Όποιος μιλάει σήμερα για κοινωνική κατοικία, δημόσια δωρεάν αγαθά ή ενεργειακές κοινότητες κατατάσσεται στους ριζοσπάστες, τους ουτοπιστές ή και τους αφελείς. «Δεν γίνονται αυτά» τους λένε. Το πολύ πολύ να υλοποιηθεί κανένα σχετικό ευρωπαϊκό πρόγραμμα για να απορροφηθούν οι ευρωπαϊκοί πόροι ή για να ικανοποιηθεί ένα μονάχα πολιτικό ακροατήριο.
Στην πραγματικότητα, οι κοινωνικές πολιτικές αυτού του τύπου είναι πολύ κοινές εδώ και δεκαετίες σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και αποτελούν σήμερα προτεραιότητα σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Δεν αποτελούν όμως τη μεγάλη εικόνα, δεν είναι κυρίαρχες πολιτικές ας το παραδεχθούμε. Σήμερα επικρατεί το δόγμα «πρώτα οι αγορές» και οι κυβερνήσεις αν δεν κάνουν οτιδήποτε υπέρ των ελεύθερων αγορών, τουλάχιστον δεν κάνουν και τίποτα για να τις εμποδίσουν να διαμορφώνουν τις βασικές πολιτικές.
Για να μην πάμε μακριά, στη χώρα μας εφαρμοζόταν πρόγραμμα στεγαστικής πολιτικής με πολλές «εργατικές κατοικίες» ως και τις αρχές του 21ου αιώνα. Πολλές είναι οι κοινωνικές κατοικίες από αυτές τις πολιτικές και στην πόλη μας. Η μεγάλη κρίση από τη μία πλευρά που μείωσε τους δημόσιους πόρους και η αλλαγή κεντρικής αντίληψης που ήθελε περισσότερο παρεμβάσεις στον δανεισμό των νοικοκυριών, έφερε και τη μεγάλη μείωση του προγράμματος των εργατικών κατοικιών. Υπήρχαν δηλαδή παραδείγματα εφαρμοσμένης πολιτικής τα οποία θα μπορούσαν σήμερα να συνεχίζονται σε αναλογία με τα μεγάλα στεγαστικά προγράμματα σε ευρωπαϊκές χώρες μετά τον πόλεμο.
Το πρόβλημα όμως δεν ήταν μόνο η μείωση των δημόσιων προγραμμάτων χρηματοδότησης, αλλά και η αλλαγή αντίληψης και πολιτικής. Σταδιακά μετά το ’90 το κράτος απομακρύνθηκε από τις πολιτικές παρέμβασης και κράτησε μόνο έναν ρυθμιστικό ρόλο, αφήνοντας στην πράξη τις αγορές για να ασκήσουν πολιτικές. Το ύψος του επιτοκίου του στεγαστικού δανείου ήταν και είναι ο δείκτης για τις στεγαστικές τάσεις στις μέρες μας.
Και αυτή η αλλαγή κεντρικής αντίληψης που είναι και αποτέλεσμα πολιτικής επιλογής των εκάστοτε κυβερνώντων είναι που άφησε έξω από τις κυβερνητικές πολιτικές και τη μαζική υποστήριξη των ενεργειακών κοινοτήτων ή τις παρεμβάσεις υπέρ της κατοικίας και όχι της επέκτασης της βραχυχρόνιας μίσθωσης.
Και τώρα που φαίνεται ότι έχουν διογκωθεί τα προβλήματα με την εκτόξευση του ενεργειακού κόστους ή την αλλαγή των πόλεων από τον υπερτουρισμό, ψελλίζουν οι πόλεις κάτι περί ανάγκης παρέμβασης, αλλά τα εργαλεία που έχουν στα χέρια τους είναι ελάχιστα. Και η πολιτική επιλογή δεν έχει αλλάξει επί της ουσίας. Οπότε, με σημαία τις αγορές και τον ανταγωνισμό και τα αποτελέσματα θα είναι πάντα ίδια και ποτέ δεν θα αλλάξουν παρά τα ψελλίσματα περί αλλαγής.
ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ
