Στα χρόνια της κρίσης πολλοί στράφηκαν στην μικροκαλλιέργεια και τους κήπους πιστεύοντας ότι αυτό θα εξασφαλίσει ένα μεγαλύτερο εισόδημα. Γρήγορα κατάλαβαν ότι κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει γιατί ακόμα και οι μικρές καλλιέργειες χρειάζονται ειδική γνώση, πολλή εργασία, επενδύσεις και μακροχρόνιο σχεδιασμό.
Το θετικό είναι ότι αυτή η μικρή στροφή, έστω σε μία τάση αλλαγής του τρόπου ζωής, έδειξε ότι είναι εφικτή ως ένα βαθμό η «επιστροφή στη φύση». Αυτή η απακαρδιωτική εικόνα της ελληνικής υπαίθρου με τους τεράστιους έρημους χώρους, άλλους παρατημένους κι άλλους κατεστραμμένους συχνά από την κακή χρήση στο παρελθόν, θα μπορούσε να αλλάξει. Δεν θα αλλάξει όμως χωρίς οργανωμένο σχέδιο, νέο νομικό και θεσμικό πλαίσιο και επενδύσεις.
Η παράλληλη ιδεολογική αφύπνιση από δεξιά και αριστερά, περί μίας οικονομίας αυτοτροφοδοτούμενης, έπεσε γρήγορα στο κενό, αφενός γιατί εύκολα τα λες στο καφενείο, πολύ δύσκολα τα κάνεις στην πράξη κι αφετέρου, δεν έλαβε υπόψη της τις μεγάλες αλλαγές που έχει επιφέρει η παγκοσμιοποιημένη οικονομία. Ναι είναι πιο φτηνές οι πατάτες από χώρες εκτός ΕΕ και δεν υπάρχει περίπτωση να τις συναγωνιστείς στην αγορά. Το θέμα είναι αν θέλεις να τις τρως, αν αξίζει να τις τρως και αν έχεις εναλλακτική.
Από αυτήν τη στήλη, έχουμε αναδείξει κατά καιρούς τη σημασία της ισόρροπης ανάπτυξης και την ανάγκη επένδυσης των δημοσίων πόρων και σε ζώνες της οικονομίας που ίσως να είναι πιο κοστοβόρες από όσο θέλει ο διεθνής ανταγωνισμός. Το αντίβαρο θα είναι η ποιότητα και η εμπέδωσε αξιών που συχνά ξεχνάμε ότι υπάρχουν στα προϊόντα. Το ποιοτικό γάλα των ελληνικών βουνών είναι πιο ακριβό από τις άλλες ευρωπαϊκές φάρμες, έχει όμως καλύτερα χαρακτηριστικά και επίσης στηρίζει έναν τρόπο ζωής όπως των κτηνοτρόφων που έχει σημασία για τη ζωή συνολικά στη χώρα. Υπάρχουν δείγματα ότι το αυξημένο κόστος, μπορεί να έχει και οφέλη στην πραγματική οικονομία, ακόμα και σε αυτές τις συνθήκες της αγοράς που ξέρουμε. Αξίζει συνεπώς να εξετάσουμε και αυτού του είδους την ανάπτυξη, αφήνοντας πίσω τις ευκολίες και τις ιδεοληψίες περί ελεύθερης αγοράς που πουλάνε φασόν μερικά οικονομικά πανεπιστήμια χάριν θέσφατου.
ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ
