Τη δική τους πρόταση για τις πολιτικές ύδρευσης και αποχέτευσης και τον ρόλο που μπορούν να έχουν οι ΔΕΥΑ καταθέτουν οι δήμαρχοι της χώρας
Η πρόταση της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) για την μεταρρύθμιση της δημόσιας πολιτικής ύδρευσης και αποχέτευσης, που προωθεί το υπουργείο Περιβάλλοντος, παρουσιάστηκε στη συνεδρίαση του ΔΣ της Ένωσης.
Όπως αναφέρθηκε, η πρόταση θα κατατεθεί άμεσα στην πολιτική ηγεσία των υπουργείων Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Εσωτερικών και τη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Ύδρευσης (ΡΑΑΕΥ), ενόψει των επικείμενων αλλαγών του θεσμικού πλαισίου για την διαχείριση των υδάτων.
Τα βασικά στοιχεία της πρότασης
Η πρόταση της ΚΕΔΕ για τη μεταρρύθμιση της δημόσιας πολιτικής ύδρευσης και αποχέτευσης περιλαμβάνει τις εξής βασικές επιλογές:
– Η ΚΕΔΕ συμφωνεί με την ανάγκη διοικητικής μεταρρύθμισης του συστήματος των φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που παρέχουν υπηρεσίες ύδρευσης και αποχέτευσης (ΔΕΥΑ και Δήμων). Ωστόσο εκτιμά ότι αυτή πρέπει να έχει “ολιστικό” χαρακτήρα, δηλαδή να αφορά συνολικά τη δημόσια πολιτική ύδρευσης και αποχέτευσης σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, να οδηγεί στην Ψηφιακή Πολυεπίπεδη Διακυβέρνηση αυτής της δημόσιας πολιτικής, να τη συνδέει με τη δημόσια πολιτική άρδευσης και να την εντάσσει στην ευρύτερη δημόσια πολιτική διαχείρισης του υδάτινου δυναμικού.
– Επίσης η ΚΕΔΕ εκτιμά ότι η μεταρρύθμιση είναι αναγκαίο να στηρίζεται στις αρχές της «εταιρικής σχέσης», της «επικουρικότητας» και της «εγγύτητας στους πολίτες» και ότι πρέπει να διατηρηθούν οι ΔΕΥΑ και οι υπηρεσίες ύδρευσης και αποχέτευσης των Δήμων, διότι η άσκηση των αρμοδιοτήτων τους αποτελεί τοπική υπόθεση. Επίσης, εκτιμά ότι οι «οικονομίες κλίμακας» πρέπει να επιδιωχθούν με την αξιοποίηση των θεσμών διαδημοτικής συνεργασίας (κοινές υπηρεσίες, συμβάσεις διαδημοτικής συνεργασίας).
– Κατά συνέπεια, προτείνει να αντιμετωπιστούν οι εγγενείς αδυναμίες των μικρών ΔΕΥΑ και των Δήμων που έχουν δημοτική υπηρεσία ύδρευσης και αποχέτευσης, με τη νομοθέτηση της διαδημοτικής συνεργασίας στο νομαρχιακό επίπεδο με Κοινή Υπηρεσία και στο περιφερειακό επίπεδο με Διαδημοτική Επιτροπή Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔιαδΕΥΑ).
Τριετές πρόγραμμα
Η ΚΕΔΕ θεωρεί επίσης ότι κλειδί για την επιτυχία της μεταρρύθμισης είναι ένα τριετές Πρόγραμμα Εφαρμογής της Μεταρρύθμισης, το οποίο υλοποιείται σε δύο Φάσεις, την Φάση Α΄– Προπαρασκευής και τη Φάση Β΄– Εφαρμογής.
Το τριετές Πρόγραμμα Εφαρμογής της Μεταρρύθμισης προτείνεται να περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
– Αποτύπωση της υπάρχουσας κατάστασης, διάγνωση των αναγκών και αποτίμηση της διαχειριστικής ικανότητας των φορέων ανά Περιφερειακή Ενότητα.
– Κάλυψη των αναγκών σε ανθρώπινο δυναμικό:
– Εξαίρεση των ΔΕΥΑ από τον περιορισμό των προσλήψεων (δεδομένου ότι καλύπτουν ανταποδοτικές υπηρεσίες).
– Τριετές πρόγραμμα με την αναγκαία στελέχωση των ΔΕΥΑ και των Κοινών Υπηρεσιών, λαμβάνοντας υπόψη όχι μόνο τις σημερινές ανάγκες αλλά και τις προγραμματιζόμενες συνταξιοδοτήσεις της επόμενης πενταετίας. Θέσπιση διαπιστωτικής πράξης για τη στελέχωση κάθε Κοινής Υπηρεσίας.
– Χρηματοδότηση των λειτουργικών δαπανών των διαδημοτικών δομών και λειτουργιών, για την παρεχόμενη σε ΔΕΥΑ και Δήμους υποστήριξη, από Ειδικό Πρόγραμμα του ΕΣΠΑ 2021–2027 (με χρηματοδότηση κυρίως από τα Προγράμματα Τεχνικής Βοήθειας).
– Υποστήριξη των ΔΕΥΑ, των Δήμων και των διαδημοτικών δομών για τη βελτίωση της διοικητικής ικανότητάς τους.
– Αντιμετώπιση του ενεργειακού προβλήματος: Εφαρμογή ειδικού τιμολογίου ηλεκτρικής ενέργειας με βάση τα βιομηχανικά χαρακτηριστικά των υποδομών ύδρευσης και αποχέτευσης (γεωτρήσεις, αντλιοστάσια, εγκαταστάσεις αφαλάτωσης και επεξεργασίας υγρών αποβλήτων). Πρόγραμμα δράσεων εξοικονόμησης ενέργειας και αξιοποίηση των ΑΠΕ με εξειδίκευση του Προγράμματος «Απόλλων» στον τομέα των παρόχων υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης.
– Ψηφιακή αποτύπωση των δικτύων: Πρόγραμμα ψηφιακής αποτύπωσης των υποδομών (πηγών υδροδότησης, δικτύων, ΕΕΛ κλπ) και Πρόγραμμα αντιμετώπισης των διαρροών των δικτύων. – Βελτίωση της εισπραξιμότητας: Σχέδιο Δράσης για την είσπραξη των οφειλών και την εφαρμογή της τιμολογιακής πολιτικής και συνεργασία με την ΑΑΔΕ. Μείωση του ΦΠΑ σε όλες τις υπηρεσίες ύδρευσης και αποχέτευσης.
– Εθνικό Επενδυτικό Πρόγραμμα για το πόσιμο νερό και τα λύματα: Ένταξη των προγραμμάτων που εκπονούνται σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο σε ένα Εθνικό Επενδυτικό Πρόγραμμα.
– Πρόγραμμα Εφαρμογής της Μεταρρύθμισης: Προγραμματική Σύμβαση των αρμόδιων Υπουργείων με την ΡΑΑΕΥ, την ΚΕΔΕ και την ΕΔΕΥΑ για τη Διακυβέρνηση της Μεταρρύθμισης. Διασφάλιση της χρηματοδότησης των επενδυτικών και των λειτουργικών δαπανών της Μεταρρύθμισης. Ειδικές ρυθμίσεις για τις τρεις Νησιωτικές Περιφέρειες και για τους Νησιωτικούς Δήμους των Ηπειρωτικών Περιφερειών και της Περιφέρειας Κρήτης, καθώς και για τα ειδικά ζητήματα που συνδέονται με τα ποιοτικά στοιχεία, τις ιδιαιτερότητες και την ανομοιογένεια των ΔΕΥΑ.
-Ψηφιοποίηση των παρόχων υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης και δημιουργία ενός ΟΠΣ Ψηφιακής Πολυεπίπεδης Διακυβέρνησης της δημόσιας πολιτικής ύδρευσης και αποχέτευσης. Διεύρυνση του ρόλου της ΕΔΕΥΑ, βελτίωση της διοικητικής ικανότητάς της στην υποστήριξη των ΔΕΥΑ και αναβάθμιση των πληροφοριακών συστημάτων της.
– Για τη Χρηματοδότηση της Μεταρρύθμισης προτείνει να αξιοποιηθούν: οι ίδιοι πόροι των παρόχων υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης για την κάλυψη των δαπανών του νέου προσωπικού των ΔΕΥΑ (δεδομένου ότι αφορούν ανταποδοτικές υπηρεσίες), τα Προγράμματα του ΕΣΠΑ 2021–2027 και ιδίως το Πρόγραμμα «Τεχνική Βοήθεια & υποστήριξη Δικαιούχων», η Τεχνική Βοήθεια του Προγράμματος «Περιβάλλον και Κλιματική Αλλαγή», τα Περιφερειακά Προγράμματα και το Πρόγραμμα «Ψηφιακός Μετασχηματισμός», για τη χρηματοδότηση του Προγράμματος Εφαρμογής της Μεταρρύθμισης. Η χρηματοδότηση των ΔΕΥΑ (για την κάλυψη κυρίως του πρόσθετου ενεργειακού κόστους εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης), σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
– Για τη διασφάλιση της Πολυεπίπεδης Διακυβέρνησης της δημόσιας πολιτικής ύδρευσης και αποχέτευσης προτείνει τα ακόλουθα:
Σε εθνικό επίπεδο
Επανασυστήνεται το Εθνικό Συμβούλιο Υδάτων με τη συμμετοχή εκπροσώπων της ΕΝΠΕ, της ΚΕΔΕ, της ΕΔΕΥΑ, της ΕΥΔΑΠ, της ΕΥΑΘ και των κοινωνικών εταίρων, με γνωμοδοτικό ρόλο, ανάλογο του ρόλου της Γνωμοδοτικής Επιτροπής Υδάτων.
Κατά την εκπόνηση της Εθνικής Στρατηγικής για τα Ύδατα διατυπώνουν γνώμη τα Συμβούλια Υδάτων των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων (ΣΥΑΔ). Ενισχύονται οι αρμόδιοι φορείς της Κεντρικής Διοίκησης και ιδίως οι σχετικές υπηρεσίες του ΥΠΕΝ και βελτιώνονται οι διαδικασίες συντονισμού μεταξύ των Διαχειριστικών Αρχών και του ΥΠΕΝ και η διαλειτουργικότητα των πληροφοριακών συστημάτων που διαχειρίζονται οι συναρμόδιοι φορείς.
Σε περιφερειακό επίπεδο
Ενισχύονται με προσωπικό, μέσα και πόρους οι Διευθύνσεις Ύδατος των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων. Συγκροτείται Διαδημοτική Επιτροπή Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔιαδΕΥΑ) στο επίπεδο της περιφέρειας (ή του υδατικού διαμερίσματος), ως συλλογικό όργανο των ΔΕΥΑ και των Δήμων της περιφέρειας.
Σε δημοτικό / τοπικό επίπεδο
Οι ΔΕΥΑ λειτουργούν σύμφωνα με το Ν.1069/1980, όπως ισχύει. Συγκροτείται στο επίπεδο της Περιφερειακής Ενότητας (ΠΕ) διαδημοτική Κοινή Υπηρεσία στη μεγαλύτερη ΔΕΥΑ της ΠΕ και σε μεγάλες σε έκταση ΠΕ και στη δεύτερη μεγαλύτερη ΔΕΥΑ της ΠΕ, ως Αυτοτελής Υπηρεσία στον ΟΕΥ της ΔΕΥΑ. Οι λοιπές ΔΕΥΑ και οι Δήμοι της ΠΕ υπογράφουν με την Κοινή Υπηρεσία Σύμβαση Διαδημοτικής Συνεργασίας. Στην περίπτωση που σε μια ΠΕ δεν υπάρχει ΔΕΥΑ, η Κοινή Υπηρεσία συγκροτείται στον Δήμο της πρωτεύουσας της ΠΕ. Η Κοινή Υπηρεσία θα παρέχει διοικητική, τεχνική και συμβουλευτική υποστήριξη στις ΔΕΥΑ και τους Δήμους. Οι Δήμοι που δεν έχουν συστήσει ΔΕΥΑ συνεχίζουν να παρέχουν υπηρεσίες ύδρευσης και αποχέτευσης σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο (Κ.Δ.Κ.).
