Είναι μία φράση που την ακούμε συχνά και κάποιοι την αποδίδουν στον ίδιο τον Αϊνστάιν. Xωρίς να θέλω να αμφισβητήσουμε τις ικανότητές του θα δοκιμάσω για μία μοναδική φορά να κάνω τον δικηγόρο του ηλιθίου.
Ο Ηλίθιος είναι ένας άνθρωπος που επειδή την έχει πατήσει πολλές φορές, έχει μία σχετική επίγνωση της ηλιθιότητάς του, οπότε μπαίνει σε μία φάση άμυνας. Δηλαδή όταν εσύ ο έξυπνος προσπαθείς να έχεις μία συναλλαγή με έναν ηλίθιο, αυτός έχει στο μυαλό του ένα έτοιμο σχέδιο που τον οδηγεί να προστατευθεί από το να αποκαλυφθεί η ηλιθιότητά του, να μη πληγωθεί, να μην κάνει κάποιο λάθος και να μην τον εξαπατήσουν. Αυτό το σχέδιο το ακολουθεί πιστά λειτουργώντας ως εξής. Όταν δεν καταλαβαίνει κάτι από αυτά που του προτείνεις, κάνει ότι δεν άκουσε καλά ή ότι παρακάμπτει τη φράση σου και περιμένει τη συνέχεια. Αν τον στριμώξεις σου κάνει μια ερώτηση, όχι γιατί θα τον βοηθήσει η απάντηση, απλά για να κερδίσει χρόνο και ξανά δείχνει να μη δίνει σημασία σ’ αυτά που λες.
Εσύ που δεν έχεις καταλάβει το σχέδιό του, συνεχίζεις βρίσκοντας καινούρια παραδείγματα, διάφορες εικόνες που αναλύουν παραστατικά το θέμα που συζητάτε και εκείνος κατανοεί την προσπάθειά σου, με ένα σαδιστικό τρόπο πλέον και συνεχίζει να αποκρύπτει την αδυναμία του και έτσι κατά κάποιον τρόπο να την μετατρέπει σε πλεονέκτημα.
Ουσιαστικά αυτό που εκτυλίσσεται μπροστά σου όταν διαπιστώνεις ότι η ηλιθιότητα είναι ανίκητη, είναι αυτό που λένε οι χρηματιστές και οι έμπειροι μάνατζερ: «Ένας χαζός με σχέδιο, είναι αποτελεσματικότερος από έναν έξυπνο χωρίς σχέδιο».
Αυτός λοιπόν έχει χτίσει ένα τείχος γύρωτου, γιατί η ηλιθιότητά του τον έχει πληγώσει, τον έχει εκθέσει. Οπότε τι κάνει αυτός ο άνθρωπος; Αμύνεται. Μάλιστα αμύνεται. Και όταν αμύνεται χρησιμοποιεί όλα αυτά τα μέσα, ότι δήθεν δεν καταλαβαίνει, ότι δήθεν δεν άκουσε καλά τα λόγια σας, ότι είναι κάπως αφηρημένος ή ότι «είναι αλλού».
Πώς μπορούμε να προσεγγίσουμε έναν τέτοιο άνθρωπο; Πώς μπορούμε να προσεγγίσουμε έναν «ανίκητο ηλίθιο»; Χρειάζεται χρόνος. Πρέπει να του δείξουμε ότι ενδιαφερόμαστε γι’ αυτόν, έστω κι αν οι άλλοι τον θεωρούν ηλίθιο. Πρέπει να λειτουργήσουμε στο δρόμο της συναισθηματικής νοημοσύνης. Αλλιώς θα βρεθούμε αντιμέτωποι με τα τείχη του. Δεν πρέπει να μιλάμε για πρακτικά ζητήματα μαζί του. Πρέπει να κάνουμε πολλή δουλειά πρώτα στο συναίσθημα, να τον κερδίσουμε σαν άνθρωπο, σαν προσωπικότητα και μετά να προχωρήσουμε στο πρακτικό πρόβλημα που έχει προκύψει μαζί του.
Επαναλαμβάνω λοιπόν ότι η ηλιθιότητα είναι ανίκητη γιατί ο «ηλίθιος» έχει μπει σε ένα μονοπάτι άμυνας και έχει «μουλαρώσει» για να χρησιμοποιήσω την έκφραση μιας άλλης εποχής. Και μία τελευταία επισήμανση. Σκεφτείτε για λίγο πόσοι από τους έξυπνους, πόσοι από τους πολύ έξυπνους ανθρώπους γύρω μας, όταν βρέθηκαν απέναντι σε κάποιον ηλίθιο προσπάθησαν να τον προστατεύσουν και δεν εκμεταλλεύτηκαν την αδυναμία του.
Τώρα λοιπόν μπορούμε να καταλάβουμε ότι αυτός ο ακατανίκητος εκνευρισμός που μας προκύπτει όταν συζητάμε με κάποιον ηλίθιο δεν οφείλεται ακριβώς στην ηλιθιότητα του, αλλά στην προσπάθεια του να προστατευθεί από τις άγνωστες γι’ αυτόν προθέσεις μας. Και το μεγάλο παράπονο των ηλιθίων είναι ότι μπροστά στους ευφυείς νοιώθουν πάντα αδύναμοι και -κατά πάσα πιθανότητα – υποψήφια θύματα.
Οπότε όταν ακούτε περί ανίκητης ηλιθιότητας, πάντα να θυμάστε το ερώτημα: «Πότε υπήρξε προστασία των ηλιθίων από τους έξυπνους;».
του Θεόδωρου Πρίντζη
