Εκατομμύρια άνθρωποι ετοιμάζονται να παρακολουθήσουν ζωντανά ή διαδικτυακά την ολική έκλειψη ηλίου που θα διασχίσει τη Βόρεια Αμερική, σήμερα, Δευτέρα 8 Απριλίου. Ανάμεσά τους και πολλοί επιστήμονες οι οποίοι θα καταγράψουν δεδομένα και θα μελετήσουν φαινόμενα που σχετίζονται με το σπάνιο αυτό φαινόμενο. Για παράδειγμα, οι συμπεριφοριστές ζώων σε διάφορους ζωολογικούς κήπους θα παρακολουθούν τις αντιδράσεις των ζώων στην ταχεία και απροσδόκητη αλλαγή του φωτός και της θερμοκρασίας.
Παρόλο που οι ολικές ηλιακές εκλείψεις διαρκούν ελάχιστα λεπτά, μπορεί να έχουν βαθιές επιδράσεις στους ανθρώπους, εμπνέοντας συναισθήματα δέους και θαυμασμού. Ωστόσο είναι πιο δύσκολο να προβλέψει κανείς τις αντιδράσεις των ζώων.
«Το φως επηρεάζει τα πάντα, από τα φυτά μέχρι τα ζώα. Ως βιολόγοι δεν μπορούμε να απενεργοποιήσουμε τον ήλιο, αλλά κάθε τόσο, η φύση τον απενεργοποιεί για εμάς», δήλωσε στο BBC η Σεσίλια Νίλσον, οικολόγος συμπεριφοράς στο Πανεπιστήμιο Lund της Σουηδίας.
Πριν από περισσότερα από 100 χρόνια, ένας εντομολόγος από τη Νέα Αγγλία, ο Γουίλιαμ Γουίλερ, δημοσίευσε αγγελίες σε τοπικές εφημερίδες, όπου ζητούσε από το κοινό να καταγράψει τις αλλαγές στη συμπεριφορά των ζώων κατά τη διάρκεια μιας ηλιακής έκλειψης που συνέβη το 1932. Ο εντομολόγος συγκέντρωσε περισσότερες από 500 αναφορές σχετικά με αλλαγές στη συμπεριφορά των πουλιών, των θηλαστικών, των εντόμων και των φυτών.
Η έκλειψη του 2017, η οποία διήρκησε δύο λεπτά και 42 δευτερόλεπτα, επέτρεψε στους επιστήμονες να επαναλάβουν αυτό το πείραμα. Αυτή τη φορά το σπάνιο φαινόμενο προκάλεσε πιο παράξενες αντιδράσεις. Σε ένα ζωολογικό κήπο στη Νότια Καρολίνα, οι καμηλοπαρδάλεις άρχισαν να καλπάζουν νευρικά και οι χελώνες να ζευγαρώνουν ενώ οι μέλισσες σταμάτησαν να βουίζουν στις πολιτείες του Όρεγκον, του Άινταχο και του Μιζούρι.
Περισσότερα από τα τρία τέταρτα των ζώων που παρατηρήθηκαν είχαν μια διακριτή αντίδραση στο εκπληκτικό γεγονός, δήλωσε στο BBC ο Άνταμ Χάρτστοουν-Ρόουζ, καθηγητής βιολογικών επιστημών στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας, ο οποίος θα ηγηθεί μιας ομάδας ερευνητών και εθελοντών παρατηρητών στον ζωολογικό κήπο του Fort Worth στο Τέξας.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, ορισμένα ζώα συμπεριφέρονταν κανονικά, άλλα επιδείκνυαν βραδινές συμπεριφορές και κάποια εμφάνιζαν άγχος ή νέες συμπεριφορές. Ορισμένα ζώα, όπως οι αρκούδες γκρίζλι, έμοιαζαν αμήχανα.
«Ουσιαστικά κοιμόντουσαν και χαλάρωναν κατά τη διάρκεια όλης της εμπειρίας», είπε ο ερευνητής.
Ορισμένα ζώα εμφάνισαν συμπτώματα άγχους και δυσφορίας κατά τη διάρκεια της έκλειψης. Οι καμηλοπαρδάλεις, που είναι «συνήθως αρκετά χαλαρές, άρχισαν να τρέχουν σαν να τρόμαξαν από κάποιο αρπακτικό ή όχημα» σύμφωνα με τον ερευνητή.
Ωστόσο η πιο παράξενη συμπεριφορά παρατηρήθηκε στις γιγάντιες χελώνες των Γκαλαπάγκος.
«Κανονικά, οι χελώνες είναι αρκετά αργά και όχι πολύ εκφραστικά ζώα. Ωστόσο πριν από την έκλειψη έγιναν πιο εξωστρεφείς και δραστήριες και άρχισαν να ζευγαρώνουν μεταξύ τους στο αποκορύφωμα της ολικότητας» πρόσθεσε.
Αν και ο ζωολογικός κήπος είναι ένα μοναδικό περιβάλλον για να δει κανείς έναν μικρόκοσμο διαφορετικών ζώων να αντιδρούν στην έκλειψη, έχει και μειονεκτήματα.
«Μια έκλειψη είναι συναρπαστική και έτσι οι άνθρωποι ήταν πολύ θορυβώδεις», εξήγησε ο ερευνητής, ο οποίος δεν είναι σίγουρος αν τα ζώα αντιδρούσαν στην έκλειψη ή στο θέαμα των ανθρώπων που αντιδρούσαν στην έκλειψη.
Πώς αντιδρούν τα πουλιά
Μια ομάδα επιστημόνων αξιοποίησε δεδομένα από περίπου 143 μετεωρολογικούς σταθμούς από διάφορες τοποθεσίες των ΗΠΑ. Οι επιστήμονες αναρωτήθηκαν αν τα πουλιά και τα έντομα θα μπερδεύονταν από το ξαφνικό σκοτάδι. Ωστόσο, είναι δύσκολο να εντοπίσει κανείς τα πουλιά που πετούν μέσα στο σκοτάδι της έκλειψης.
«Αντί να παρακολουθούμε μεμονωμένα πουλιά, λαμβάνουμε μια συνολική μέτρηση της ποσότητας βιολογικού υλικού στον αέρα», δήλωσε η Νίλσον.
«Αυτό που είδαμε ήταν ότι πετούσαν λιγότερα πουλιά. Τα περισσότερα πουλιά σταμάτησαν να πετούν λίγο πριν την έκλειψη» πρόσθεσε η ερευνήτρια.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα πουλιά συμπεριφέρονταν όπως και πριν από μια καταιγίδα, δηλαδή αναζητούσαν καταφύγιο.
Δευτερογενείς επιπτώσεις
Στην κοιλάδα του ποταμού Platte στη Νεμπράσκα, η οποία αποτελεί κρίσιμη περιοχή ωοτοκίας και ενδιάμεσο σταθμό για τα μεταναστευτικά πουλιά, ήταν ευκολότερο να εντοπιστούν αλλαγές στη συμπεριφορά των πτηνών κατά την έκλειψη του 2017.
Μια ομάδα επιστημόνων εγκατέστησε μια σειρά από κάμερες time-lapse και συσκευές καταγραφής ήχου κατά μήκος μονοπατιών για την παρακολούθηση της άγριας ζωής. Όπως και οι άνθρωποι, έτσι και τα ζώα αντέδρασαν στην έκλειψη με διαφορετικούς τρόπους. Σε ορισμένες μελέτες, τα ψάρια αναζήτησαν καταφύγιο και οι αράχνες κατέστρεψαν τους ιστούς τους καθώς πλησίαζε η ολικότητα.
Ωστόσο δεν μπορούμε να αποδώσουμε όλη την αλλαγή στο φως, καθώς υπάρχουν δευτερεύουσες επιδράσεις που προκύπτουν από μια ολική έκλειψη. Στη Νεμπράσκα, για παράδειγμα, η θερμοκρασία έπεσε κατά περίπου 6,7 βαθμούς Κελσίου και η υγρασία ανέβηκε κατά 12% – μια δραστική αλλαγή για ένα σύντομο χρονικό διάστημα.
ΠΗΓΗ: Guardian, BBC
