Το πρότζεκτ «Πέρα από το χθες» (Beyond Yesterday) είναι ένα έργο οπτικής ανθρωπολογίας από το Ρουμάνο ανθρωπολόγο Cătălin D. Constantin, που επιστρέφει συμβολικά στους τόπους από όπου που ξεκίνησαν οι αδελφοί Μανάκια.
Η έκθεση, μια ποιητική και επιστημονική εξερεύνηση του ταξιδιού των αδελφών Μανάκια στα Βαλκάνια – ιδωμένη μέσα από το φακό του σήμερα, θα πραγματοποιηθεί από τη Μεγάλη Δευτέρα 14 Απριλίου έως και το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης, 17 Απριλίου, στον εκθεσιακό χώρο «Δ. Χατζής», υπό την αιγίδα του Δήμου Ιωαννιτών (ώρες λειτουργίας: 11 έως 1 το πρωί και 6 έως 9 το απόγευμα).
Πριν από εκατό και πλέον χρόνια, δύο οραματιστές αδερφοί ξεκίνησαν να καταγράφουν τη ζωή στα Βαλκάνια με μια φωτογραφική μηχανή και αμέσως μετά, με μια κινηματογραφική. Τα ονόματα τους ήταν Ιωάννης και ο Μίλτος Μανάκια (βλάχικα: Ιανάκη και Μίλτο Μανάκη ή Μανάκια).
Το ταξίδι τους, καλλιτεχνικό και ανθρωπολογικό, ξεκίνησε από τα Ιωάννινα, την πόλη, όπου άνοιξαν το πρώτο τους φωτογραφείο. Ήταν μια αρχή, που θα εξελισσόταν σε μια πρωτοποριακή κληρονομιά στην οπτική ιστορία των Βαλκανίων.
Στο «Πέρα από το χθες» (Beyond Yesterday), ο Cătălin D. Constantin επισκέπτεται ξανά τα μέρη που απαθανάτισαν οι αδερφοί Μανάκια, αναδημιουργώντας τις φωτογραφίες τους από την ίδια γωνία, τα ίδια τοπία και, μερικές φορές, την ίδια ημερολογιακή ημέρα. Οι φωτογραφίες του βασίζονται στις αυθεντικές φωτογραφίες των αδελφών Μανάκια, που σώζονται στα αρχεία του Βουκουρεστίου. Το έργο του βασίζεται σε εκτεταμένη έρευνα, την ιστορική χαρτογράφηση και τις τοπικές προφορικές ιστορίες. Το αποτέλεσμα είναι ένας ισχυρός οπτικός διάλογος, που γεφυρώνει έναν αιώνα πολιτισμικής συνέχειας και μετασχηματισμού.
Όπως αναφέρεται στο κάλεσμα, η πόλη των Ιωαννίνων δεν φιλοξενεί απλώς αυτήν την έκθεση, είναι ένας καθοριστικός χώρος για αυτήν. Ως το πρώτο επαγγελματικό σπίτι των αδελφών Μανάκια, σηματοδοτεί τη γενέτειρα του δημόσιου έργου τους και την πρώτη τους επαφή με το ζωντανό, πολυπολιτισμικό κόσμο, ο οποίος διαμόρφωσε το καλλιτεχνικό τους όραμα. Η έκθεση τιμά αυτή την αρχή και προσκαλεί τους επισκέπτες να δουν τα Βαλκάνια όχι μόνο ως γεωγραφικό χώρο αλλά ως ζωντανό αρχείο μνήμης, κινητικότητας και νοήματος.
Μια άλλη κρίσιμη στιγμή στο ταξίδι των αδελφών Μανάκια συνέβη στο Βουκουρέστι, σε ένα από τα πρώτα ταξίδια τους, το 1905. Εκεί, για πρώτη φορά, οι αδελφοί Μανάκια είδαν μια κινούμενη εικόνα- μια εμπειρία, που θα διαμόρφωνε βαθιά την καλλιτεχνική τους τροχιά. Εμπνευσμένοι από αυτήν την εμπειρία, αποφάσισαν να αγοράσουν την πρώτη τους κινηματογραφική μηχανή. Ήταν μια κινηματογραφική μηχανή Kinora (serial no 300), από τις πρώτες του είδους τους στον κόσμο. Στην Αβδέλα, το γενέθλιο χωριό τους, φωλιασμένο στα βουνά της Πίνδου, γύρισαν την πρώτη ταινία που καταγράφηκε ποτέ στα Βαλκάνια και σε ολόκληρη την τότε Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Και στο Μέτσοβο
Το «Πέρα από το χθες» (Beyond Yesterday) φιλοξενείται επίσης στην Πινακοθήκη Αβέρωφ, στο Μέτσοβο, προσφέροντας στους επισκέπτες την ευκαιρία να εξερευνήσουν αυτό το οπτικό και ανθρωπολογικό ταξίδι. Η έκθεση θα παραμείνει ανοιχτή στο Μέτσοβο μέχρι τις 26 Μαΐου.
