Ο Κώδικας της Αυτοδιοίκησης που θα φέρει αλλαγές στο σύστημα εκλογής των δημοτικών και περιφερειακών αρχών με κατάργηση του δεύτερου γύρου των εκλογών, ξεκαθάρισμα των αρμοδιοτήτων της τοπικής αυτοδιοίκησης και επίλυση ζητημάτων οικονομικής διαχείρισης των ΟΤΑ, παρουσιάστηκε από τον υπουργό Εσωτερικών Θοδωρή Λιβάνιο στην κοινή συνεδρίαση των διοικητικών συμβουλίων της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) και της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας (ΕΝΠΕ).
Ο κ. Λιβάνιος ανέφερε ότι η σύνταξη του Κώδικα βρίσκεται στην τελική ευθεία και θα ακολουθήσει διαβούλευση, ενώ στόχος είναι να εισαχθεί στη Βουλή προς ψήφιση στις αρχές του καλοκαιριού.
Όπως εξήγησε, ο Κώδικας είναι η βάση για όλες τις λειτουργίες της Αυτοδιοίκησης με την ενσωμάτωση σχεδόν 1.000 νομοθετικών κειμένων που βρίσκονται σε ισχύ διάσπαρτα σε νόμους προ 50ετίας, ενώ σημείωσε χαρακτηριστικά ότι υπάρχουν άρθρα που τα τελευταία 15 χρόνια έχουν τροποποιηθεί 40 φορές, ενώ για την πρόσκληση σε συνεδρίαση δημοτικού συμβουλίου λαμβάνονται υπόψη πέντε νόμοι.
Σύμφωνα με τον υπουργό, ο νέος Κώδικας θα συμβάλει στην άρση δυσερμήνευτων και πολλές φορές αντικρουόμενων διατάξεων, στην προώθηση ενιαίου ρυθμιστικού πλαισίου, στον πολύ-επίπεδο συντονισμό, στη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών, στον εξορθολογισμό και περιορισμό του κόστους και στην προώθηση της βιωσιμότητας των δήμων και των περιφερειών (αντιμετώπιση ακραίων καιρικών φαινομένων κ.λπ.).
Θα έχει πάνω από 1.100 σελίδες, θα διαρθρωθεί σε 4 βιβλία, που θα διαιρούνται σε 15 μέρη και σε 76 -80 κεφάλαια. Το πρώτο βιβλίο αφορά τα οργανωτικά, την εκλογή των δημοτικών και περιφερειακών αρχών, το σύστημα διακυβέρνησης και τις εκλογικές δαπάνες. Το δεύτερο αναφέρεται στη διακυβέρνηση, τα νομικά πρόσωπα, την καταστατική θέση των αιρετών, και την εποπτεία των ΟΤΑ. Το τρίτο αφορά τις αρμοδιότητες και το τέταρτο την οικονομική διαχείριση.
Οι αλλαγές
Στις προωθούμενες αλλαγές περιλαμβάνονται η προαιρετική ηλεκτρονική ψηφοφορία στις αυτοδιοικητικές εκλογές, το ενιαίο παράβολο των συνδυασμών για υποβολή υποψηφιότητας, η απλοποίηση του κωλύματος, λόγω οφελών σε δήμο ή περιφέρεια και η επικαιροποίηση κωλυμάτων και ασυμβίβαστων αιρετών.
Για την εκλογή των περιφερειακών αρχών, ο υπουργός δεν μπήκε σε λεπτομέρειες, περιοριζόμενος να προαναγγείλει ότι θα υπάρξει «εξαντλητικός διάλογος» τις επόμενες ημέρες για το θέμα, ενώ αναφέρθηκε στις βασικές αρχές που είναι η εκλογή δημάρχου και περιφερειάρχη από τον πρώτο γύρο, η εξασφαλισμένη πλειοψηφία 3/5 σε όποιον εκλεγεί και μία αυξημένη δημοκρατική νομιμοποίηση του Δημάρχου και του περιφερειάρχη, άρα αποκλείεται το απλό πλειοψηφικό σύστημα με εκλογή δημάρχου με ποσοστά 22%- 23%, όπως ισχύει σε ορισμένες χώρες.
Σύμφωνα με τους σχεδιασμούς της κυβέρνησης, όπως παρουσιάστηκαν από τον κ. Λιβάνιο στον συνέδριο της ΚΕΔΕ τον περασμένο Νοέμβριο, σε περίπτωση που κανένας συνδυασμός δεν συγκεντρώσει το 50% + 1 ψήφο (το ποσοστό πιθανόν τελικά να μειωθεί) επί των έγκυρων ψήφων της πρώτης επιλογής, οι δύο πρώτοι σε ψήφους συνδυασμοί προκρίνονται στη δεύτερη φάση καταμέτρησης.
