Δύο βδομάδες πριν κυκλοφορήσει στο Λονδίνο και σε διάφορα μέρη του κόσμου το «Anima», το νέο σόλο άλμπουμ του Thom Yorke, εμφανίστηκαν μια σειρά από κρυπτικές διαφημίσεις που προωθούσαν την Anima Technologies, μια ψεύτικη εταιρεία που ισχυρίζοταν ότι μπορούσε να ανακτήσει τα χαμένα όνειρα με τη χρήση μιας ειδικής κάμερας. Διάβαζε κανείς ερωτήσεις του στυλ «έχετε πρόβλημα να θυμηθείτε τα όνειρά σας;» που έδιναν και τηλέφωνο επικοινωνίας. Μάλιστα, ιστορικά μνημεία του Λονδίνου φωταγωγήθηκαν με το ίδιο περιεχόμενο. H viral και διαδραστική εκστρατεία της Anima Technologies πέτυχε τον στόχο της να τραβήξει το ενδιαφέρον του κόσμου, καλώντας τον να ακούσει ένα προηχογραφημένο μήνυμα ότι η εταιρεία έκλεισε λόγω παράνομης δραστηριότητας, καθώς ακουγόταν ένα απόσπασμα από το «Not the News», το πρώτο single του δίσκου.
Το συγκεκριμένο κόλπο ήταν σαν ένα επεισόδιο του «Black Mirror» να εισέβαλε ξαφνικά στην πραγματική ζωή. Σίγουρα, κανείς δεν περίμενε ότι επρόκειτο για ένα διαφημιστικό τέχνασμα του frontman των Radiohead προκειμένου να προωθήσει την τελευταία του δουλειά. Εν μέρει, το concept του «Anima» έχει σχέση με το «Black Mirror». Είναι ένα άλμπουμ για τη δυστοπία και τον φόβο ότι η κοινωνία μας οδεύει ολοταχώς προς τα κει, δηλαδή αφορά τις υπαρξιακές αγωνίες του Yorke για πάνω από 30 χρόνια, από τότε που στα ’90s τραγούδαγε στους Radiohead για έναν κόσμο γεμάτο παρανοϊκά ανδροειδή και κοινωνική αποξένωση.
Εξάλλου, από την αρχή της καριέρας του δεν έκρυβε το γεγονός ότι τον ενδιέφεραν τα παγκόσμια πολιτικά ζητήματα. Πριν από τα social media, βέβαια, ο ακτιβισμός του δεν ήταν τόσο έκδηλος, όπως του Bono, που φωτογραφιζόταν περιχαρής δίπλα σε ηγέτες με το πρόσχημα ότι θέλει να σώσει τον κόσμο. Σήμερα ο Yorke αποτελεί μία από τις πιο λογικές και φωτεινές προσωπικότητες στον χώρο της μουσικής, ιδίως αν αναλογιστείς την κατάντια ορισμένων. Κατεβαίνει σε πορείες, όπως ο κανονικός κόσμος, ή κριτικάρει αυστηρά τις κυβερνήσεις της Βρετανίας και της Αμερικής. Μέχρι και για την κλιματική αλλαγή μιλούσε και ενδιαφερόταν νωρίτερα απ’ όλους μας. Δεν είναι τυχαίο το ότι δώρισε το ποσό που του ζήτησαν οι χάκερ για να μην αφήσουν να διαρρεύσουν στο Διαδίκτυο οι ακυκλοφόρητες ηχογραφήσεις του «ΟΚ Computer» στο Climate Change Group, έναν μη-κερδοσκοπικό οργανισμό που ασχολείται με αυτό το ζήτημα.
Το «Anima», επομένως, εκφράζει ακριβώς μια πιο καθολική αίσθηση για την εποχή που διανύουμε, την αίσθηση μιας επικείμενης καταστροφής που βρίσκεται στο επίκεντρο της καθημερινότητας του σύγχρονου ανθρώπου πιο έντονα από ποτέ τη νέα χιλιετία. Αρκεί ο καθένας μας να ρίξει μια ματιά στις καθημερινές ειδήσεις.
Πέρα από αυτό, όμως, έχει να κάνει και με το writer’ s block και το άγχος που φαίνεται πως τον τυραννούσε τα τελευταία χρόνια. Οι περιγραφές του άλμπουμ σε προϊδεάζουν για έναν ενδεχόμενο ζόφο, αλλά τίποτα τέτοιο δεν ισχύει. Δεν του λείπει ούτε το χιούμορ. Όπως παρατήρησαν αρκετοί, για πρώτη φορά ο Yorke πετάει από πάνω του την αυστηρή περσόνα του δημιουργού και αστειεύεται για όσα τον απασχολούν, π.χ. για την έλλειψη έμπνευσης.
Στο «Axe» απευθύνεται στα συνθεσάιζέρ του απαυδισμένος και μονολογεί «Goddamned machinery/ Why don’t you speak to me?/ One day I am gonna take an axe to you» («Αναθεματισμένη μηχανή, γιατί δεν μου μιλάς; Μια μέρα θα σε πλακώσω με ένα τσεκούρι») ή κάνει τη φωνή του να ακούγεται σαν καρτούν στο εκπληκτικό φινάλε «Runwayaway». «Το δυστοπικό κομμάτι είναι μέρος του άλμπουμ, αλλά, για μένα, το σημαντικότερο πράγμα είναι το συναίσθημα του άγχους» είχε πει σε μια συνέντευξή του όταν περιέγραφε τη θεματική του «Anima» λίγους μήνες πριν βγει.
