Ο ΟΗΕ γιορτάζει φέτος τα 80 χρόνια του
Με την επιρροή του να έχει απαξιωθεί και τον προϋπολογισμό του να έχει καταστραφεί, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών αντιμετωπίζει μια θύελλα επικρίσεων καθώς γιορτάζει την 80ή επέτειό του – και προσπαθεί να πείσειέναν πολωμένο και πληγωμένο από συγκρούσεις κόσμο, ότι είναι πιο ζωτικής σημασίας από ποτέ.
Τα 193 κράτη-μέλη του ΟΗΕ αναμένεται να τιμήσουν την Πέμπτη 26 Ιουνίου την υπογραφή του Καταστατικού Χάρτη, της ιδρυτικής συνθήκης του Οργανισμού, που υπεγράφη στις 26 Ιουνίου 1945 στο Σαν Φρανσίσκο. Η ίδρυση του ΟΗΕ ολοκληρώθηκε στις 24 Οκτωβρίου, όταν τέθηκε επίσημα σε ισχύ ο Καταστατικός Χάρτης, έπειτα από την απαιτούμενη επικύρωση. Η επέτειος έρχεται καθώς ο παγκόσμιος οργανισμός αντιμετωπίζει μια πολύπλευρη κρίση που εγείρει ερωτήματα για το μέλλον του. “Από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, είδαμε τον οργανισμό να αγωνίζεται σε υποθέσεις από τη γενοκτονία της Ρουάντα μέχρι τον πόλεμο στο Ιράκ”, δήλωσε στο AFP ο Ρίτσαρντ Γκόουαν, αναλυτής της International Crisis Group.
“Όταν προκύπτει μια μεγάλη κρίση, οι σχολιαστές ανακοινώνουν ότι ο ΟΗΕ έχει τελειώσει. Και όμως, εξακολουθεί να επιβιώνει”, πρόσθεσε. “Τούτου λεχθέντος, αυτή είναι μια ιδιαίτερα κακή στιγμή”, αναγνώρισε ο Γκόουαν, επισημαίνοντας ότι πολλές χώρες είναι “βαθιά απογοητευμένες” από την αποτυχία του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ να δράσει σε μεγάλες συγκρούσεις όπως αυτές στην Ουκρανία και τη Γάζα. Η αδράνεια αυτή οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη δύναμη βέτο των πέντε μονίμων μελών του Συμβουλίου- της Βρετανίας, της Κίνας, της Γαλλίας, της Ρωσίας και των Ηνωμένων Πολιτειών- που έχουν ανταγωνιστικά συμφέροντα. “Το σύστημα του ΟΗΕ στο σύνολό του αντιμετωπίζει κρίση αξιοπιστίας και δεν είναι σαφές ότι τα μέλη του οργανισμού έχουν τους πόρους ή την πολιτική ενέργεια για να το διασώσουν”, δήλωσε ο αναλυτής στο AFP.
Για τον Ρόμουαλντ Σκιόρα, ερευνητή στο Γαλλικό Ινστιτούτο Διεθνών και Στρατηγικών Υποθέσεων, το ζήτημα της αξιοπιστίας μπορεί να οδηγήσει μόνο στην εικονική εξαφάνιση ενός οργανισμού που είναι ήδη ένας πολιτικός “νάνος” στην παγκόσμια σκηνή. “Δεν είμαι σίγουρος ότι ο ΟΗΕ θα πάψει να υπάρχει, ακόμη και μέχρι την 100ή επέτειό του”, δήλωσε ο Σκιόρα στο AFP. “Παρατηρώ μια σταδιακή εξαφάνιση και τον ΟΗΕ να μετατρέπεται σε φάντασμα”, όπως “αυτοί οι παλιοί οργανισμοί των οποίων τα ονόματα έχουμε ξεχάσει”. Ορισμένοι ειδικοί, πάντως, επισημαίνουν ότι, αν και ο ΟΗΕ οφείλει να προχωρήσει σε βαθιές μεταρρυθμίσεις, πολλά από τα προβλήματά του δεν οφείλονται αποκλειστικά σε εσωτερικές δυσλειτουργίες, αλλά στο γεγονός ότι συχνά λειτουργεί ως αποδιοπομπαίος τράγος για τα διχασμένα κράτη-μέλη.
Τα πράγματα θα είναι χειρότερα χωρίς τον ΟΗΕ
Η Γκίσου Νία από τη δεξαμενή σκέψης Atlantic Council, με έδρα την Ουάσιγκτον, δήλωσε ότι φοβάται ότι “η προσέγγιση του “η ισχύς έχει δίκιο”… είναι αυτή που επικρατεί και μας απομακρύνει όλο και περισσότερο από τα ιδανικά” που οδήγησαν στην ίδρυση του ΟΗΕ μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η Νία, δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ελπίζει ότι αρκετοί άνθρωποι θα παραμείνουν προσηλωμένοι στο σύνολο των ιδανικών και των αξιών “που θα κρατήσουν τον ΟΗΕ ζωντανό”, αλλά εξακολουθεί να ανησυχεί για τη συνεχή αμφισβήτηση αυτών των αξιών, ιδίως από τον σύμμαχο των ΗΠΑ, το Ισραήλ. “Οι επαναλαμβανόμενες επιθέσεις κατά του ΟΗΕ, από κύκλους που τον κατηγορούν είτε για αντισημιτισμό, είτε για σπατάλη χρημάτων, είτε για ανοχή σε δικτατορικά καθεστώτα, έχουν πράγματι αντίκτυπο” δήλωσε η Νία. Σε έναν κόσμο που καταστρέφεται από τον μεγαλύτερο αριθμό συνεχιζόμενων συγκρούσεων από το 1945 και μαστίζεται από μεγάλες ανθρωπιστικές κρίσεις, “τα Ηνωμένα Έθνη δεν ήταν ποτέ πιο αναγκαία”, δήλωσε πρόσφατα ο Γενικός Γραμματέας Αντόνιο Γκουτέρες.
“Οι αξίες μας δεν ήταν ποτέ πιο επίκαιρες. Και οι ανάγκες δεν ήταν ποτέ μεγαλύτερες”. Ωστόσο, η χρηματοδότηση έχει περιοριστεί καθώς οι δωρητές -ιδίως οι Ηνωμένες Πολιτείες υπό τον Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ- διακόπτονται. Δεδομένων των οικονομικών περιορισμών, ο Γκουτέρες εγκαινίασε την πρωτοβουλία UN80 σε μια προσπάθεια να εξορθολογίσει τις επιχειρήσεις. Οι αλλαγές αυτές θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν την περικοπή χιλιάδων θέσεων εργασίας. Για τον Γκόουαν, “ο ΟΗΕ είναι ένας πολύ μεγάλος οργανισμός και φυσικά πάσχει από διάφορα γραφειοκρατικά προβλήματα, όπως συμβαίνει με όλους σχεδόν τους μεγάλους οργανισμούς. Επομένως, φυσικά και αξίζει να εξετάζεται και να ασκείται κριτική”.
Ωστόσο, πρόσθεσε, “νομίζω ότι έχουμε συνηθίσει υπερβολικά να έχουμε αυτό το σύστημα στην υπηρεσία μας και τείνουμε να περνάμε πολύ χρόνο γκρινιάζοντας για τα ελαττώματά του και όχι αρκετό χρόνο αναγνωρίζοντας τις επιτυχίες του”. Τα Ηνωμένα Έθνη παραμένουν ένας τόπος όπου οι αρχηγοί κρατών- αντίπαλοι και εχθροί- εξακολουθούν να κάθονται στο ίδιο τραπέζι για να εκφράσουν τις θέσεις τους και όπου ακόμη και το μικρότερο κράτος έχει τη δυνατότητα να ακουστεί. Τα Ηνωμένα Έθνη συνεχίζουν να επιτελούν κρίσιμο έργο σε παγκόσμιο επίπεδο — από το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα, που πέρυσι παρείχε βασικές προμήθειες σε περισσότερους από 100 εκατομμύρια ανθρώπους σε 120 χώρες, έως τις ειρηνευτικές αποστολές που προστατεύουν αμάχους σε εμπόλεμες ζώνες. “Ο ΟΗΕ ήταν ένα θαυμάσιο εργαλείο”, δήλωσε ο Σκιόρα. “Προφανώς, θα ήταν χειρότερο αν εξαφανιζόταν από τη μια μέρα στην άλλη”.
Πηγή: European Perspective.
