Τα πράγματα είναι απλά: Δεν υπάρχουν λεφτά. Δεν υπάρχουν λεφτά στην αγορά, δεν υπάρχουν λεφτά στα νοικοκυριά. Και έρχεται να προστεθεί και σε μία άλλη κατάσταση: Δεν υπήρχαν λεφτά και πριν την καραντίνα.
Τώρα, το γιατί δεν υπάρχουν διαθέσιμοι πόροι, είναι μία πολύπλοκη κατάσταση με πολλαπλά αίτια που ξεπερνά και τις συνέπειες από το γενικευμένο κλείσιμο της οικονομίας λόγω των μέτρων πρόληψης. Όπως συμβαίνει δηλαδή και σε άλλες χώρες, το πάγωμα των αγορών λόγω των μέτρων δεν οδηγεί από μόνο του στη μεγάλη ύφεση, αλλά έχει να κάνει και με βαθύτερες διεργασίες, αλλά και με διαφορετικά χαρακτηριστικά που έχει η κάθε οικονομία.
Και το ζήτημα δεν είναι να τονωθεί απλώς η επιχειρηματικότητα με μικρά μέτρα, τύπου να κλείσει η πεζοδρόμηση στο παραλίμνιο που λέμε εμείς εδώ στα Γιάννενα ή να αυξηθεί ο χώρος για περισσότερα τραπεζοκαθίσματα που ζητάει όλη η χώρα. Να κάτσει ποιος στις καφετέριες δίπλα στη θάλασσα; Ο άνεργος, ο απολυμένος, ο επιχειρηματίας που έχει στην πλάτη του τα δάνεια;
Δύο δρόμοι ανοίγονται αν θέλουμε να δούμε το πρόβλημα σε όλο το μέγεθος. Ο πρώτος είναι η άμεση στήριξη της αγοράς και της εργασίας με όποιους πόρους υπάρχουν διαθέσιμοι. Ούτε περίεργες φοροαπαλλαγές και προκαταβολές στις επιχειρήσεις ούτε μισοαπολύσεις με μισομισθούς στους εργαζομένους που σκαρφίζεται το υπουργείο Εργασίας. Αυτά είναι ημίμετρα που δεν βγάζουν ούτε τον Ιούλιο. Οριζόντια επιδότηση με πραγματικά λεφτά στο χέρι σε επιχειρηματίες, ελεύθερους επαγγελματίες και εργαζομένους και κάλεσμα σε όλους τους να δουλέψουν σκληρά για να βοηθήσουν την πατρίδα.
Πιο πίσω όμως, η πραγματική οικονομία έχει δομικά προβλήματα που δεν έχουν λυθεί παρά τις πολιτικές τριών μνημονίων και εκατοντάδες εκατομμύρια από τα ευρωπαϊκά προγράμματα. Και δεν λύνονται, γιατί το μοντέλο να γίνει και η ελληνική οικονομία ανταγωνιστική σαν αυτές της Βόρειας Ευρώπης, με τους ίδιους τρόπους και τις ίδιες μεθόδους, δεν θα φέρει ποτέ όχι μόνο τη συνοχή και τη σύγκλιση των ευρωπαϊκών οικονομιών, αλλά ούτε την άνοδο του ελληνικού ΑΕΠ. Εκτός κι αν νομίζουμε ότι η τεράστια πτώση του ΑΕΠ στην κρίση προέκυψε από κάποιο «ατύχημα», κάποια συνομωσία ή επειδή είναι «τεμπέληδες» οι Έλληνες που έλεγαν πολλοί Ευρωπαίοι.
Για όποιους δεν τα πιστεύουν αυτά, μόνο ως νύξη διατυπώνουμε εδώ την ανάγκη μίας άλλης κατεύθυνσης της οικονομίας μας που δεν θα θεωρεί θέσφατα όλα τα προαπαιτούμενα της ελεύθερης αγοράς, θα δίνει ισχυρό ρυθμιστικό ρόλο στη δημόσια οικονομία και θα στηρίζεται πάνω σε μία παραγωγή και έναν τύπο ανάπτυξης με ταυτότητα και επωνυμία, ελληνική αξιοποιώντας φυσικά και τις καλές πρακτικές άλλων χωρών με ανάλογη ταυτότητα (πχ της Νότιας Ευρώπης» ή καινοτόμα εγχειρήματα σε όλον τον κόσμο.
Αν η Ελλάδα δεν ανοίξει έναν δικό της δρόμο μέσα στην ΕΕ, μια οικονομία με διαφοροποιημένα χαρακτηριστικά που της ταιριάζει, ποτέ δεν θα γίνει ούτε Γερμανία, ούτε Ολλανδία, ούτε Δανία του Νότου. Και θα μπορούσε να ανοίξει τέτοιους δρόμους μέσα από παραδείγματα όπως ο τουρισμός. Ο καιρός του «ήλιος και θάλασσα» πέρασε, γερές βάσεις δεν έβαλε, ήρθε η εποχή που θα πρέπει να προστεθούν νέα χαρακτηριστικά στη «βαριά» μας βιομηχανία. Παραδείγματα τέτοια θα βρούμε κι άλλα πολλά.
ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ
