Τις δύο τελευταίες δεκαετίες γίνεται μία πολύ ενδιαφέρουσα προσπάθεια να αυξηθεί ο εναλλακτικός τουρισμός στην Ήπειρο. Είναι ένας ρεαλιστικός στόχος, αξιοποιεί υπαρκτές δυνατότητες και πλεονεκτήματα της περιοχής και μπορεί να δώσει διεξόδους τόσο για την οικονομία όσο και για την κοινωνία.
Σε πρώτο επίπεδο όμως πρέπει να αποσαφηνιστεί για όσους δεν το έχουν ακόμα κατανοήσει, ότι ο εναλλακτικός τουρισμός δεν είναι μαζικός τουρισμός και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να έχει τέτοια οικονομικά μεγέθη και να αναπτύξει τέτοιες αγορές σαν αυτές που φανταζόμαστε όταν ακολουθούμε το πρότυπο του «ήλιος και θάλασσα». Αν μας μπερδεύει ο όρος «τουρισμός» ίσως και να πρέπει να μην τον χρησιμοποιούμε σε αυτήν την περίπτωση γιατί δημιουργούνται προσδοκίες που δεν πατάνε σε ρεαλιστική βάση και γίνονται άδικες συγκρίσεις.
Εν μέρει ίσως να χρειάζεται ακόμα μεγαλύτερη συζήτηση στο βαθμό που υπάρχουν και ανταγωνιστικά σχέδια που προωθούν μαζικές μορφές τουρισμού. Ίσως να μην μπορούν να γίνουν όλα μαζί, οπότε πρέπει να γίνουν και επιλογές.
Τα εμπόδια πάντως και προς το παρόν έστω, είναι δεδομένα και ίσως σε αυτά πρέπει να δοθεί ξεχωριστό βάρος.
Το πρώτο εμπόδιο είναι οι μετακινήσεις, οι συγκοινωνίες, η μεταφορά. Χρειάζεται σύγχρονο οδικό δίκτυο, εξηλεκτρισμός, τρένο, αεροδρόμια κ.α. Δεν αρκούν οι δύο μεγάλοι οδικοί άξονες, χρειάζεται ενίσχυση του αεροδρομίου Ιωαννίνων και σιδηροδρομική σύνδεση. Αλλιώς, υπάρχουν κι άλλες επιλογές και προορισμοί στην Ευρώπη και πολύ κοντά μας.
Σε δεύτερο επίπεδο χρειάζεται κοινωνική ανασυγκρότηση και ανάπτυξη της υπαίθρου στη βάση της αξιοποίησης των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της περιοχής και με έμφαση στην τοπικότητα. Εναλλακτικός τουρισμός σημαίνει ότι στηρίζεσαι στην τοπική κοινωνία, στην τοπική παραγωγή, ζεις ανάμεσα στους ανθρώπους που ζουν από τη δουλειά τους στον τόπο και έχουν τον δικό τους τρόπο ζωής. Με έρημη ύπαιθρο μην περιμένουμε να δούμε και επισκέπτες που θα τους αρέσει η ερημιά από μόνη της.
Το τρίτο εμπόδιο είναι ότι το αναπτυξιακό μας μοντέλο πλέον στηρίζεται στις μεγάλες επενδύσεις από το εξωτερικό και δεν έχει λογική περιφερειακής ανασυγκρότησης και διαφοροποίησης. Αν δεν μπορείς να συντηρήσεις ούτε καν ένα καφενείο στο χωριό, πώς θα επιβιώσει ένα ισχυρό θερμαλιστικό κέντρο μέσα σε αυτό το δαιδαλώδες θεσμικό τοπίο και χωρίς κίνητρα;
Υπάρχουν κι άλλα εμπόδια. Κυρίως δεν υπάρχει αναπτυγμένη η λογική του εναλλακτικού βίου σε όλα τα επίπεδα. Στην Ελλάδα κοιτάμε να φτιάξουμε μικρές Αθήνες παντού, αν είναι δυνατόν και στις κορυφές της Πίνδου. Και απομυζούμε όλους τους φυσικούς πόρους πια για να τροφοδοτούμε τον τρόπο ζωής των λίγων μεγάλων αστικών κέντρων. Μπορούμε να αλλάξουμε; Τότε θα ανοίξουν και οι δυνατότητες για ένα άλλο μοντέλο ζωής και ανάπτυξης στους μικρούς μας τόπους.
ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ
