Τη δική του θέση στην προοπτική της τουριστικής αξιοποίησης επομένως και της ευρύτερης γνωριμίας με το κοινό της περιοχής και όχι μόνο, διεκδικεί ο Ναός των Ταξιαρχών στην Κωστάνιανη του δήμου Δωδώνης.
Πρόκειται για τον αρχαιότερο βυζαντινό ναό της περιοχής των Ιωαννίνων, που χρονολογείται στο δεύτερο μισό του 13ου αιώνα, τα χρόνια του Δεσποτάτου της Ηπείρου και αποτελεί ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά δείγματα της αρχιτεκτονικής της εποχής.
Είναι σίγουρα το μοναδικό, που διασώζεται από εκείνη την περίοδο, όχι μόνο ως κτίσμα, αλλά και ως προς την εικονογράφησή – αγιογράφησή του, που έρχεται πάλι στο φως σε όλη της τη μεγαλοπρέπεια, με τις εργασίες συντήρησης, οι οποίες βρίσκονται σε εξέλιξη από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων, που έχει εκπονήσει και τη σχετική μελέτη.
Καθοριστικής σημασίας για την προοπτική ανάδειξης του μοναδικού αυτού μνημείου για την Ήπειρο ολόκληρη στάθηκε η πρωτοβουλία του δήμου Δωδώνης, να εντάξει ως επικεφαλής εταίρος έργου του Interreg, Ελλάδα – Αλβανία 2014 – 2020, την αναστήλωση του ναού και τη συντήρηση των τοιχογραφιών του.
Οι εργασίες βρίσκονται στο τελικό τους στάδιο και όπως ανέφερε η αρχαιολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων Πολυξένη Δημητρακοπούλου, αναδεικνύουν τη μεγαλοπρέπεια του ναού και στο εσωτερικό του.
«Είναι ένας τρίκλιτος σταυρεπίστεγος ναός, κτισμένος με λαξευτούς ασβεστόλιθους της περιοχής και διακοσμημένος στο εσωτερικό του με πλούσιες τοιχογραφίες που χρονολογούνται επίσης τον 13ο αιώνα, διατεταγμένος σε ζώνες. Είναι ένας σπάνιος αρχιτεκτονικός τύπος, που απαντάται μόνο σε άλλους δύο ναούς στην Ήπειρο, στην Κ. Παναγιά στην Άρτα και στον Άγιο Δημήτριο στην Κυψέλη Άρτας», ανέφερε η κα Δημητρακοπούλου.
Η ένταξη του μνημείου στο πρόγραμμα Interreg φιλοδοξεί αφενός να διασώσει τον ίδιο το ναό και τον εσωτερικό του διάκοσμο αφετέρου δε, να το εντάξει σε μία ευρύτερη πολιτιστική διαδρομή, ενισχύοντας το πολιτιστικό απόθεμα της Ηπείρου και της ευρύτερης περιοχής.
«Ο ναός κτίστηκε κοντά στην οδική αρτηρία των Ιωαννίνων και της Παραμυθιάς, γνωστής από την αρχαιότητα και βρίσκεται πολύ κοντά στον αρχαιολογικό χώρο της Δωδώνης. Έτσι, οι επισκέπτες θα μπορούσαν να τον εντάξουν στο πρόγραμμα της επίσκεψής τους στην περιοχή», πρόσθεσε η κα Δημητρακοπούλου.
Κατάγραφος με υψηλής ποιότητας χρώματα
Ο εντυπωσιακός εσωτερικός του διάκοσμος με τις τοιχογραφίες να έχουν αναδειχθεί από τις εργασίες συντήρησης, μαρτυρούν, όπως ανέφερε η προϊσταμένη του τμήματος συντήρησης αρχαιοτήτων της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων, Αυγή Ευθυμιάδου, την αρχική του μεγαλοπρέπεια. Το ευτύχημα της διάσωσης των 2/3 του συνόλου των τοιχογραφιών οφείλεται, όπως είπε και στις εργασίες συντήρησης και ανάδειξης, όπως όμως και στον τρόπο της αγιογράφησης εκείνης της περιόδου, στην τεχνική και στην εκπληκτική αντοχή των χρωμάτων που χρησιμοποιήθηκαν.
«Η διαφορά της εικόνας για όποιον είχε δει το ναό πριν και σήμερα, είναι παρά πολύ μεγάλη. Οι επεμβάσεις συντήρησης έχουν σχεδόν ολοκληρωθεί, όμως η διατήρησή τους οφείλεται στην τεχνική που χρησιμοποιήθηκε και στα εκπληκτικής αντοχής χρώματα και την ποιότητά τους», σημείωσε η κα Ευθυμιάδου.
Ιδιαιτερότητες
Οι ζώνες αγιογράφησης περιλαμβάνουν σκηνές από το βίο του Χριστού και της Παναγίας ενώ οι κατώτερες αγίους σε προτομή καθώς και ολόσωμους αγίους.
Ο ναός των Ταξιαρχών είναι κτισμένος με αδρά λαξευμένους ασβεστόλιθους της ευρύτερης περιοχής σε ακανόνιστες όμως στρώσεις ανάμεσα στις οποίες παρεμβάλλονται και διάφορες σειρές πλίνθων.
Στην νότια πλευρά του εγκάρσιου κλίτους του ναού των Ταξιαρχών, υψώνεται το περίτεχνο κωδωνοστάσιο, στο αψίδωμα του οποίου κυριαρχεί η μνημειακή παράσταση του Αρχάγγελου Μιχαήλ.
Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ναού αποτελεί και η γύψινη εντυπωσιακή και περίτεχνη διακόσμηση των ημικυκλικών φεγγιτών που ανοίγονται πάνω από τη βόρεια, αλλά και την νότια θύρα.
Του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ
