Περιορισμούς στις εισαγωγές σε μια σειρά από δημοφιλή προϊόντα επιβάλλει η ΕΕ, προκειμένου – όπως αναφέρεται – να περιοριστεί η αποψίλωση των δασών, μεταξύ αυτών ο καφές, τρόφιμα κ.α.
Το κείμενο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο αναμένεται να οριστικοποιηθεί απόψε, έχει σκοπό να απαγορευτούν οι εισαγωγές των κυριότερων προϊόντων (όπως καφές, έπιπλα, βοδινό κρέας) που προκύπτουν από την αποψίλωση των δασών, όπως υποστηρίζεται.
Στην καρδιά των διαπραγματεύσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των κρατών μελών εξακολουθούν να υπάρχουν κρίσιμα ζητήματα προς διευθέτηση.
Ποια προϊόντα αφορά ο περιορισμός
Καθώς της αναλογεί το 16% της αποψίλωσης των δασών σε παγκόσμια κλίμακα λόγω των εισαγωγών της, η ΕΕ κατατάσσεται δεύτερη στον κατάλογο με τους μεγαλύτερους καταστροφείς των τροπικών δασών, πίσω από την Κίνα, σύμφωνα με τη μη κυβερνητική οργάνωση Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση (WWF).
Για να μειωθεί ο αντίκτυπος αυτός, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε να απαγορευτούν οι εισαγωγές στην ΕΕ έξι προϊόντων (σόγια, βοδινό κρέας, φοινικέλαιο, ξυλεία, κακάο και καφές, καθώς και συναφή προϊόντα, όπως δερμάτινα είδη και έπιπλα) αν η παραγωγή τους γίνεται σε περιοχές που αποψιλώθηκαν μετά τον Δεκέμβριο του 2020.
Τα κράτη συμφώνησαν σε αυτόν τον κατάλογο, όμως ευρωβουλευτές ζήτησαν να προστεθούν το καουτσούκ—η καλλιέργεια του οποίου απειλεί δάση της δυτικής Αφρική—, το καλαμπόκι, το χοιρινό και το πρόβειο κρέας, τα πουλερικά, ο ξυλάνθρακας και το χαρτί από τον Δεκέμβριο του 2019.
Την Τετάρτη, η Γαλλία ανέφερε ότι η συμφωνεί με την πρόταση να συμπεριληφθεί στον κατάλογο το καουτσούκ — όχι όμως το καλαμπόκι.
Επέκταση στις σαβάνες
Οι ευρωβουλευτές ζητούσαν να επεκταθεί το πεδίο εφαρμογής και σε άλλα απειλούμενα οικοσυστήματα με βλάστηση, ιδίως στη σαβάνα Σεχάντου/Σεράδο (Βραζιλία/Παραγουάη/Βολιβία), προέλευση το 2018 περίπου του ενός τετάρτου των ευρωπαϊκών εισαγωγών σόγιας.
Ενώ τα κράτη εναντιώνονταν στην ενσωμάτωση «άλλων περιοχών με βλάστηση» στο κείμενο, το Παρίσι εντέλει τάχθηκε υπέρ, επικαλούμενο τις συνέπειες σε τοπία με αραιή κάλυψη αλλά και τις «ενδείξεις ανοίγματος» στην ιδέα κι άλλων χωρών (Βέλγιο, Δανία, Ισπανία, Γερμανία).
Για «πολύ ισχυρό» μήνυμα έκανε λόγο με ικανοποίηση ο Πασκάλ Κανφέν (Φιλελεύθεροι), ο πρόεδρος της επιτροπής περιβάλλοντος του ΕΚ.
«Θα είναι πιο απλό να εφαρμοστεί το κείμενο που συμπεριλαμβάνει το σύνολο των δασικών περιοχών μάλλον παρά να γίνεται διάκριση ανάμεσα σε δέντρο δάσους και δέντρο ή θάμνο άλλης περιοχής» κάτι που εγείρει «κίνδυνο αμφισβητήσεων», εξήγησε ο Πιερ Κανέ της WWF.
Σε αντίθετη περίπτωση, «η παραγωγή απλά θα μεταφέρεται σε άλλα οικοσυστήματα και το κείμενο δεν θα καταφέρει τίποτε περισσότερο από το να προστατεύει ένα οικοσύστημα σε βάρος άλλων», σημείωσε η ΜΚΟ, σύμφωνα με την οποία στη σαβάνα Σεχάντου μπορεί να έχει αποψιλωθεί μέχρι το 2027 έκταση ίση με ολόκληρη την επικράτεια της Τσεχίας.
Ορισμός της «αποψίλωσης του δάσους»
Ο ορισμός της «αποψίλωσης του δάσους», κλειδί στις διαπραγματεύσεις, παρακολουθείται στενά από ευρωπαϊκές χώρες που έχουν κι αυτές μεγάλους τομείς εκμετάλλευσης δασικών εκτάσεων.
Τα κράτη υιοθέτησαν «αδύναμο ορισμό, χωρίς να λάβουν υπόψη τους τα ‘πρωτογενή δάση’ και μόνο σε περιπτώσεις αμετάκλητων ζημιών που έχουν πιστοποιηθεί, ενώ οι ευρωβουλευτές ζητούσαν ισχυρό ορισμό που θα προστατεύει όλα τα φυσικά δάση από καταστροφικές πρακτικές, συμπεριλαμβανομένων των ζημιών για τη βιοποικιλότητα», λέει η Greenpeace.
Πώς θα λειτουργεί
Οι εισαγωγικές εταιρείες θα είναι υπεύθυνες για τις αλυσίδες εφοδιασμού τους, θα καλούνται να πιστοποιούν την ανιχνευσιμότητα με τη βοήθεια δεδομένων γεωεντοπισμού των καλλιεργειών και δορυφορικών φωτογραφιών.
Οι παραβάτες θα εκτίθενται σε πρόστιμα ανάλογα με τις ζημιές στο περιβάλλον. Το επίπεδο των απαιτήσεων θα κυμαίνεται ανάλογα με τον κίνδυνο αποψίλωσης των δασών στον τόπο παραγωγής.
Ο διαπραγματευτής του Ευρωκοινοβουλίου Κριστόφ Χάνσεν θέλει «οικονομική και τεχνική υποστήριξη» για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τις μικρές εκμεταλλεύσεις, όμως σύμφωνα με πηγή που είναι ενήμερη σχετικά, το ζήτημα τελούσε ακόμη υπό συζήτηση την Πέμπτη.
Οι ευρωβουλευτές επιθυμούν επίσης όρος για τις εισαγωγές να είναι η τήρηση των παραδοσιακών γαιοκτητικών δικαιωμάτων των τοπικών κοινοτήτων, των πρώτων θυμάτων της καταστροφής του δάσους, αλλά σε αυτόν τον ορισμό εναντιώνεται ιδίως η Σουηδία.
«Γίνεται τεράστιος διάλογος για τον όρο της συγκατάθεσης εκ των προτέρων έπειτα από ενημέρωση και ασκείται πίεση ώστε το κείμενο αυτό να συνοδεύεται με τη σύναψη αληθινών εταιρικών σχέσεων με τις χώρες παραγωγής που πλήττονται περισσότερο», σύμφωνα με τη Νικόλ Πόλστερερ της ΜΚΟ Fern.
Ο χρηματοπιστωτικός τομέας
Ευρωβουλευτές θα ήθελαν ακόμη να επιβληθούν στους χρηματοπιστωτικούς φορείς κι άλλες απαιτήσεις προκειμένου τα δάνεια και οι επενδύσεις τους να μην οδηγούν στην αποψίλωση των δασών, αν και ο Κριστόφ Χάνσεν παραδε΄χεται πως οι επαληθεύσεις θα ήταν δύσκολες.
Σύμφωνα με τη ΜΚΟ Global Witness, οι τράπεζες με έδρα χώρες μέλη της ΕΕ χορήγησαν από το 2016 ως το 2020 χρηματοδοτήσεις σχεδόν 35 δισεκατομμυρίων ευρώ σε ομίλους που συγκαταλέγονται στους κυριότερους υπεύθυνους για την αποψίλωση των δασών, κυρίως στον αγροδιατροφικό κλάδο.
Σε ό,τι αφορά τον χρηματοπιστωτικό τομέα «η θέση του δεν ΕΚ υποστηρίζεται καθόλου από ορισμένα κράτη», στηλίτευσε ο Κανφέν.
