Θεό, μία κόλαση» με την κα Μάργαρη να επιχειρεί να παρουσιάσει τη ζωή και το έργο του Κων. Χρηστομάνου, ακροβατώντας όπως έκανε κι ο ίδιος στη ζωή του, ανάμεσα στη δημιουργία και την αναπηρία.
Την κα Μάργαρη προλόγισε στην αρχή της εκδήλωσης, η πρόεδρος της ΕΗΜ Αικατερίνη Λιάμπη.
Ο τραυματισμός του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου, που γεννήθηκε το 1867, σε παιδική ηλικία του προκάλεσε μόνιμη βλάβη και σωματική αναπηρία. Οι γονείς του ήταν συντετριμμένοι, διότι γνώριζαν ότι στην κοινωνία της εποχής ο πρωτότοκος γιος τους θα έπρεπε να αγωνιστεί σκληρά για να βρει τη θέση του και να μη μείνει στο περιθώριο.
Στη διάλεξη παρουσιάστηκαν η ζωή και η δημιουργία του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου μέσα από το πρίσμα της αναπηρίας του, οι δυσκολίες που χρειάστηκε να ξεπεράσει, όταν εργαζόταν στην υπηρεσία της αυτοκράτειρας της Αυστρίας Ελισάβετ, καθώς και ο τρόπος με τον οποίο τον αντιμετώπισαν στην αυλή της.
Επίσης, έγινε αναφορά στις προσπάθειές του για τη δημιουργία του πρωτοποριακού θεατρικού σχήματος της Νέας Σκηνής στην Αθήνα, τις οποίες οι πνευματικοί άνθρωποι σχολίαζαν μαζί με δημόσιες αναφορές στην εξωτερική του εμφάνιση και τη σωματική μειονεξία. Σε μια εποχή κατά την οποία η αναπηρία συνδεόταν με προκαταλήψεις και στερεότυπα, δημιουργώντας σχεδόν ανυπέρβλητα εμπόδια στην κοινωνική ένταξη, ο Χρηστομάνος αγωνίστηκε, μέσα από το έργο και τις υψηλές του φιλοδοξίες, να απαλλαγεί από το στίγμα που τη συνόδευε.
Μία σπάνια διαδρομή
Ο Κωνσταντίνος Χρηστομάνος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1867. Εξαιτίας ενός ατυχήματος που είχε σε παιδική ηλικία έπασχε από κύφωση, ασθένεια που επηρέασε καθοριστικά την ψυχοσύνθεσή του.
Φοίτησε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, διέκοψε όμως τις σπουδές του το 1887 και έφυγε για σπουδές Φιλολογίας στη Βιέννη. Το 1891 αναγορεύτηκε διδάκτωρ στο πανεπιστήμιο του Ίνσμπρουκ και διορίστηκε δάσκαλος ελληνικών και συνοδός της αυτοκράτειρας της Αυστρίας Ελισσάβετ, θέση την οποία διατήρησε ώς το 1893 συνεχίζοντας παράλληλα τις μελέτες του.
Το καλοκαίρι του 1892 ασπάστηκε το καθολικό δόγμα κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψής του στη βιβλιοθήκη του Βατικανού και ακολούθησαν πέντε μήνες μοναστικής ζωής (από τον Νοέμβριο του 1892 μέχρι τον Μάρτιο του 1893) στο Μόντε Κασσίνο. Από το 1895 ως το 1899 παρέμεινε στη Βιέννη, όπου πραγματοποίησε πανεπιστημιακή καριέρα, αρχικά ως λέκτορας της ελληνικής γλώσσας και στη συνέχεια ως καθηγητής στο Ινστιτούτο Ανατολικών Γλωσσών.
Έφυγε από τη Βιέννη έχοντας αποκτήσει τον τίτλο του Βαρώνου-Ιππότη του τάγματος του Αγίου Ιωσήφ και δημοσιεύσει δύο έργα στα γερμανικά: την ποιητική συλλογή Orphische Lieder και το δράμα Die graue Frau, και τα δυο έντονα επηρεασμένα από το ρεύμα του συμβολισμού. Λόγος της αναχώρησής του από τη Βιέννη σε μια περίοδο κατά την οποία είχε αρχίσει να γίνεται γνωστός στους εκεί λογοτεχνικούς κύκλους ήταν η δημοσίευση του έργου του Tagebucher.
Ο Χρηστομάνος δημοσίευσε το έργο μετά το φόνο της Ελισσάβετ από έναν Ιταλό αναρχικό στη Γενεύη, γεγονός που προκάλεσε τη δυσαρέσκεια της Αυλής και την παραίτησή του από το πανεπιστήμιο. Ταξίδεψε στη Γαλλία και την Ιταλία και εγκαταστάθηκε το Νοέμβριο του 1901 στην Αθήνα, όπου ίδρυσε τη «Νέα Σκηνή», θίασο που συνέβαλε ουσιαστικά στην ανανέωση της ελληνικής σκηνικής πράξης (εισήγαγε την έννοια του σκηνοθέτη και τις σύγχρονες τεχνικές της υποκριτικής, ανανέωσε το ρεπερτόριο παρουσιάζοντας στο αθηναϊκό κοινό έργα του Ίψεν, του Τολστόι, του Τουργκένιεφ, όλα μεταφρασμένα από τον ίδιο, καθώς και Έλληνες συγγραφείς, όπως Κορομηλά, Άννινο, Καμπύση, Ξενόπουλο κ.ά.
Επίσης, παρουσίασε μεταφράσεις αρχαίας τραγωδίας στη δημοτική γλώσσα). Η «Νέα Σκηνή», αν και καλλιτεχνικά αποτέλεσε σημείο αναφοράς του νεοελληνικού θεάτρου, κατέστρεψε οικονομικά τον Χρηστομάνο, εξωθώντας τον να εγκαταλείψει την προσπάθειά του το 1905 και να αφοσιωθεί έκτοτε στη συγγραφή. Πέθανε το 1911. Έργα του είναι: Το βιβλίο της Αυτοκράτειρας Ελισσάβετ (1908), Η κερένια κούκλα (1911).
