Η διαβούλευση που βρίσκεται σε εξέλιξη για την ανάπλαση στο Πάρκο Πυρσινέλλα, έδειξε ότι υπάρχει και ενδιαφέρον για τους δημόσιους χώρους της πόλης και ένα πραγματικό πεδίο δημιουργικής αντιπαράθεσης και διαλόγου, που δεν είναι άλλο παρά η ανάγκη που έχουμε για μία πιο λειτουργική και σύγχρονη πόλη.
Στο ίδιο πλαίσιο θα μπορούσε να χωρέσει και η συζήτηση που άνοιξε για τη μορφή της πλατείας ή τη διαμόρφωση του παραλίμνιου μετώπου (παλιές στρατιωτικές φυλακές, Μάτσικας κλπ).
Η τάση αυτή της ανοιχτής διαβούλευσης για τον δημόσιο χώρο είναι προφανώς θετική, αλλά έχει παραμέτρους που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη από όσους και όσες συμμετέχουν ή θέλουν να συμμετέχουν. Οι βασικές αρχές είναι:
– Ο δημόσιος χώρος αποτελεί το πεδίο της αδιαμεσολάβητης σχέσης του πολίτη με το περιβάλλον του και δημιουργεί κοινές ταυτότητες. Με βάση αυτό το πλαίσιο, οι εμπορικές σχέσεις και η παραγωγή κέρδους από χρήσεις της αγοράς, η εκμετάλλευση ως προϊόν του χώρου ή άλλες χρήσεις, δεν μπορούν να βρίσκονται στο επίκεντρο, αλλά λειτουργούν σε δεύτερο επίπεδο και με μόνο στόχο την ενίσχυση του βασικού πλαισίου, που είναι η σχέση πολίτη – χώρου. Δεν είναι καθοριστικό τι έσοδα θα έχει το κράτος, ο δήμος ή ο επενδυτής από μία ανάπλαση.
– Η βιωσιμότητα κάθε σχεδιασμού και πρότασης είναι μέρος του περιεχομένου του σχεδίου. Αν δεν μπορεί ένα έργο, η λειτουργία ενός χώρου να έχουνε μία οικονομική αυτάρκεια και δεν έχουν εξασφαλιστεί οι χρηματοδοτικοί πόροι, τότε χάνεται και η αισθητική ή άλλη πρόταση. Δεν χρειάζεται κανένας πια, ωραίες προτάσεις που καταλήγουν σε εγκαταλειμμένους χώρους.
– Τις αποφάσεις δεν τις παίρνουν μονομερώς οι δήμοι ή το κράτος. Αντίθετα πρέπει να επιδιώκουν με κάθε μέσο την κοινωνική συμμετοχή και κινητοποίηση. Τον τελευταίο λόγο όμως τον έχουν οι δημοτικές αρχές και οι κρατικές υπηρεσίες, οι οποίες όμως οφείλουν να στηρίζουν τη βούλησή τους σε τεκμηριωμένο επιστημονικό λόγο και να παρουσιάζουν ένα πλαίσιο αρχών μέσα στο οποίο κινούνται. Οι αρχές επίσης της διαφάνειας και της χρηστής διοίκησης, αλλά πλέον στις μέρες μας και η μέριμνα για την εξοικονόμηση πόρων, γίνονται μέρος των αποφάσεων.
– Η προσβασιμότητα είναι πυλώνας κάθε ενέργειας. Προσβασιμότητα όχι μόνο για άτομα με αναπηρίες, αλλά για κάθε πολίτη που για κάποιο λόγο δεν μπορεί να αξιοποιήσει και να συμμετάσχει σε μία σχέση με τον χώρο και την πόλη. Υπό αυτήν την έννοια, ο «πολιτισμός για όλους» γίνεται μία βάση για την ισότιμη πολιτισμική σχέση όλων με όλους. Δεν νοείται δημόσιος χώρος που αποκλείει κάποιους.
– Η οικολογία, η αειφορία και το περιβάλλον, είναι δομικά στοιχεία κάθε σχεδίου, κάθε έργου, κάθε παρέμβασης.
– Η τεχνολογική καινοτομία, και η χρήση της προηγμένης τεχνολογίας δεν είναι το επιπλέον, η πολυτέλεια, αλλά η βασική ανάγκη πλέον ώστε ο δημόσιος χώρος να αποκτήσει ανθεκτικότητα και ελκυστικότητα, ως αξία χρήσης και μέρος της ταυτότητας της πόλης και στο μέλλον.
Η τάση της ανοιχτής διαβούλευσης για τον δημόσιο χώρο είναι προφανώς θετική, αλλά έχει παραμέτρους που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη από όσους και όσες συμμετέχουν ή θέλουν να συμμετέχουν
