Αν καλέσεις σήμερα δέκα ανθρώπους και τους ζητήσεις να σου περιγράψουν τις προτεραιότητές τους το επόμενο διάστημα και τι είναι αυτό που τους ανησυχεί, υπάρχει ενδεχόμενο να έχεις και δέκα διαφορετικές απόψεις. Την ίδια ώρα, η επικαιρότητα δείχνει και το προς τα πού κινούνται οι βασικές ανάγκες και οι αγωνίες της πλειονότητας στην κοινωνία.
Αυτό μοιάζει αντιφατικό, αλλά περισσότερο δείχνει την πολυπλοκότητα των κοινωνικών αναγκών, των ατομικών επιδιώξεων και συμφερόντων και του ασφυκτικού πλαισίου που δημιουργεί η οικονομία και οι εξελίξεις όπως αυτήν του πολέμου. Είναι βέβαιο για παράδειγμα, ότι οι περισσότεροι θα σου πουν σήμερα ότι ανησυχούν για τους λογαριασμούς ρεύματος, για την ανεργία των νέων, ή για τους χαμηλούς μισθούς. Όμως αυτή η ανησυχία μοιάζει να μην είναι μια κοινή γραμμή, μία ενιαία κατάσταση.
Σαφώς παράγει κάποια πολιτικά αποτελέσματα, αφού βλέπουμε να συσσωρεύεται μία κοινωνική δυσαρέσκεια που εκφράζεται με μείωση των ποσοστών της κυβερνητικής παράταξης στις δημοσκοπήσεις. Είναι όμως μείζον θέμα κάτι τέτοιο; Εκφράζει και βαθύτερες διεργασίες εντός του κοινωνικού; Αμφιβάλλουμε.
Γιατί περισσότερο ίσως από ποτέ, τις τελευταίες δεκαετίες καταγράφεται και ένας βαθύς ατομικισμός στην ελληνική κοινωνία. Ναι, υπάρχουν κοινά προβλήματα και ανάγκες, αλλά την κρίσιμη ώρα το άτομο είναι που μπαίνει πιο μπροστά, τα ατομικά συμφέροντα.
Λέμε για την ανεργία, αλλά αλλιώς τη σκέφτεται όποιος μπορεί να πριμοδοτήσει το παιδί του με ένα- δυο ακίνητα ή έχει τα περιθώρια για καλύτερες σπουδές.
Λέμε για τους χαμηλούς μισθούς, αλλά δεν είναι στην ίδια θέση εκείνος που έχει στεγαστικό δάνειο με εκείνον που έχει έσοδα από δύο γκαρσονιέρες που νοικιάζει. Κι αυτά είναι συνθήκες διαδεδομένες στην ελληνική κοινωνία και όχι εξαιρέσεις.
Κατά συνέπεια, το δύσκολο σε αυτή τη φάση, σε αυτήν την κρίση που περνάει η χώρα για μία ακόμα φορά, είναι να εντοπιστούν τα βασικά προβλήματα της κοινωνίας, να ιεραρχηθούν και να αναφανεί η κοινή αντιμετώπισή τους με συγκεκριμένες προτεραιότητες. Κάτι μας λέει όμως ότι για μια ακόμα φορά θα είναι δύσκολο να προσδιοριστεί το «κοινό». Κάτι που κατ΄ επέκταση σημαίνει ότι και η πολιτική έχει αλλάξει και δεν εκφράζει όσο θα ήθελε ή όσο λέει ευρείες πλειοψηφίες. Περισσότερο για συμμαχίες συμφερόντων μοιάζει το να μετατρέπεται το κομματικό σκηνικό. Δεν είναι κακό, είναι όμως λίγο.
ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ
