Η επιστήμη ανοίγει τον δρόμο για γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας, ασθενείς μετά από θεραπείες καρκίνου και ομόφυλα ζευγάρια
Ερευνητές από το Oregon Health and Science University δημιούργησαν ανθρώπινα ωάρια από δερματικά κύτταρα, ανοίγοντας ενδεχομένως τον δρόμο για μια νέα θεραπεία που μπορεί να «νικήσει» την υπογονιμότητα.
Η μελέτη βρίσκεται σε αρχικό στάδιο, αλλά εάν οι επιστήμονες καταφέρουν να τελειοποιήσουν τη διαδικασία, θα μπορούν να παρέχουν γενετικά συγγενικά ωάρια σε γυναίκες που δεν μπορούν να γονιμοποιήσουν «λόγω προχωρημένης ηλικίας, ασθένειας ή ιατρικής θεραπείας». Η ίδια διαδικασία θα μπορούσε να ενισχύσει τις προσπάθειες ομόφυλων ζευγαριών, για τη δημιουργία ωαρίων.
«Η μεγαλύτερη ομάδα ασθενών που θα μπορούσε να ωφεληθεί θα ήταν οι γυναίκες προχωρημένης ηλικίας», δήλωσε ο καθηγητής Shoukhrat Mitalipov, ο οποίος ηγήθηκε της έρευνας στο Oregon Health and Science University στο Πόρτλαντ. «Μια άλλη ομάδα είναι εκείνες που έχουν υποβληθεί σε χημειοθεραπεία, επειδή αυτό μπορεί να επηρεάσει την ικανότητά τους να έχουν βιώσιμα ωάρια».
Ανοίγει ο δρόμος και για τα ομόφυλα ζευγάρια
Τα δερματικά κύτταρα που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή των ωαρίων δεν χρειάζεται να προέρχονται από τις πιθανές μητέρες. «Σε αυτή τη μελέτη χρησιμοποιήσαμε γυναικεία δερματικά κύτταρα, αλλά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και ανδρικά δερματικά κύτταρα», δήλωσε ο Mitalipov στον Guardian. «Θα μπορούσαν να παραχθούν ωάρια για άνδρες και, με αυτόν τον τρόπο, φυσικά, αυτό θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και απο ομόφυλα ζευγάρια».
Η μελέτη βασίζεται στην κλωνοποίηση που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1990 στο Ινστιτούτο Roslin στη Σκωτία από ομάδα με επικεφαλής τότε, τον Ian Wilmut, που χρησιμοποίησε τη μεταφορά πυρήνα σωματικών κυττάρων για να δημιουργήσει το πρόβατο Dolly.
Η ομάδα του Όρεγκον υιοθέτησε μια παρόμοια προσέγγιση, συλλέγοντας δερματικά κύτταρα από γυναίκες και αφαιρώντας τον πυρήνα από το καθένα. Ο πυρήνας περιέχει τα 46 χρωμοσώματα που φέρουν τα περίπου 20.000 γονίδια τα οποία συνθέτουν τον ανθρώπινο γενετικό κώδικα. Ο πυρήνας κάθε δερματικού κυττάρου τοποθετήθηκε σε ένα υγιές ωάριο δότη από το οποίο είχε αφαιρεθεί ο δικός του πυρήνας.
Η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετώπισαν οι επιστήμονες ήταν ότι τα υγιή ανθρώπινα ωάρια περιέχουν μόνο 23 χρωμοσώματα. Άλλα 23 χρωμοσώματα προστίθενται από το σπέρμα κατά τη γονιμοποίηση και είναι απαραίτητα για να αναπτυχθεί το γονιμοποιημένο ωάριο σε έμβρυο και τελικά σε μωρό.
Το κώλυμα στην έρευνα του Όρεγκον
Σε άρθρο τους στο Nature Communications, οι ερευνητές του Όρεγκον περιέγραψαν, πώς ξεπέρασαν το πρόβλημα του αριθμού των χρωμοσωμάτων. Για να αντιμετωπιστεί, χρησιμοποιήθηκε η ένωση ροσκοβιτίνη, που ενεργοποίησε τον μηχανισμό μείωσης των χρωμοσωμάτων. Ωστόσο, οι συνδυασμοί των χρωμοσωμάτων παρέμειναν τυχαίοι, οδηγώντας σε μη βιώσιμα έμβρυα.
«Αυτά τα ανώμαλα χρωμοσωμικά συμπληρώματα δεν θα μπορούσαν να οδηγήσουν στη γέννηση ενός υγιούς μωρού», δήλωσε η καθηγήτρια Paula Amato, συν-συγγραφέας της μελέτης στο Όρεγκον. Η ομάδα εργάζεται για να βελτιώσει τη διαδικασία.
Από τα 82 ωάρια που δημιουργήθηκαν στο εργαστήριο του Όρεγκον, λιγότερα από το 10% αναπτύχθηκαν στο στάδιο όπου τα έμβρυα εξωσωματικής γονιμοποίησης μεταφέρονται συνήθως στη μήτρα, γεγονός που υποδηλώνει ότι η διαδικασία δεν είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική. Κανένα από αυτά δεν καλλιεργήθηκε πέραν των έξι ημερών.
Ο Mitalipov χαρακτήρισε το έργο ως «απόδειξη της ιδέας» με περισσότερες προκλήσεις στο μέλλο. Η τελειοποίηση της τεχνικής και η απόδειξη της ασφάλειάς της σε ασθενείς θα μπορούσε να διαρκέσει άλλη μια δεκαετία. «Νομίζω ότι θα είναι πιο δύσκολο από ό,τι έχουμε κάνει μέχρι τώρα όλα αυτά τα χρόνια, αλλά δεν είναι αδύνατο», δήλωσε.
Άλλοι επιστήμονες εξήραν την σημαντική αυτή ανακάλυψη. Ο καθηγητής Richard Anderson του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου δήλωσε: «Πολλές γυναίκες δεν μπορούν να αποκτήσουν οικογένεια επειδή έχουν χάσει τα ωάριά τους, κάτι που μπορεί να συμβεί για διάφορους λόγους, μεταξύ των οποίων και η θεραπεία του καρκίνου. Η δυνατότητα δημιουργίας νέων ωαρίων θα αποτελέσει σημαντική πρόοδο. Θα υπάρξουν πολύ σημαντικά ζητήματα ασφάλειας, αλλά η μελέτη αυτή αποτελεί ένα βήμα προς την κατεύθυνση της βοήθειας σε πολλές γυναίκες να αποκτήσουν τα δικά τους γενετικά παιδιά».
Ο καθηγητής Ying Cheong του Πανεπιστημίου του Σαουθάμπτον δήλωσε: «Στην πράξη, οι κλινικοί γιατροί βλέπουν όλο και περισσότερες γυναίκες που δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα δικά τους ωάρια, συχνά λόγω ηλικίας ή ιατρικών προβλημάτων. Αν και πρόκειται ακόμα για πολύ πρώιμο εργαστηριακό έργο, στο μέλλον θα μπορούσε να μεταμορφώσει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την υπογονιμότητα και τις αποβολές και ίσως μια μέρα να ανοίξει τον δρόμο για τη δημιουργία κυττάρων παρόμοιων με ωάρια ή σπέρμα για όσες γυναίκες δεν έχουν άλλες επιλογές».
Με πληροφορίες από Guardian
