Τι είναι η ευλογιά των πιθήκων, πώς μεταδίδεται, ποια συμπτώματα έχει και πώς θεραπεύεται, είναι τα κύρια ερωτήματα που απασχολούν την παγκόσμια κοινότητα, μετά τις τελευταίες εξελίξεις.
Την ώρα που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυττε κατάσταση έκτακτης ανάγκης παγκοσμίως, το πρώτο κρούσμα εκτός Αφρικής, εντοπίστηκε στη Σουηδία. Ένα πρόσωπο, που ζει στην περιφέρεια της Στοκχόλμης, διαγνώσθηκε ως φορέας του -περισσότερο μεταδοτικού και επικίνδυνου- στελέχους Clade 1 του ιού της mpox, κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά εκτός της Αφρικής, ανακοίνωσε την Πέμπτη η σουηδική Αρχή Δημόσιας Υγείας.
Το εν λόγω πρόσωπο μολύνθηκε στη διάρκεια παραμονής του σε περιοχή της Αφρικής όπου έχει εκδηλωθεί σημαντική επιδημία mpox του υποτύπου Clade 1», εξήγησε στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου η Ολίβια Βίγκτσελ, η προσωρινή επικεφαλής της σουηδικής Αρχής Δημόσιας Υγείας. Η υπηρεσία δημόσιας υγείας επιβεβαίωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο πως πρόκειται για την παραλλαγή της mpox του στελέχους Clade «1b», η οποία γνωρίζει έξαρση από το Σεπτέμβριο 2023 στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Το πρόσωπο που έχει μολυνθεί στη Σουηδία δέχθηκε φροντίδα και συστάσεις σύμφωνα με τους ισχύοντες κανονισμούς, διαβεβαίωσε η Βίγκτσελ. «Εκτιμάμε ότι η Σουηδία είναι καλά προετοιμασμένη για να διαγνώσει, να απομονώσει και να διαχειριστεί με τρόπο ασφαλή και αποτελεσματικό τα πρόσωπα που έχουν προσβληθεί από mpox», πρόσθεσε. «Το ότι ένα πρόσωπο υποβάλλεται σε θεραπεία για την mpox στη χώρα δεν σημαίνει πως υπάρχουν κίνδυνοι για τον υπόλοιπο πληθυσμό», υπογράμμισε σε ανακοίνωσή της η υπηρεσία δημόσιας υγείας.
Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) θεωρεί προς το παρόν πως ο κίνδυνος αυτός είναι πολύ μικρός, διευκρίνισε.
Αντιμέτωπος για άλλη μια φορά με μια ταχέως εξαπλούμενη επιδημία της ευλογιάς των πιθήκων, που διεθνώς ονομάζεται mpox, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) κήρυξε την Τετάρτη κατάσταση έκτακτης ανάγκης για την υγεία σε παγκόσμιο επίπεδο. Την τελευταία φορά που το έκανε αυτό ήταν το 2022, όταν η επιδημία τελικά επηρέασε σχεδόν 100.000 ανθρώπους παγκοσμίως, κυρίως ομοφυλόφιλους και αμφιφυλόφιλους άνδρες, συμπεριλαμβανομένων περισσότερων από 32.000 στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η απόφαση του ΠΟΥ αυτή τη φορά προκλήθηκε από μια κλιμακούμενη κρίση του mpox στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Πρόσφατα εξαπλώθηκε σε δώδεκα άλλες αφρικανικές χώρες. Εάν δεν περιοριστεί, ο ιός μπορεί να εξαπλωθεί ξανά σε όλο τον κόσμο, προειδοποίησαν οι ειδικοί.
Την Πέμπτη, η Σουηδία ανέφερε το πρώτο κρούσμα πιο θανατηφόρου μορφής mpox εκτός Αφρικής, σε άτομο που είχε ταξιδέψει στην ήπειρο. «Περιστασιακά εισαγόμενα κρούσματα όπως το τρέχον μπορεί να συνεχίσουν να εμφανίζονται», προειδοποίησε η υπηρεσία δημόσιας υγείας της χώρας.
«Υπάρχει ανάγκη για συντονισμένη προσπάθεια από όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, όχι μόνο στην Αφρική, αλλά οπουδήποτε αλλού», δήλωσε την Τετάρτη ο Δρ. Dimie Ogoina, Νιγηριανός επιστήμονας και πρόεδρος της επιτροπής έκτακτης ανάγκης mpox του ΠΟΥ. Μόνο το Κονγκό έχει αναφέρει 15.600 περιπτώσεις mpox και 537 θανάτους, οι περισσότεροι από αυτούς σε παιδιά κάτω των 15 ετών, γεγονός που δείχνει ότι η φύση της νόσου και ο τρόπος εξάπλωσής της μπορεί να έχουν αλλάξει.
Εδώ είναι όσα πρέπει να γνωρίζετε:
Ευλογιά των πιθήκων: Είναι ο ίδιος ιός με το 2022;
Η επιδημία, η οποία ξεκίνησε από τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, έχει τις ιδιαιτερότητές της, κατά πρώτον έναν ιό πιο μεταδοτικό και πιο επικίνδυνο. Προκαλείται από το στέλεχος Clade 1 και από μια ακόμη πιο επικίνδυνη παραλλαγή του, το Clade 1b. Το ποσοστό θνησιότητάς του υπολογίζεται σε 3,6%.
Το Clade 1b προκαλεί δερματικά εξανθήματα και αλλοιώσεις σε όλο το σώμα, όταν τα προηγούμενα στελέχη χαρακτηρίζονταν από εξανθήματα εντοπισμένα στο στόμα, το πρόσωπο ή τα γεννητικά όργανα.
Συνολικά 38.465 κρούσματα της mpox, η οποία ήταν παλιά γνωστή με την ονομασία ευλογιά των πιθήκων, έχουν καταγραφεί από τον Ιανουάριο 2022 σε 16 αφρικανικές χώρες, με 1.456 θανάτους και αύξηση κατά 160% του αριθμού των κρουσμάτων το 2024 σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, σύμφωνα με τα δεδομένα που δημοσιοποιήθηκαν την περασμένη εβδομάδα από την υγειονομική υπηρεσία της Αφρικανικής Ένωσης.
Πώς μεταδίδεται η ευλογιά των πιθήκων αυτή τη φορά;
Στο ξέσπασμα του 2022, το mpox εξαπλώθηκε παγκοσμίως κυρίως μεταξύ ομοφυλόφιλων και αμφιφυλόφιλων ανδρών. Οι αλλαγές συμπεριφοράς σε αυτήν την κοινότητα βοήθησαν στον περιορισμό του ιού και ο εμβολιασμός τότε ή τώρα, θα βοηθήσει στην προστασία τους.
Μέχρι πρόσφατα, τα περισσότερα κρούσματα στο Κονγκό ήταν αποτέλεσμα κατανάλωσης μολυσμένου κρέατος ή στενής επαφής με μολυσμένα ζώα και ανθρώπους. Όμως πέρυσι, οι επιστήμονες ανακάλυψαν έναν νέο υποτύπο mpox, το Clade Ib, ο οποίος φαίνεται να μεταδίδεται από άτομο σε άτομο κυρίως μέσω ετεροφυλοφιλικής μετάδοσης.
Τα περισσότερα κρούσματα έχουν παρατηρηθεί σε ιερόδουλες, φορτηγατζήδες και άλλους παροδικούς εργάτες.
«Το σεξ είναι πιθανώς ο κύριος οδηγός και στη συνέχεια ο δευτερεύων οδηγός είναι η στενή επαφή και τα νοικοκυριά», είπε ο Δρ Τζέι Βάρμα, επικεφαλής ιατρός στη SIGA Technologies, η οποία παρασκευάζει το tecovirimat, ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της λοίμωξης από mpox.
Όπως συμβαίνει με πολλές άλλες λοιμώξεις, οι περισσότεροι άνθρωποι με υγιές ανοσοποιητικό σύστημα είναι απίθανο να αρρωστήσουν σοβαρά με το mpox. Όσοι έχουν εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που ζουν με H.I.V., διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο σοβαρής ασθένειας και θανάτου.
Οι ηλικιωμένοι, οι οποίοι είναι συνήθως πιο ευαίσθητοι σε λοιμώξεις, μπορεί να προστατεύονται τουλάχιστον κάπως από τους παιδικούς τους εμβολιασμούς για την ευλογιά, που έληξαν στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1972.
Οι περισσότεροι θάνατοι στο Κονγκό αφορούσαν παιδιά κάτω των 15 ετών, ίσως επειδή η υγεία τους μπορεί ήδη να τεθεί σε κίνδυνο από την κακή ιατρική περίθαλψη, τον υποσιτισμό και τα πολλά άλλα παθογόνα που αντιμετωπίζουν.
Μας προστατεύει το εμβόλιο από την ευλογιά των πιθήκων;
Δύο δόσεις του εμβολίου mpox Jynneos πρέπει να προστατεύουν από όλες τις εκδόσεις του ιού, επιμένουν οι ειδικοί. Το Jynneos, κατασκευασμένο από τη Bavarian Nordic, χρησιμοποιήθηκε το 2022 στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη. Το εμβόλιο, που αρχικά αναπτύχθηκε κατά της ευλογιάς, θα πρέπει να προστατεύει από το mpox και όλα τα άλλα μέλη αυτής της οικογένειας ιών, δήλωσε ο Δρ Boghuma Titanji, γιατρός μολυσματικών ασθενειών στο Πανεπιστήμιο Emory στην Ατλάντα.
Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι τα αντισώματα που προκλήθηκαν από το εμβόλιο Jynneos εξασθενούν και μπορεί να μην ανιχνεύονται εντός ενός έτους. Αλλά άλλες έρευνες έχουν βρει ότι δύο δόσεις αποτρέπουν αποτελεσματικά σοβαρές ασθένειες, είπε ο Δρ Titanji.
Ωστόσο, ενδεικτικά στις Ηνωμένες Πολιτείες, λιγότεροι από έναν στους τέσσερις ανθρώπους για τους οποίους συνιστάται ο εμβολιασμός έχουν δύο δόσεις.
Ποια είναι τα συμπτώματα της ευλογιάς των πιθήκων;
Τα αρχικά συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό, πονοκεφάλους, πρηξίματα, πόνο στην πλάτη και πόνο στους μύες.
Μόλις υποχωρήσει ο πυρετός, μπορεί να εμφανιστεί εξάνθημα, που συχνά ξεκινά από το πρόσωπο και στη συνέχεια εξαπλώνεται σε άλλα μέρη του σώματος, συνηθέστερα στις παλάμες των χεριών και στα πέλματα των ποδιών.
Το εξάνθημα, το οποίο μπορεί να είναι εξαιρετικά επώδυνο, αλλάζει και περνά από διαφορετικά στάδια πριν τελικά σχηματίσει ένα είδος ψώρας, η οποία αργότερα εξαφανίζεται, ωστόσο μπορεί να προκαλέσει ουλές.
Η μόλυνση συνήθως υποχωρεί από μόνη της και διαρκεί από 14 έως 21 ημέρες.
Σε σοβαρές περιπτώσεις ενδέχεται να επηρεαστεί ολόκληρο το σώμα, και ειδικά το στόμα, τα μάτια και τα γεννητικά όργανα.
Πώς μεταδίδεται η ευλογιά των πιθήκων;
Η ευλογιά των πιθήκων μεταδίδεται από άτομο σε άτομο μέσω στενής επαφής με άτομο που έχει μολυνθεί – συμπεριλαμβανομένου του σεξ, της επαφής δέρμα με δέρμα και της ομιλίας ή της αναπνοής κοντά σε άλλο άτομο.
Ο ιός μπορεί να εισέλθει στο σώμα μέσω πληγής στο δέρμα, της αναπνευστικής οδού ή μέσω των ματιών, της μύτης ή του στόματος.
Μπορεί επίσης να μεταδοθεί μέσω της επαφής με αντικείμενα που έχουν μολυνθεί από τον ιό, όπως κλινοσκεπάσματα, ρούχα και πετσέτες.
Η στενή επαφή με μολυσμένα ζώα, όπως μαϊμούδες, αρουραίους και σκίουρους, είναι μια άλλη οδός μετάδοσης.
Κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας επιδημίας το 2022, ο ιός εξαπλώθηκε κυρίως μέσω της σεξουαλικής επαφής. Η φετινή έξαρση οφείλεται κυρίως στη σεξουαλική επαφή, αλλά όχι μόνο.
Ποιος κινδυνεύει περισσότερο;
Οι περισσότερες περιπτώσεις εντοπίζονται συχνά σε άτομα που είναι σεξουαλικά ενεργά και σε άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες. Τα άτομα με πολλούς συντρόφους ή νέους σεξουαλικούς συντρόφους μπορεί να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.
Ωστόσο, όποιος έχει στενή επαφή με κάποιον με συμπτώματα μπορεί να κολλήσει τον ιό, συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων στον τομέα της υγείας και των μελών της οικογένειας.
Οι ειδικοί συμβουλεύουν να αποφεύγεται η στενή επαφή με οποιονδήποτε με ευλογιά των πιθήκων. Το καλό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και νερό βοηθάει πάντα.
Όσοι έχουν mpox θα πρέπει να απομονώνονται από τους άλλους μέχρι να εξαφανιστούν όλα τα συμπτώματα. Τα προφυλακτικά πρέπει να χρησιμοποιούνται προληπτικά στο σεξ για 12 εβδομάδες μετά την ανάρρωση, λέει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ).
Με πληροφορίες από New York Times