«Αν υποφέρεις από άγχος, αυτό εκδηλώνεται με πολύ απρόσμενους τρόπους, κάποιοι άνθρωποι έχουν υπερβολικά συναισθηματικές αντιδράσεις. Για μερικούς η πραγματικότητα διαστρεβλώνεται και δεν γνωρίζουν τι συμβαίνει γύρω τους. Μετά, βέβαια, όλα επανέρχονται. Για κάποιον λόγο σκέφτηκα ότι ένας καλός τρόπος να εκφράσω το άγχος δημιουργικά είναι μέσα από ένα δυστοπικό περιβάλλον. Είχα και αρκετές εικόνες σχετικές στο μυαλό μου».
Στις σόλο δουλειές του ο Yorke πάντοτε προσπαθούσε να ανεξαρτητοποιηθεί από τους Radiohead. Επιπλέον, είχε να αντιμετωπίσει την άβολη και άτοπη σύγκριση με τις προσωπικές ορχηστρικές δουλειές του κιθαρίστα του γκρουπ Jonny Greenwood στον κινηματογράφο. Με το «Anima» βρίσκει την τέλεια ισορροπία μεταξύ των δύο ρόλων του ως ηγέτη του σπουδαιότερου ροκ συγκροτήματος στον πλανήτη αυτήν τη στιγμή και ενός ανεξάρτητου δημιουργού. Το «Ρitchfork», όσο κι αν το σιχαίνεσαι, έχει ένα δίκιο όταν γράφει ότι πρόκειται για το πιο ολοκληρωμένο σόλο άλμπουμ του. Αντίθετα, ο Petridis, στην «Guardian», δεν βγάζει νόημα, όταν βάζει στα καλύτερα κομμάτια του δίσκου το μοναδικό που θυμίζει περισσότερο Radiohead.
Για μένα, είναι κατόρθωμα που ο Yorke καταφέρνει να περιορίσει τη «φορτισμένη» φωνή του. Αρκετές φορές, τόσο στους Radiohead όσο και σόλο, λειτουργούσε εις βάρος της μουσικής. Δεν συμβαίνει κάτι ανάλογο στο «Anima». Οι ηλεκτρονικές συνθέσεις βγαίνουν φάτσα κάρτα και είναι αυτές που κλέβουν την παράσταση εν τέλει.
Εμπνεύστηκε τον ήχο του άλμπουμ, βλέποντας τον Flying Lotus σε ένα set να αυτοσχεδιάζει πάνω σε λούπες. Μαζί με τον Nigel Goodrich δημιούργησαν τα εννιά κομμάτια του άλμπουμ μέσω του Διαδικτύου, ανταλλάσσοντας μεταξύ τους samples και λούπες, ενώ αργότερα δοκίμασαν τα κομμάτια ζωντανά κατά τη διάρκεια της περιοδείας του για το Tomorrow’s Modern Boxes.
Όσον αφορά τις εικόνες που είχε στο μυαλό του, παράλληλα με τα νέα για το άλμπουμ, πόσταρε ότι έχει ετοιμάσει και ένα φιλμ μικρού μήκους μαζί με τον Paul Thomas Anderson, που προβάλλεται αυτήν τη στιγμή στο Netflix. Τo φιλμ ή το one-reeler, όπως το χαρακτηρίζει, ξεπερνάει τα όρια ενός απλού βιντεοκλίπ. Ακούγονται τρία από τα κομμάτια του άλμπουμ, τα «Not the News», «Traffic» και «Dawn Chorus», και είναι περισσότερο ένα χορευτικό art πρότζεκτ στο πλαίσιο του βωβού κινηματογράφου του Μπάστερ Κίτον.
Ο Yorke είχε δείξει το ενδιαφέρον του για τον χορό με το ξέσπασμα στο βίντεο του «Lotus Flower» το 2011, που δεν ήταν απλώς οι σπασμωδικές και αμήχανες κινήσεις ενός ανθρώπου που μάλλον δεν ξέρει να χορεύει. Εδώ είναι εντυπωσιακός. Παρτενέρ του είναι η τωρινή σύντροφός του Dajana Roncione. Η δράση ξεκινάει στο βαγόνι ενός τρένου. Οι επιβάτες του κινούν επαναλαμβανόμενα και ρυθμικά το κεφάλι τους σαν να πέφτουν σε ύπνο, όταν το βλέμμα μιας κοπέλας στο βάθος διασταυρώνεται με αυτό του Yorke.
Στο σύνολό του το φιλμ εξετάζει τις θεωρίες του Karl Jung για τα όνειρα και το συλλογικό υποσυνείδητο, εξού και ο τίτλος όλου του πρότζεκτ που είναι παρμένος από το Anima Animus. Τα όνειρα είναι άλλη μια εμμονή του Yorke, που έχει πρωταγωνιστήσει ουκ ολίγες φορές στις δουλειές του με τους Radiohead. Φαινομενικά, το φιλμ είναι μια απλή, σύντομη ερωτική ιστορία, αριστοτεχνικά σκηνοθετημένη, με ένα εξαιρετικό σάουντρακ.
Μπορείς, όμως, να πεις και το αντίθετο: είναι ένα συναρπαστικό άλμπουμ με αριστοτεχνικές εικόνες. Εν τέλει, αυτό που το κάνει μοναδικό είναι το πόσο ανοιχτό είναι σε ερμηνείες. Το πιο πετυχημένο, πάντως, που διάβασα σχετικά είναι ότι αποτελεί έναν μουσικό οδηγό για το πώς μπορούμε να τα βγάλουμε πέρα στους περίεργους καιρούς που ζούμε.
