Η κατάληψη της εξουσίας στο Αφγανιστάν από τους Ταλιμπάν είναι ένα από τα σημαντικότερα πολιτικά γεγονότα των τελευταίων χρόνων και αφήνει ένα βαθύ, δυσάρεστο αποτύπωμα στον νέο αιώνα. Κανείς δεν θα μπορούσε να φανταστεί κάτι τέτοιο πριν από δέκα χρόνια, αν και ποτέ δεν φάνηκε να ικανοποιείται όλο αυτό το διάστημα, το αίτημα για μία δημοκρατική μετάβαση, στο πολύπαθο αυτό κράτος.
Όπως είναι φυσικό, ως ένα βαθμό, δύο είναι τα σημεία προβληματισμού σήμερα για τη διεθνή κοινή γνώμη.
Το πρώτο είναι η αποτυχία της «Δύσης» να εισάγει τη δημοκρατία στη χώρα μετά την εισβολή των συμμαχικών στρατευμάτων, την επόμενη ημέρα της 11ης Σεπτέμβρη και του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας». Αν αυτός ο τεράστιος στρατός, που είχε όλα τα τεχνολογικά μέσα και τη δύναμη στα χέρια του, καταφέρνει να αφήσει πίσω του μία κατάσταση που επιτρέπει την κυριαρχία ενός τόσο σκοτεινού και ολοκληρωτικού καθεστώτος, τότε κάτι δεν πάει καθόλου καλά στον «πολιτισμένο κόσμο». Τίθεται συνεπώς ένα δομικό ερώτημα για τη φύση των δημοκρατιών στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ και τον προηγμένο κόσμο, για την αποτελεσματικότητα των πολιτικών τους και για τον τρόπο που λαμβάνονται οι αποφάσεις και οι στοχεύσεις για την παγκοσμιοποίηση και το μέλλον του πλανήτη.
Το δεύτερο είναι το προσφυγικό ζήτημα. Έγινε άμεσα αντιληπτό ότι όσοι δεν μπορούν να ζήσουν υπό τους Ταλιμπάν ενδέχεται να φύγουν και να πορευτούν προς την Ευρώπη, μίας από τις περιοχές που ως και χτες υπόσχονταν ότι παλεύει για τα ανθρώπινα δικαιώματα στη χώρα τους. Ο Αφγανός, άνδρας, γυναίκα και παιδί που θα βρεθεί στα ευρωπαϊκά σύνορα, με ή χωρίς βοήθεια των ενδιάμεσων χωρών, δεν είναι το υπόδειγμα του αιτούντος πολιτικό άσυλο; Υπάρχει ευρωπαϊκή χώρα που θα αρνηθεί πολιτικό άσυλο σε ένα κορίτσι που δεν θα θέλει να παντρευτεί υποχρεωτικά έναν σκοταδιστή;
Αμέσως αμέσως καταλαβαίνουμε ότι όλα έχουν γυρίσει ανάποδα. Η λύση της «στρατιωτικής εισβολής για τη δημοκρατία» αποδείχτηκε μάταιη ακόμα και για ισχυρές χώρες όπως οι ΗΠΑ ενώ τα «κλειστά σύνορα» δεν πρόκειται να κάνουν καλύτερα τον κόσμο, όπως λέει ο μέσος υπερασπιστής της ελευθερίας και των ηθικών αξιών στην Ευρώπη.
Άρα τι πρέπει να γίνει; Δεν είναι εύκολη η απάντηση. Θα μπορούσε όμως να ξεκινήσει μία συζήτηση για το τι είναι δημοκρατία στις μέρες μας, τι σημαίνει διπλωματία στην εξωτερική πολιτική και πώς γίνεται η συνεργασία μεταξύ κρατών πάνω σε κοινές αξίες. Αργήσαμε να το καταλάβουμε, αλλά μας έλειψαν τα βασικά της πολιτικής. Και το κόστος είναι μεγάλο.
ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ
