Έχει διατυπωθεί ο όρος «πολυκρίση» για να περιγράψει όσα ζούμε τα τελευταία 15 χρόνια όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε όλον τον κόσμο. Αφορά αυτές τις συνεχείς κρίσεις, κρίσεις στις οικονομίες, κρίσεις στις αγορές, στην πολιτική, τους πολέμους, αυτήν την αλληλουχία μεγάλων γεγονότων που δείχνουν την έλλειψη σταθερότητας.
Αλλά και ο όρος «ρευστοί καιροί», λιγότερο δραματικός ίσως, περιγράφει όμως επίσης καλά, αυτήν την αίσθηση της μεταβατικότητας που νιώθουμε και την έλλειψη κανονικότητας.
Και η «έλλειψη» τώρα που το σημειώνουμε, είναι επίσης ένας κατάλληλος όρος. Από ελλείψεις άλλο τίποτα.
Η ανησυχία εντείνεται όχι μόνο από την επιβεβαίωση ότι κάτι δεν πάει καλά, αλλά ότι δεν επίκειται και κάποια διέξοδος, κάποια λύση. Είναι πια η βεβαιότητα ότι θα κρατήσει καιρό όλο αυτό που περιγράφουμε με όλους αυτούς τους όρους. Ας σκεφτούμε ότι ζούμε σε μία συνθήκη που αναμένουμε συνέχεια και το ξέσπασμα ενός νέου πολεμικού μετώπου, από μέρα σε μέρα. Κι όσο δεν βλέπουμε την έξοδο του τούνελ τόσο γεμίζουμε από ματαίωση και απόγνωση.
Ιστορικά, δεν είναι μία πρωτόγνωρη κατάσταση. Οι άνθρωποι ακόμα και μέσα στον 20ο αιώνα έζησαν χειρότερα και για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα.
Ίσως όμως, η ματαίωση που νιώθουμε σήμερα να προέρχεται από την πεποίθηση που είχε δημιουργηθεί ότι αυτό το παρελθόν το είχαμε αφήσει πίσω μας, ότι ζούσαμε σε καλύτερους καιρούς. Και ήταν μια πεποίθηση που στηριζόταν πάνω σε μία πολιτική αντίληψη που έλεγε ότι ο Ψυχρός Πόλεμος είχε τελειώσει, ότι το στρατόπεδο του Καλού είχε νικήσει και ότι η «ιστορία είχε τελειώσει». Αυτή η πολιτική αντίληψη είναι κυρίαρχη μεν και σήμερα, αλλά έχει νικηθεί. Χωρίς ηττημένο. Ο κόσμος δεν πάει προς ένα καλύτερο μέλλον, αλλά δεν υπάρχει και κανένας να αντιπροτείνει έναν άλλο δρόμο προς το μέλλον. Περίεργη κατάσταση.
Πάνω σε αυτό το έδαφος είναι που θεριεύει η συνομωσιολογία, οι θεωρίες της επιστροφής σε ένα καλύτερο παρελθόν, οι εύκολες λύσεις για τη σωτηρία του κόσμου. Πολιτικοί ηγέτες που πλασσάρονται ως κατέχοντες τις παλιές, καλές και αυθεντικές λύσεις που θα φέρουν ξανά την ευτυχία, σε «εμάς» όμως και όχι στους «άλλους», αλλά και ιδέες που διαδίδονται ως απάντηση στα προβλήματα με το κάλυμμα του εναλλακτικού. Για παράδειγμα η θεωρία ότι δεν υπάρχει Κλιματική Κρίση που μια χαρά βολεύει όσους βγάζουν κέρδη σε πεδία που παράγουν στα αλήθεια τους παράγοντες της κλιματικής κρίσης.
Και όλος αυτός ο κόσμος της άρνησης τελικά δημιουργεί μία ακόμα μεγαλύτερη αίσθηση σύγχυσης που εντείνει την κρίση. Αδιέξοδο.
Για αυτό και πολύς κόσμος παραιτείται, απομονώνεται και αναχωρεί. Ψάχνει λύσεις μόνος του, έστω και γνωρίζοντας ότι μπορεί να ματαιοπονεί. Και βάζει μπροστά το ατομικό με την δικαιολογία, που δεν είναι και πλήρως λάθος, ότι και τα συλλογικά του παρελθόντος έφεραν κρίση και ήττες.
Κάτι πάει λάθος. Πολύ λάθος. Και δεν βρίσκουμε τον δρόμο για να το αναστρέψουμε.
ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ
