Πώς η υπερβολική ζέστη αλλάζει τον κόσμο, τι κινδύνους φέρνει και ποιες λύσεις προτείνουν οι ειδικοί
Η ραγδαία άνοδος της ζέστης παγκοσμίως έχει εξελιχθεί σε μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας, σύμφωνα με τη μεγαλύτερη έκθεση που έχει εκπονηθεί μέχρι σήμερα για τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στην υγεία.
Σύμφωνα με το Lancet Countdown 2025, η αυξανόμενη θερμική επιβάρυνση ευθύνεται για το θάνατο ενός ανθρώπου κάθε λεπτό, αποκαλύπτοντας τον ανησυχητικό αντίκτυπο της κλιματικής κρίσης στις ζωές και στις οικονομίες. Ο αριθμός των θανάτων που οφείλονται στη ζέστη έχει αυξηθεί κατά 23% από τη δεκαετία του 1990 και φτάνει τα 546.000 ετησίως για την περίοδο 2012–2021, ένας θάνατος κάθε λεπτό.
Η εξάρτηση της ανθρωπότητας από τα ορυκτά καύσιμα όχι μόνο επιδεινώνει την υπερθέρμανση του πλανήτη αλλά και προκαλεί τοξική ατμοσφαιρική ρύπανση, αλλεπάλληλες πυρκαγιές, και την εξάπλωση ασθενειών όπως ο δάγκειος πυρετός. Κάθε χρόνο, εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν λόγω της αργοπορίας στην αντιμετώπιση του φαινομένου της υπερθέρμανσης της Γης και της ανεπαρκούς προσαρμογής στις νέες κλιματικές συνθήκες. Το 2023 οι κυβερνήσεις παγκοσμίως κατέβαλαν 956 δισεκατομμύρια δολάρια σε άμεσες επιδοτήσεις στα ορυκτά καύσιμα. Το ποσό υπερβαίνει κατά πολύ τα χρηματοδοτικά εργαλεία που διατίθενται για την ενίσχυση των χωρών με υψηλό κλιματικό κίνδυνο.
Ανάλυση δείχνει πως η απώλεια παραγωγικότητας εξαιτίας των υψηλών θερμοκρασιών κόστισε 639 δισεκατομμύρια εργατοώρες μόνο το 2024, με τρομακτική επίπτωση στο ΑΕΠ των χωρών χαμηλού εισοδήματος. Οι εργαζόμενοι στον αγροτικό τομέα και στα εργοτάξια συχνά δεν μπορούν να εργαστούν λόγω της αφόρητης ζέστης, οδηγώντας σε απώλεια εισοδήματος και επισιτιστική ανασφάλεια. Το πρόβλημα δυσχεραίνεται από πυρκαγιές και ξηρασίες, με 123 εκατομμύρια περισσότερους ανθρώπους να αντιμετωπίζουν έλλειψη τροφίμων το 2023 συγκριτικά με τον μέσο όρο των προηγούμενων δεκαετιών.
Επιπλέον, η αύξηση των ημερών καύσωνα έχει καταγραφεί παντού: ο μέσος άνθρωπος εκτίθεται σήμερα σε 19 ημέρες απειλητικής για τη ζωή ζέστης ετησίως και οι 16 από αυτές δεν θα υπήρχαν χωρίς την ανθρώπινη δραστηριότητα που ευθύνεται για την κλιματική αλλαγή. Οι καύσωνες πλήττουν ιδιαίτερα τα μικρά νησιά και τις αναπτυσσόμενες χώρες, επιδεινώνοντας τις κοινωνικές ανισότητες και τη φτώχεια.
Επιπτώσεις της ζέστης και της κλιματικής κρίσης στην υγεία και οικονομία
Η συνεχιζόμενη χρηματοδότηση των ορυκτών καυσίμων από κυβερνήσεις και εμπορικές τράπεζες οδηγεί σε διαρκώς αυξανόμενες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Οι 100 μεγαλύτερες εταιρείες του κλάδου αυξάνουν συνεχώς την παραγωγή τους, αδιαφορώντας για τις δεσμεύσεις της Συμφωνίας των Παρισίων. Οι εκπομπές που αναμένονται από αυτές τριπλασιάζουν τα όρια που θέτει η συμφωνία για τη συγκράτηση της ανόδου της θερμοκρασίας στον πλανήτη.
Οι λύσεις όμως υπάρχουν: η στροφή στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αυξάνεται και η μειωμένη χρήση άνθρακα έχει ήδη σώσει 400 ζωές ημερησίως την τελευταία δεκαετία. Το πρόβλημα έγκειται στη βραδύτητα με την οποία οι κυβερνήσεις και οι ιδιωτικοί φορείς υιοθετούν και επενδύουν σε κλιματικά ουδέτερες πρακτικές. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η Dr. Marina Romanello, η καταστροφή των ζωών και η υποβάθμιση της υγείας θα συνεχίσει να εντείνεται έως ότου έρθει το τέλος στην εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Αυτό είναι το μήνυμα της έκθεσης: κάθε θάνατος από τη ζέστη είναι αποτρέψιμος, αρκεί να υπάρχει πολιτική βούληση και άμεση δράση.
Τα ακραία φαινόμενα, όπως οι πυρκαγιές, οι πλημμύρες, οι ξηρασίες και οι επιδημίες ασθενειών, δεν αποτελούν πλέον μακρινές προειδοποιήσεις: μας ταλανίζουν εδώ και τώρα. Η επιστημονική και κοινωνική λογοδοσία για τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης αυξάνεται—ο ακτιβισμός, η νομοθετική δράση και η τεκμηριωμένη απόδοση ευθυνών οδηγούν τις κοινωνίες σε περισσότερη διαφάνεια και απαίτηση για λύσεις.
Τονίζεται πως η αισιοδοξία πηγάζει από τα κινήματα βάσης, τις τοπικές κοινωνίες και τον υγειονομικό τομέα που βλέπουν τις συνέπειες της ζέστης καθημερινά και κινητοποιούνται δυναμικά. Καθοριστικής σημασίας είναι η ενίσχυση των τοπικών πρωτοβουλιών για καθαρή ενέργεια, βιώσιμες πόλεις, και υγιεινή διατροφή που δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον.
Η έκθεση καλεί για παγκόσμια συστράτευση στη δράση κατά της ζέστης και της κλιματικής κρίσης, τονίζοντας πως το μέλλον της υγείας της ανθρωπότητας εξαρτάται από το τέλος της χρηματοδότησης των ορυκτών καυσίμων. Χωρίς άμεση στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές και δραστικά μέτρα μείωσης των εκπομπών, η ανθρώπινη υγεία και ευημερία είναι αντιμέτωπες με διαρκώς οξυνόμενους κινδύνους.
Με πληροφορίες από Guardian
