Αν θέλαμε να κάνουμε μία βασική παρατήρηση για τις πυρκαγιές στην Ελλάδα είναι ότι τις θεωρούμε πια αναμενόμενες.
Δεν μας κάνει εντύπωση η είδηση μίας μεγάλης φωτιάς. Μας θλίβει η εικόνα, μας πληγώνει, μας απογοητεύει, μας λυπεί πολύ η απώλεια των ζωών, αλλά δεν νιώθουμε ότι δεν θα επαναληφθεί κάτι ανάλογο στο μέλλον.
Αυτό το σημείο όμως είναι κρίσιμο και θέλει προσοχή.
Στατιστικά είναι βέβαιο ότι θα έρθουν μεγάλες φωτιές και στο μέλλον. Έχει να κάνει και με το Κλίμα πλέον, είναι σαφές. Κι αυτό δείχνει και ο χάρτης κινδύνου κάθε μέρα, η ανάλυση των παραμέτρων.
Από τη στιγμή συνεπώς που γνωρίζουμε από τα μοντέλα πρόβλεψης ότι υπάρχει κίνδυνος για μεγάλη φωτιά, το ερώτημα μετατίθεται και μας υποχρεώνει να σκεφτούμε και να οργανώσουμε την απάντηση. Σε επιχειρησιακό επίπεδο αυτή είναι η δουλειά της Πολιτικής Προστασίας, της Πυροσβεστικής και των αρμόδιων αρχών. Σε θεωρητικό επίπεδο έχουμε την εικόνα, σε πρακτικό όμως μας διαφεύγει.
Το λεπτό σημείο είναι να βρούμε πότε αλλάζουν οι καταστάσεις τόσο απρόβλεπτα ή τόσο λάθος ώστε οι συνέπειες να είναι μεγάλες. Στην περίπτωση της πυρκαγιάς στην Ανατ. Αττική για παράδειγμα το ερώτημα είναι πώς ξέφυγε η φωτιά και είχε τόσο μεγάλη έκταση, αγγίζοντας και τον αστικό ιστό. Σε αυτό το λεπτό σημείο, φεύγουμε πια από το επιχειρησιακό επίπεδο και μόνο και αγγίζουμε και το πολιτικό επίπεδο.
Φαίνεται πλέον ότι δεν αρκεί μία τεχνική και οικονομική προσέγγιση που περιορίζεται στο να αναζητά πόρους, να εξασφαλίζει εναέρια μέσα ή να αναπτύσσει τις πυροσβεστικές δυνάμεις και να κινητοποιεί τον κρατικό μηχανισμό.
Αν αποδεχόμαστε ότι υπάρχει Κλιματική Κρίση- γιατί ακόμα υπάρχει κόσμος που δεν το αποδέχεται- κι αν θεωρούμε ότι οι συνέπειες των καταστροφών της φύσης, όπως είδαμε και με τον Daniel, έχουν μεγάλες συνέπειες στην κοινωνική και οικονομική ζωή του τόπου, τότε χρειάζεται και ένα πολιτικό σχέδιο που να κινητοποιεί μεγαλύτερες κοινωνικές δυνάμεις, να αναδιατάσσει τον κρατικό μηχανισμό, να επεμβαίνει στην πολεοδομική ανάπτυξη των πόλεων, να έχει σχέδιο διάσωσης της υπαίθρου και των παραγωγικών εκτάσεων και να θέτει σε προτεραιότητα την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.
Κάπως αυτονόητα δεν ακούγονται όλα αυτά; Μάλλον. Ποιος να τα αρνηθεί. Γιατί στην πράξη όμως τα αρνούμαστε λίγο ή πολύ;
Για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι ότι συγκρούονται συμφέροντα από μικρά ως πολύ μεγάλα. Η Ελλάδα είναι όλη χτισμένη, σε μεγάλο βαθμό και αυθαίρετα. Ακόμα δεν έχουμε ολοκληρώσει καν τα βασικά της πολεοδόμησης από την κτηματογράφηση ως την οριοθέτηση των οικισμών και την ανάπτυξη των σχεδίων πόλης. Πώς θα πάμε στα πιο δύσκολα που μόλις ανάψει μία φωτιά ανακαλύπτουμε ότι υπάρχουν παντού άτυπες χωματερές, ή αυθαιρεσίες για παράδειγμα; Και το αναπτυξιακό μας μοντέλο βλέπει τη γη ως κύριο οικονομικό πόρο και θεωρεί την οικοδόμηση ως κορυφαία επιλογή. Οπότε και η φωτιά είναι προφανές ότι κάποιες φορές θα βρίσκεται εντός του αστικού ιστού.
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι υπάρχει ζήτημα πολιτικών επιλογών με βασικότερη αυτήν για το τι κράτος θέλουμε. Η επιλογή του «λιγότερου κράτους» δεν σβήνει φωτιές, και δεν λειτουργεί καν προληπτικά ενώ δεν αντιμετωπίζει ούτε τις συνέπειες. Η δημιουργία ενός ισχυρού μηχανισμού κατάσβεσης απαιτεί και επενδύσεις σε προσωπικό και εξοπλισμό. Επιπλέον, χρειάζεται ανεπτυγμένο σχέδιο πρόληψης, αλλά και σχέδιο για τις συνέπειες από καλά νοσοκομεία σε όλη την επικράτεια ως άμεση ανοικοδόμηση και επανορθωτικά μέτρα όταν υπάρχουν καταστροφές στις επιχειρήσεις, την παραγωγή κλπ. Αυτά δεν γίνονται με πενιχρούς προϋπολογισμούς, με επιμέρους σχέδια, με επικοινωνιακές πολιτικές, με φόρτωμα όλων των ευθυνών στους προηγούμενους και με ενοικίαση υπηρεσιών από ιδιώτες όπως νομίζουν όλο και περισσότεροι πια ότι είναι το κράτος. Όχι αυτό δεν είναι κράτος και δημόσια αντιμετώπιση των πυρκαγιών. Θέλει ισχυρό κράτος, δυνατές δημόσιες υπηρεσίες και επενδύσεις σε υποδομές.
Κι αυτή η μοιρολατρία και η τάση να θεωρούμε την καταστροφή αναμενόμενη πια, πρέπει να αλλάξει, να αναστραφεί.
ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ
