Η άνοδος της ζήτησης απειλεί τα δέντρα Boswellia και τις τοπικές κοινότητες
Το λιβάνι, η αρωματική ρητίνη που συνδέεται με θρησκευτικές τελετές, χριστουγεννιάτικες παραδόσεις και τη βιομηχανία ευεξίας, αντιμετωπίζει σοβαρό κίνδυνο εξαφάνισης λόγω υπερβολικής εκμετάλλευσης και κλιματικών αλλαγών.
Η παραγωγή του επικεντρώνεται στο Κέρας της Αφρικής, σε χώρες όπως η Σομαλιλάνδη, η Σομαλία, η Αιθιοπία και το Σουδάν, όπου συλλέγεται αποκλειστικά από άγρια δέντρα Boswellia. Η παραδοσιακή μέθοδος συλλογής, γνωστή ως «χάραξη», απαιτεί προσεκτικές τομές στον φλοιό των δέντρων για να αναβλύσει η ρητίνη, η οποία συλλέγεται εβδομάδες αργότερα.
Η αυξανόμενη παγκόσμια ζήτηση, σε συνδυασμό με χαμηλές αμοιβές των παραγωγών και έλλειψη ελέγχου, οδηγεί σε υπερεκμετάλλευση. Ένα δέντρο μπορεί να χρειαστεί δέκα χρόνια ή περισσότερο για να ανακάμψει πλήρως, ενώ σε πολλές περιοχές η φυσική αναγέννηση των δέντρων έχει σχεδόν εκλείψει.
Παράλληλα, η κλιματική αλλαγή, τα ακραία καιρικά φαινόμενα, τα έντομα και η υπερβόσκηση επιδεινώνουν την κατάσταση. Οι συλλέκτες λαμβάνουν ένα μικρό ποσοστό της τελικής αξίας, ενώ οι μεσάζοντες και οι άτυπες αλυσίδες εφοδιασμού αφήνουν τις τοπικές κοινότητες ευάλωτες.
Η ζήτηση στη Δύση, ενισχυμένη από τη βιομηχανία ευεξίας και την αρωματοθεραπεία, συνεχίζει να αυξάνεται, ενώ η αξία της αγοράς αναμένεται να σχεδόν διπλασιαστεί την επόμενη δεκαετία.
Ως απάντηση, αναπτύσσονται πρωτοβουλίες βιώσιμης συλλογής και ιχνηλασιμότητας, καθώς και εκπαιδευτικά προγράμματα για την προστασία των δέντρων και την προσαρμογή των κοινοτήτων στις κλιματικές αλλαγές.
Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι χωρίς ουσιαστικές αλλαγές, η παραγωγή λιβανιού ενδέχεται να μειωθεί δραστικά τις επόμενες δεκαετίες. Η προστασία των δέντρων Boswellia δεν αφορά μόνο ένα προϊόν, αλλά τη διατήρηση οικοσυστημάτων, τη ζωή κοινοτήτων και μια παράδοση χιλιάδων ετών.
