Το πρόβλημα με τις διακοπές και το βλέμμα που αναζητά χαρά
Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι στην Ελλάδα κάνουν διακοπές μόνο και μόνο γιατί υπάρχει ο Κοινωνικός Τουρισμός. Κι άλλες εκατοντάδες χιλιάδες δεν μπορούν να κάνουν αίτηση στο πρόγραμμα γιατί δεν τηρούν για ελάχιστο τα κριτήρια, έχουν λίγο πάνω από το μέγιστο εισόδημα για παράδειγμα, παραμένοντας όμως και αυτοί στη ζώνη αδυναμίας να ανταπεξέλθουν στις ανάγκες τους.
Κανένα πρόγραμμα επιδότησης προφανώς δεν θα μπορούσε να καλύψει όλες τις ανάγκες. Εδώ όμως βρισκόμαστε μπροστά σε αυτή τη μεγάλη κοινωνική αλλαγή που όλοι τη γνωρίζουμε πια, αλλά δεν την ομολογούμε, ή δεν τη διατυπώνουμε έτσι ώστε να αποτελέσει η καταγραφή της και πεδίο αλλαγής, βελτίωσης της κατάστασης.
Μιλάμε για τη φτωχοποίηση της μεσαίας τάξης της χώρας μας, για τη μεγάλη απώλεια των εισοδημάτων της, για την αδυναμία της τελικά να ικανοποιήσει τις προσδοκίες της και τα όνειρά της.
Ζούμε την υποχώρηση, την μείωση των εισοδημάτων, αλλά και τη ματαίωση των επιθυμιών και των σχεδίων για το μέλλον. Κι αν καταπνίγεις το φαντασιακό των ανθρώπων, την ψυχή τους στην ουσία, τότε τους υποτάσσεις, τους πατάς. Αυτό είναι το αίσθημα που έχουν πολλοί σήμερα στη χώρα μας, ότι τους έχει πατήσει η ζωή, ότι πνίγονται.
Για να είμαστε δίκαιοι, η πτώση της μεσαίας τάξης δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο, αλλά διεθνές και δεν έχει σχέση μόνο με τη μεγάλη οικονομική κρίση που αποκάλυψε το φαινόμενο στην Ελλάδα. Ήδη από τη δεκαετία του ’60 και του ’70 στην Αμερική και σταδιακά και στην Ευρώπη έγινε φανερό ότι το μεταπολεμικό όνειρο της διαρκούς πορείας αύξησης των εισοδημάτων των νοικοκυριών, δεν θα μπορούσε να υλοποιηθεί. Ο «θάνατος του εμποράκου» δεν ήταν απλώς ο τίτλος ενός επιτυχημένου θεατρικού έργου, αλλά η χαρτογράφηση των μεγάλων αλλαγών που επέρχονταν μέσα στις κοινωνίες από την αλλαγή των οικονομιών. Αλλαγή που άφηνε απέξω όλο και περισσότερους.
Στην Ελλάδα χρειάστηκε να αλλάξει ριζικά το μοντέλο της οικονομίας που στηρίζονταν σε έναν εύρωστο δημόσιο τομέα και στα έσοδα από τη μικρή ακίνητη περιουσία, για να γίνει αντιληπτό τι επιφύλασσε για τους πολλούς η οικονομία της ελεύθερης αγοράς και η πολιτική της αιώνιας λιτότητας και του δημοσιονομικού περιορισμού. Αλλά αυτά παρόλο που συνεχίζονται ατόφια, μοιάζουν ήδη ιστορία.
Το ερώτημα είναι αν αντέχει ο κόσμος, αν έχει ακόμα τη δύναμη της αλλαγής μέσα του, αν μπορεί να ονειρευτεί τη ζωή του αλλιώς, αν έχει ακόμα έναν δεσμό ανοιχτό με το μέλλον. Οι Έλληνες και οι Ελληνίδες, στην πλειονότητά τους δείχνουν να το παλεύουν ακόμα. Και διακοπές προσπαθούν να κάνουν με κάθε τρόπο και τα παιδιά τους να μεγαλώσουν δίνοντάς τους εφόδια, και μία κανονικότητα να τηρούν έστω κι αν κοστίζει πια ακριβά το «να πάνε όλα καλά». Μόνο μία θλίψη στο βλέμμα ενίοτε και ένα αίσθημα που τους βγαίνει, ότι δεν υπάρχει ικανοποίηση στο βίωμα της καθημερινότητας, ίσως να προδίδουν ότι έχουν κουραστεί πια να παλεύουν. Ας ελπίσουμε ότι δεν θα γίνει μόνιμο αυτό το βλέμμα.
ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ
Από την εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» στις 9-5-2025