Οι δεύτερες ψήφοι (δεύτερη επιλογή) των ψηφοδελτίων των συνδυασμών που μένουν εκτός της δεύτερης φάσης προστίθενται στις ψήφους των δύο πρώτων συνδυασμών. Επιτυχών συνδυασμός θα ανακηρύσσεται όποιος έχει συγκεντρώσει α) κατά την πρώτη φάση, το 50% + 1 ψήφο επί των εγκύρων της πρώτης επιλογής ή β) κατά τη δεύτερη φάση, τις περισσότερες ψήφους μεταξύ των δύο πρώτων συνδυασμών, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται οι δεύτερες ψήφοι των ψηφοδελτίων των συνδυασμών που αποκλείστηκαν από τη δεύτερη φάση.
«Τεκμήριο καθημερινότητας»
Για το θέμα των αρμοδιοτήτων εισάγεται το λεγόμενο «τεκμήριο καθημερινότητας», με εννέα λειτουργικές κατηγορίες αρμοδιοτήτων για δήμους και τρεις κατηγορίες για τις περιφέρειες. «Αυτό σημαίνει ότι εάν δεν έχουν ρητά αποδοθεί αρμοδιότητες σε άλλο επίπεδο του κράτους τότε ανήκουν στους δήμους», είπε ο κ. Λιβάνιος.
Ο ίδιος είπε ότι καταγράφηκαν 1.199 αρμοδιότητες για όλους τους ΟΤΑ, 736 αρμοδιότητες των περιφερειών, 400 αρμοδιότητες των δήμων και 63 ειδικές αρμοδιότητες νησιωτικών και ορεινών δήμων.
Στο ίδιο θέμα, ο Κώδικας περιλαμβάνει δύο βασικούς κανόνες: 1. Όποια αρμοδιότητα ασκείται από δήμο ή περιφέρεια αυτή θα ασκείται οπωσδήποτε, έχοντας 7 διαφορετικές επιλογές άσκησής της. 2. Ο κάθε κάτοικος θα έχει πρόσβαση στις ίδιες υπηρεσίες, της ίδιας ποιότητας ανεξαρτήτως του πληθυσμού του δήμου που κατοικεί.
Ο υπουργός Εσωτερικών ανέφερε ακόμα ότι σχεδιάζεται ηλεκτρονική πλατφόρμα, στην οποία θα είναι συγκεντρωμενες οι οφειλές σε κάθε ΟΤΑ (όπως π.χ. οι κλήσεις της δημοτικής αστυνομίας), και παράλληλα οι οφειλέτες θα μπορουν να τις εξοφλούν.
Θα παρέχεται επίσης η δυνατότητα στους δήμους να χορηγούν επίδομα γέννησης, έως 3.000 ευρώ στις περιπτώσεις γέννησης πρώτου και δεύτερου παιδιού με προϋποθέσεις που καθορίζονται από τα δημοτικά συμβούλια.
Σε ότι αφορά στα οικονομικά των ΟΤΑ, φεύγει ο έλεγχος νομιμότητας από τις αποκεντρωμένες διοικήσεις και προσναγγέλθηκε η άμεση λειτουργία εφτά αυτοτελών υπηρεσιών ελέγχου ΟΤΑ, (15 χρόνια μετά τη νομοθέτησή τους) με επικεφαλής τον γενικό επόπτη νομιμότητας.
ΚΕΔΕ και ΕΝΠΕ
Παράλληλα, την ικανοποίηση της Αυτοδιοίκησης Α’ Βαθμού για την κατάρτιση του νέου Κώδικα της Αυτοδιοίκησης , μέσα από μια διαδικασία διαλόγου που βρίσκεται σε εξέλιξη μετά από πρωτοβουλία του Υπουργείου Εσωτερικών, εξέφρασε ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ, Λάζαρος Κυρίζογλου, κατά την τοποθέτησή του στην κοινή συνεδρίαση.
Η ΚΕΔΕ μέσω του προέδρου της εξέφρασε την ικανοποίηση της Αυτοδιοίκησης Α’ Βαθμού για το γεγονός ότι μέσα σε σύντομο σχετικά χρόνο, μια δέσμευση της Κυβέρνησης απέναντι στην αυτοδιοίκηση γίνεται πράξη. Η παρουσία του Θοδωρή Λιβάνιου στη θέση του Υπουργού των Εσωτερικών ήταν αυτή που φαίνεται ότι κάνει τη διαφορά.
Για την ΚΕΔΕ ο νέος Κώδικας Αυτοδιοίκησης αποτελεί ένα πρώτο, αναγκαίο βήμα που αφορά τον εκσυγχρονισμό του πλαισίου λειτουργίας των δήμων, αλλά από μόνο του αυτό το βήμα δεν αρκεί. Πρέπει ακόμη να γίνουν πολλά, με άξονα ένα νέο σύστημα διοικητικής οργάνωσης της χώρας.
Ο νέος Κώδικας δεν αντιμετωπίζει τα αδιέξοδα που δημιουργεί στην ομαλή λειτουργία των Δήμων η συστηματική υποχρηματοδότηση από το Κεντρικό Κράτος. Γι’ αυτό ζητά η ΚΕΔΕ να αποδοθούν οι αναγκαίοι οικονομικοί πόροι, για να μπορούν να ασκούν τις αρμοδιότητες που τους έχουν δοθεί.
Ο νέος Κώδικας δεν αντιμετωπίζει το ζήτημα της αλληλοεπικάλυψης αρμοδιοτήτων μεταξύ των φορέων του Κράτους, που ευθύνεται για μια σειρά από προβλήματα, που καθιστούν δύσκολη τη διαχείριση των προβλημάτων της καθημερινότητας των πολιτών. Όπως επισήμανε ο Λ. Κυρίζογλου, « οι δήμαρχοι δεν φοβόμαστε να αναλάβουμε ευθύνες και να λογοδοτούμε στους πολίτες για τις πράξεις μας. Αλλά αρνούμαστε να λογοδοτούμε για ευθύνες και λάθη άλλων».
Επιπλέον, ο νέος κώδικας, δεν επιλύει το πρόβλημα της υποστελέχωσης των δημοτικών υπηρεσιών. Δεν μπορούν να λειτουργούν οι Δήμοι χωρίς να διαθέτουν το απαραίτητο προσωπικό. Χρειάζονται άμεσα νέο προσωπικό, αφού τα τελευταία χρόνια έχουν φύγει από τους δήμους σχεδόν το 25% του προσωπικού που διέθεταν.
Όσον αφορά το ζήτημα της αλλαγής του εκλογικού νόμου, που τέθηκε από πλευράς Υπουργείου Εσωτερικών, ο Πρόεδρος της ΚΕΔΕ επισήμανε ότι αυτό θα συζητηθεί πρώτα στο εσωτερικό της αυτοδιοίκησης . Αυτή τη στιγμή προέχει η προώθηση πολιτικών λύσεων πάνω στις βασικές προτεραιότητες που έχουμε θέσει.
Όπως τόνισε ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ «η Αυτοδιοίκηση Α’ Βαθμού εμπιστεύεται τη σημερινή πολιτική ηγεσία του Υπουργείου, που δείχνει ότι έχει τη διάθεση να συμβάλλει πραγματικά στο θεσμικό και λειτουργικό εκσυγχρονισμό της αυτοδιοίκησης. Αντιλαμβανόμαστε όμως ότι για το εγχείρημα της μεταρρύθμισης δεν αρκεί μόνον η βούληση του Υπουργού, όσο ειλικρινής κι αν είναι. Διαχρονικά το πολιτικό σύστημα δεν αντιμετώπισε την αυτοδιοίκηση με το σεβασμό που το ίδιο το Σύνταγμα προβλέπει».
Ο Πρόεδρος της ΕΝΠΕ και Περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου, Γιώργος Χατζημάρκος δήλωσε χθες μεταξύ άλλων:
«Δεν θέλουμε ο νέος Κώδικας να υπηρετεί εμάς. Εμείς θέλουμε έναν Κώδικα μέσα από τον οποίο, εμείς θα υπηρετούμε την κοινωνία πιο αποτελεσματικά. Το ζητούμενο σήμερα δεν είναι απλώς η βελτίωση της σχέσης Κράτους – Αυτοδιοίκησης. Είναι κάτι βαθύτερο: η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης του πολίτη προς τη Δημοκρατία, της κοινωνίας προς τους θεσμούς, του κράτους προς την τοπική του βάση. Ενώ ειδικότερα για τον Β’ βαθμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τον οποίο υπηρετεί ανέφερε ότι η απορρόφηση πόρων από τις Περιφέρειες είναι σταθερά υψηλότερη και πιο ευέλικτη από εκείνη του Κράτους, τονίζοντας ότι «είναι η ώρα να εμπιστευτούμε αυτό που ήδη λειτουργεί…να δημιουργήσουμε την κοσμογονία του εφικτού που οι πολίτες απαιτούν».
Επιμέλεια: Βασίλης Λούπας
από την εφημερίδα «Ανεξάρτητος Τύπος της Ηπείρου» 29-04-2025
