Σε νέα δεδομένα μπαίνει η κλιματική κρίση, καθώς η Γη φαίνεται πως έχει περάσει το πρώτο μη αναστρέψιμο «σημείο καμπής» (tipping point) που συνδέεται με τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, σύμφωνα με νέα διεθνή επιστημονική έκθεση. Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι των θερμών θαλασσών μπαίνουν σε τροχιά μακροχρόνιας παρακμής, θέτοντας σε κίνδυνο τα οικοσυστήματα και τα προς το ζην εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο.
Η έρευνα γι’ αυτή τη φάση της κλιματικής κρίσης, που συγκεντρώνει τις απόψεις 160 επιστημόνων από 87 ιδρύματα σε 23 χώρες και συντονίζεται από το Πανεπιστήμιο του Έξετερ με χρηματοδότηση από το ταμείο του Τζεφ Μπέζος, προειδοποιεί ότι η ανθρωπότητα βρίσκεται «στο χείλος» και άλλων σημείων κατάρρευσης. Μεταξύ αυτών, η απώλεια του Αμαζονίου, η κατάρρευση των ωκεάνιων ρευμάτων και το λιώσιμο του στρώματος πάγου σε Γροιλανδία και Ανταρκτική.
Ωστόσο, ορισμένοι ειδικοί αμφισβητούν το εύρος της απειλής για τα κοράλλια, υποστηρίζοντας ότι υπάρχουν ενδείξεις ανθεκτικότητας και προσαρμογής σε υψηλότερες θερμοκρασίες από όσες υπονοεί η έκθεση.
Το χειρότερο φαινόμενο λεύκανσης στην ιστορία
Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι, που φιλοξενούν περίπου το 25% όλων των θαλάσσιων ειδών, θεωρούνται ένα από τα πιο ευάλωτα οικοσυστήματα στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Από τον Ιανουάριο του 2023, βρίσκονται στο μέσο του χειρότερου φαινομένου λεύκανσης που έχει καταγραφεί ποτέ, του τέταρτου σε παγκόσμιο επίπεδο, με πάνω από το 80% των υφάλων σε περισσότερες από 80 χώρες να έχουν πληγεί από ακραίες θερμοκρασίες των ωκεανών.
Η έκθεση ξεκαθαρίζει ότι οι ύφαλοι φτάνουν σε σημείο κατάρρευσης όταν η παγκόσμια θερμοκρασία αυξηθεί από 1°C έως 1,5°C σε σχέση με τα επίπεδα του 19ου αιώνα. Με τη σημερινή αύξηση να αγγίζει τους 1,4°C, το «όριο αντοχής» έχει ουσιαστικά ξεπεραστεί. «Δεν μπορούμε πλέον να μιλάμε για μελλοντικά σημεία καμπής», τονίζει ο καθηγητής Τιμ Λέντον από το Global Systems Institute του Έξετερ. «Η πρώτη μαζική κατάρρευση των θερμών κοραλλιογενών υφάλων βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη».
Η καταστροφή αυτή πλήττει ήδη κοινότητες σε Καραϊβική, Ινδονησία και Ωκεανία, όπου οι θερμικές καταιγίδες, οι ασθένειες και η απώλεια βιοποικιλότητας έχουν οδηγήσει πολλούς υφάλους «στο χείλος της κατάρρευσης».
Ανάμεσα στην ελπίδα και την απόγνωση
Παρά την απαισιοδοξία της έκθεσης, ο καθηγητής Πίτερ Μάμπι από το Πανεπιστήμιο του Κουίνσλαντ υποστηρίζει ότι «αν και οι ύφαλοι υποφέρουν, υπάρχουν σημάδια πως μπορούν να προσαρμοστούν και να επιβιώσουν ακόμη και με άνοδο έως και 2°C».
Τονίζει όμως πως χρειάζονται επιθετικές πολιτικές για την κλιματική αλλαγή και καλύτερη τοπική διαχείριση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων. «Ανησυχώ ότι η κοινωνία θα “παραιτηθεί” από τους υφάλους αν πιστέψει ότι δεν μπορούν πια να σωθούν», προσθέτει.
Αντίθετα, ο δρ. Μάικ Μπάρετ, επικεφαλής επιστημονικός σύμβουλος του WWF-UK, υπογραμμίζει πως «η διατήρηση των υφάλων είναι πλέον πιο κρίσιμη από ποτέ. Το παιχνίδι έχει αλλάξει και η αντίδραση πρέπει να είναι άμεση».
Οι επιστήμονες τονίζουν επίσης τη σημασία των λεγόμενων «καταφυγίων» των κοραλλιών, περιοχές όπου οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι λιγότερο έντονες και οι οποίες μπορούν να λειτουργήσουν ως «σπόροι ανάκαμψης» για το μέλλον.
Πέρα από τους υφάλους, η έκθεση προειδοποιεί ότι τα καλύμματα πάγου στη δυτική Ανταρκτική και τη Γροιλανδία πλησιάζουν επικίνδυνα το δικό τους σημείο κατάρρευσης, καθώς χάνουν πάγο με επιταχυνόμενο ρυθμό, γεγονός που θα οδηγήσει σε άνοδο της στάθμης της θάλασσας παγκοσμίως. «Με βάση τις τρέχουσες προβλέψεις, θα υπερβούμε τους 1,5°C περίπου γύρω στο 2030», σημειώνει ο Λέντον. «Αυτό μας βάζει σε μια ζώνη επικίνδυνης αλυσιδωτής αντίδρασης, όπου τα υπόλοιπα οικοσυστήματα θα αρχίσουν να καταρρέουν με ρυθμό που δύσκολα θα αναστραφεί».
Ο Αμαζόνιος, πιεσμένος από την αποψίλωση και την ξηρασία, φαίνεται επίσης να πλησιάζει το δικό του κρίσιμο σημείο.
Παρά τα ζοφερά ευρήματα, η έκθεση αναγνωρίζει και «θετικά σημεία καμπής»: κοινωνικές και τεχνολογικές αλλαγές, όπως η μαζική στροφή στα ηλεκτρικά οχήματα και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, που μπορούν να μειώσουν ραγδαία τις εκπομπές άνθρακα. «Ο αγώνας τώρα είναι να επιταχύνουμε αυτά τα θετικά σημεία ανατροπής, πριν οι επιπτώσεις των αρνητικών καταστούν μη διαχειρίσιμες», καταλήγει ο Λέντον.
Με πληροφορίες από Guardian
