Με έξι κρίσιμες αλλαγές που «ενσωματώνουν» σειρά από παρατηρήσεις φορέων της δημόσιας σφαίρας, παραγόντων του δημόσιου βίου οι οποίοι τοποθετήθηκαν επί του ζητήματος των παρακολουθήσεων, αλλά και απλών πολιτών που έλαβαν μέρος στη διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης η κυβέρνηση καταθέτει σήμερα ή το αργότερο αύριο προς ψήφιση στη Βουλή το νομοσχέδιο για τη «διαδικασία άρσης του απορρήτου των επικοινωνιών, κυβερνοασφάλεια και προστασία προσωπικών δεδομένων πολιτών».
Οι μεταβολές στο προωθούμενο νομοσχέδιο, σύμφωνα με πληροφορίες της «Καθημερινής», θα εκκινούν από την τροποποίηση του ορισμού της «εθνικής ασφάλειας» και της διαδικασίας άρσης του απορρήτου για τα πολιτικά πρόσωπα, και θα φθάνουν μέχρι την αλλαγή του τρόπου καταστροφής των αρχείων παρακολούθησης και την περαιτέρω ενίσχυση της ΑΔΑΕ για ψηφιοποίηση των αρχείων της. Επίσης, παρότι διατηρείται η τριετία για την ενημέρωση του παρακολουθούμενου, επέρχονται σημαντικές μεταβολές και στη συγκεκριμένη διάταξη.
Η επιλογή της κυβέρνησης να προχωρήσει σε αλλαγές υπογραμμίζει, όπως τονίζουν κυβερνητικά στελέχη, τη βούλησή της να αποτελέσει η υπόθεση των υποκλοπών, που ταλανίζει την πολιτική σκηνή από τον περασμένο Αύγουστο, αφετηρία για την ουσιαστική θωράκιση του συστήματος μετά τα κενά και τα λάθη που ο ίδιος ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει αναγνωρίσει. Και τούτο παρότι στο Μέγαρο Μαξίμου έχει γίνει πλήρως αντιληπτό πως το «όχι σε όλα» του ΣΥΡΙΖΑ, έναντι της όποιας κυβερνητικής πρωτοβουλίας, δεν πρόκειται να μεταβληθεί λίγους μήνες πριν από τις εκλογές, ενώ συναίνεση δεν είναι δυνατόν να υπάρξει ούτε από τον Νίκο Ανδρουλάκη, παρότι ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ αναγνώρισε πως το προωθούμενο νομοσχέδιο εμπεριέχει σειρά θετικών ρυθμίσεων.
Στη Βουλή
Παράλληλα, σε ακόμη μία κίνηση με ιδιαίτερη πολιτική βαρύτητα ο κ. Μητσοτάκης θα προσέλθει στη Βουλή κατά τη διαδικασία συζήτησης του νομοσχεδίου –στις 7 ή 8 Δεκεμβρίου– και θα τοποθετηθεί «εφ’ όλης της ύλης» για την υπόθεση των παρακολουθήσεων, απαντώντας στην όποια κριτική των κομμάτων. Ετσι, όπως σημειώνουν συνεργάτες του, θα «καταρριφθεί στην πράξη» η ρητορική του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Τσίπρα ότι «κρύβεται», «φυγομαχεί» ή αρνείται να δώσει διευκρινίσεις στα ερωτήματα που εγείρει η αντιπολίτευση.
Ειδικότερα, οι έξι αλλαγές που θα επέλθουν στο νομοσχέδιο το οποίο κατατίθεται προς ψήφιση στη Βουλή, σε σχέση με το κείμενο που τέθηκε προ δεκαημέρου περίπου σε δημόσια διαβούλευση, είναι οι εξής:
Η εθνική ασφάλεια
Περιορισμός του εύρους του ορισµού της εθνικής ασφάλειας. Πλέον ο όρος περιορίζεται σε θέµατα εθνικής άμυνας, εξωτερικής πολιτικής, προστασίας υποδομών και δικτύων και κυβερνοασφάλειας. Στην αρχική μορφή του νομοσχεδίου ο όρος ήταν σαφώς πιο «χαλαρός», καθώς «λόγοι εθνικής ασφάλειας χαρακτηρίζονταν οι λόγοι που συνάπτονται με την προστασία των βασικών λειτουργιών του κράτους και των θεμελιωδών συμφερόντων του κοινωνικού συνόλου και περιλαμβάνουν την πρόληψη και καταστολή δραστηριοτήτων ικανών να επιφέρουν πλήγμα στις συνταγματικές, πολιτικές, οικονομικές ή κοινωνικές δομές της χώρας».
Η υπογραφή του ΠτΒ
Αλλάζει η αλληλουχία των υπογραφών για την άρση του απορρήτου σε πολιτικά πρόσωπα, µε τον «τελικό κριτή» να είναι πλέον ο πρόεδρος της Βουλής. Στο αρχικό κείμενο για την παρακολούθηση επισπεύδουσα ήταν η ΕΥΠ ή η Αντιτρομοκρατική, ακολουθούσε η άδεια του προέδρου της Βουλής και η διαδικασία ολοκληρωνόταν με τη διπλή εισαγγελική κρίση. Πλέον η διαδικασία εκκινεί και πάλι από την ΕΥΠ, αλλά η έγκριση των δύο εισαγγελέων προηγείται της τελικής άδειας από τον εκάστοτε πρόεδρο της Βουλής που θα έχει πλήρη εικόνα για τα στοιχεία που καθιστούν αναγκαία την παρακολούθηση.
Η διατήρηση του φακέλου
Αλλαγή της διαδικασίας καταστροφής του υλικού παρακολούθησης. Στο προς κατάθεση νοµοσχέδιο διατηρείται η πρόβλεψη σύµφωνα µε την οποία το περιεχόμενο της παρακολούθησης διαγράφεται έξι μήνες μετά την παύση της άρσης του απορρήτου και ο φάκελος με το υλικό τεκμηρίωσης για την άρση μετά την παρέλευση δεκαετίας. Ομως προστίθενται νέες δικλίδες ασφαλείας, καθώς η διαδικασία καταστροφής τυποποιείται. Θα συντάσσονται πρωτόκολλα καταστροφής, από τα οποία θα προκύπτουν σαφώς ο χρόνος καταστροφής των αρχείων, ο υπάλληλος-χειριστής, καθώς και το υλικό που καταστράφηκε.
Η ενημέρωση του θιγέντος
Ενημέρωση παρακολουθούµενου. Στο υπό κατάθεση νομοσχέδιο διατηρείται η πρόβλεψη σύμφωνα με την οποία «είναι δυνατή η ενημέρωση του υποκειμένου σε παρακολούθηση υπό την προϋπόθεση ότι δεν διακυβεύεται ο σκοπός για τον οποίο διατάχθηκε η άρση του απορρήτου του, και μετά την πάροδο τριών ετών από την παύση της». Η «τριετία» έχει χαρακτηριστεί «άνευ αποχρώντος λόγου υπερβολικά μακρύ χρονικό διάστημα» από την ΑΔΑΕ, ενώ έχει επικριθεί από τα κόμματα, με τον Νίκο Ανδρουλάκη να αναδεικνύει τη συγκεκριμένη διάταξη ως έναν από τους βασικούς λόγους για τους οποίους το ΠΑΣΟΚ θα πει «όχι» στο νομοσχέδιο. Η κυβέρνηση θα επιμείνει στη διάταξη καθώς, όπως τονίζουν υψηλόβαθμα στελέχη της, ακολουθείται η πρακτική που ισχύει σε πολλές χώρες του εξωτερικού, «ώστε να υπάρχει απόσταση από γεγονότα ύψιστης εθνικής ασφάλειας, όπως τα γεγονότα στον Εβρο ή η κατασκοπεία στη Ρόδο το 2020». Επίσης διατηρείται η ρύθμιση σύμφωνα με την οποία την ενημέρωση ή μη αποφασίζει τριμελές όργανο που απαρτίζεται από τον αρμόδιο εισαγγελέα, τον διοικητή της ΕΥΠ ή της ΔΑΕΕΒ και τον πρόεδρο της ΑΔΑΕ. Ομως «ενσωματώνονται» δύο βασικές εισηγήσεις της ΑΔΑΕ. Πρώτον, θα υπάρχει πρακτικό με την αιτιολογία της απόφασης εάν είναι αρνητική. Ενώ, παράλληλα, θα καταγράφεται και η άποψη της μειοψηφίας.
Το αρχείο της ΑΔΑΕ
Γίνεται δεκτό το αίτηµα της Α∆ΑΕ για την ψηφιοποίηση των αρχείων της µε τα στοιχεία των παρακολουθούµενων, καθώς µε το υφιστάµενο πλαίσιο της διαβιβάζονται μόνο αριθμοί τηλεφώνων. Με τις προωθούμενες αλλαγές θα έχει, όπως τονίζεται, την ευχέρεια να προχωρεί άμεσα και αποτελεσματικά σε διασταυρώσεις.
Η αιτιολογία του αιτήματος
Η μορφή του αιτήματος της ΕΥΠ ή της Αντιτρομοκρατικής για παρακολούθηση θα πάψει να είναι «τυποποιημένη». Με βάση το νομοσχέδιο που θα κατατεθεί προς ψήφιση στη Βουλή, πέραν του ονόματος του προσώπου θα πρέπει να καταγράφονται η προτεινόμενη διάρκεια της παρακολούθησης και η αιτιολογία της αναγκαιότητας για την άρση του απορρήτου. Το αίτημα, δηλαδή, θα πρέπει να τεκμηριώνεται.
