Ακόμα και στα πιο σκληρά χρόνια της οικονομικής κρίσης δεν μπορούσαμε να φανταστούμε ότι οι ζωές μας θα μπορούσαν να βρεθούν μπροστά σε ακόμα μεγαλύτερα και απρόβλεπτα προβλήματα. Η πανδημία μοιάζει να βγήκε από ταινία επιστημονικής φαντασίας ενώ ο πόλεμος έρχεται να μας αποκαλύψει ότι το παρελθόν, ειδικά αυτό της «σκοτεινής» Ευρώπης δεν κλείνεται τόσο εύκολα στο μπαούλο της λήθης.
Κατά την περίοδο της κρίσης αυτό που μας κρατούσε ως ένα βαθμό ήταν η πίστη μας ότι υπάρχουν περιθώρια, ότι μπορούμε να ανακάμψουμε. Και πάνω σε αυτήν την ανάκαμψη γινόταν και το κεντρικό παιχνίδι της πολιτικής αντιπαράθεσης και των εναλλακτικών σχεδίων.
Η πανδημία όμως, έδειξε ότι είναι μία κατάσταση που δεν μπορείς να τη διαχειριστείς εύκολα, ούτε είναι ανέξοδο να εκφράσεις μία άποψη ή να πάρεις μία απόφαση. Και φάνηκε ως ένα βαθμό και από την ώθηση που έδωσε στη λήψη αποφάσεων που μερικά χρόνια πριν διαγράφονταν από την ατζέντα της Ευρώπης, όπως το κοινό ταμείο για την ανάκαμψη ή η κοινή αγορά των εμβολίων και των φαρμάκων.
Ο πόλεμος όμως και οι συνέπειές του και στις μη εμπόλεμες χώρες δείχνει πως υπάρχει ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα και είναι πολλές αποφάσεις, δύσκολο ακόμα να ληφθούν. Καταλαβαίνουμε ήδη πόσο καίριο είναι το πρόβλημα της ενέργειας και του κόστους.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, πρέπει να αρχίζουμε να εκλαμβάνουμε και την «έξοδο» προς την επόμενη μέρα μετά τον πόλεμο και το τέλος της πανδημίας που όλοι ευχόμαστε να είναι κοντά, όχι ως μία επιστροφή προς την παλιά «κανονικότητα», αλλά ως μία ανίχνευση νέων πεδίων, πιθανών και πρωτόγνωρων. Και ίσως, όταν αλλάζουν όλα, να υπάρχουν περιθώρια και για κάτι καλύτερο από όσα ζούσαμε ως το 2020.
ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ
