Η αμηχανία του να γράφεις ένα κείμενο για κλείσιμο κινηματογράφων και το ουσιαστικό πάγωμα της παγκόσμιας κινηματογραφικής δραστηριότητας για κάποιο χρονικό διάστημα, αντισταθμίζεται από το γεγονός πως πλέον είναι κάτι περισσότερο από κατανοητό ότι αυτό γίνεται με σκοπό να υπάρχουν κινηματογράφοι και δραστηριότητα στο μέλλον.
Δεν έχει περάσει πολύ καιρός (περίπου 2 εβδομάδες) απ’ όταν άρχισαν να γίνονται οι πρώτες ανακοινώσεις για ακυρώσεις που σχετίζονταν με την εξάπλωση του κορωνοϊου και οι οποίες αντιμετωπίστηκαν από ένα μεγάλο μέρος του κοινού ως ένδειξη υστερίας παρά ως δείγμα σωφροσύνης.
Σήμερα, τη στιγμή που γράφεται αυτό το άρθρο, έχει διαταχθεί κλείσιμο των κινηματογράφων στη χώρα μας, αναβολές φεστιβάλ και υπερπαραγωγών σε όλο τον κόσμο και η συχνότερη σκέψη όλων είναι γιατί άργησαν τόσο οι ανακοινώσεις. Η αλλαγή της αντίδρασης είναι εντυπωσιακή, η λογική αρχίζει να πρυτανεύει.
Τι συμβαίνει στην Ελλάδα
Την Καθαρά Δευτέρα, στις 2 Μαρτίου, το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης ανακοίνωσε επίσημα την αναβολή του φετινού Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ, λίγες μέρες μετά τη συνέντευξη τύπου όπου η αγωνία των εκπροσώπων του και των δημοσιογράφων ήταν εμφανής. Το κοινό δεν έχει συνηθίσει σε τέτοιου είδους αντιδράσεις από θεσμούς και σε αρκετές περιπτώσεις οι αντιδράσεις είναι ειρωνικές. Η απόφαση είναι απόλυτα σωστή γιατί τα γεγονότα προλαβαίνουν την όποια κυβερνητική απόφαση. Ακόμη και αν δεν ανέβαινε ο κορωνοϊός στο επίπεδο της πανδημίας από τον Π.Ο.Υ. ή αν κρούσματα ήταν μηδενικά εδώ, το φεστιβάλ θα αντιμετώπιζε ακυρώσεις καλεσμένων και σκεπτικιστικό κοινό, υποβιβάζοντάς το σε μια εικόνα σύναξης συγγενών και φίλων παρά διεθνούς διοργάνωσης.
Λίγες μέρες αργότερα, κι ενώ πλέον ανακοινώνονται αντίστοιχες ακυρώσεις μεγάλων διοργανώσεων στο εξωτερικό αλλά και η γειτονική μας Ιταλία μοιάζει να γονατίζει, σειρά παίρνει το Φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου, η πλέον δημοφιλής ανοιξιάτικη κινηματογραφική εκδήλωση στην Αθήνα, που ανακοινώνει την αναβολή της φετινής διοργάνωσης. Την εβδομάδα αυτή, οποιοδήποτε κινηματογραφικό event ήταν προγραμματισμένο για τον Μάρτιο παίρνει τα μέτρα του (όπως η Νύχτα Πολιτισμού του Δήμου Αθηναίων που περιελάμβανε και προβολές) την ίδια στιγμή που η εικόνα στους κινηματογράφους είναι αποκαρδιωτική. Από τη Δευτέρα ακυρώνονται μαζικά ταινίες που ήταν να κυκλοφορήσουν στη χώρα μας τις επόμενες 2-3 εβδομάδες, φτάνοντας στο σημείο να βγει την Πέμπτη μόλις μία, το γαλλικό «Μάντεψε ποιος ήρθε για τα γενέθλιά σου;».
Την προηγούμενη εβδομάδα βγήκαν ταινίες όπως ο Αόρατος Άνθρωπος και το Φύγαμε που υπό άλλες συνθήκες θα πήγαιναν πολύ καλύτερα. Στα μεμονωμένα σινεμά του κέντρου και τα συνοικιακά πηγαίνουν ελάχιστοι, με μοναδική εξαίρεση την αποκλειστική προβολή στο Άστυ της νέας ταινίας του Γιάννη Οικονομίδη, Η Μπαλάντα της Τρύπιας Καρδιάς, όπου ψάχνουν έξτρα καρέκλες γιατί η αίθουσα γεμίζει καθημερινά – καλά να είμαστε και το ίδιο θα συμβεί όταν ξαναβγεί. Με την ανακοίνωση του κλεισίματος των σχολείων, πολλοί αιθουσάρχες φωνάζουν ότι κακώς μένουν ανοιχτά τα σινεμά αφού οι ίδιοι φορτώνονται το βάρος λειτουργικών εξόδων γνωρίζοντας πως το μεγαλύτερο μέρος του κοινού τα έχει βάλει σε καραντίνα στη συνείδησή του, μην περιμένοντας κάποια επίσημη απόφαση.
Αυτή ήρθε το βράδυ της Πέμπτης, ως μέρος γενικότερων προληπτικών μέτρων, και αφορά τουλάχιστον τις 2 επόμενες εβδομάδες. Το αν συνεχιστεί και μετά από αυτές θα το καθορίσουν μόνο τα γεγονότα, ακόμη όμως και αν γλυτώσουμε από έναν μεγαλύτερο κίνδυνο είναι λογικό ότι για αρκετό καιρό ο φόβος του κοινού θα παραμείνει. Στο αισιόδοξο σενάριο πως σε 2 μήνες θα είμαστε σε καλύτερη θέση, θα αναλάβουν δράση τα θερινά καθώς ακόμη και με ακυρώσεις blockbuster εξ Αμερικής, ταινίες αγορασμένες από τους έλληνες διανομείς υπάρχουν πολλές και περιμένουν να βγουν.
Σε επίπεδο events, η πιθανή ακύρωση του Φεστιβάλ των Καννών αναμένεται να επηρεάσει τα 2 μεγαλύτερα κινηματογραφικά φεστιβάλ της χώρας, τις Νύχτες Πρεμιέρας και το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, αλλά και τους έλληνες διανομείς – όλοι τους άλλωστε συναντιούνται εκεί για να δουν πρώτοι όσα θα παιχτούν τον επόμενο χρόνο στα μέρη μας. Οι Κάννες, πέρα από μια παρέλαση αστέρων, είναι ένα κομβικό γεγονός για την κινηματογραφική αγορά και η χρονική της μετατόπιση μπορεί να προκαλέσει και την αντίστοιχη των τοπικών φεστιβάλ, προς το παρόν όμως όλα αυτά είναι εικασίες καθώς δεν είναι γνωστό αν θα αναβληθούν ή ακυρωθούν (είναι δύο τελείως διαφορετικά πράγματα) όπως και τι θα κάνουν οι παραγωγοί των ταινιών που θα βρίσκονταν εκεί.
Τι συμβαίνει εκτός Ελλάδας
Πριν φτάσουμε στη σημερινή κατάσταση είναι σημαντικό να κατανοήσει κάποιος τη στρατηγική των tent poles σήμερα, των ταινιών δηλαδή που κρατούν όρθια τα κινηματογραφικά στούντιο για να μπορούν να βγάζουν και μικρότερες. Η πορεία της κάθε μεγάλης παραγωγής καθορίζεται σχεδόν αποκλειστικά από τα έσοδα του πρώτου τριημέρου στις ΗΠΑ, στα οποία προσβλέπει το επιθετικό marketing που κάνει η καθεμιά, καθώς και στα αντίστοιχα μεγάλων αγορών του εξωτερικού – με focus εσχάτως την αγορά της Κίνας. Υπομονή δεν υφίσταται πλέον, μόνο βλέμμα προς το επόμενο προϊόν, διαφημίσεις για προαγορά εισιτηρίων ώστε να υπάρχει καλύτερο tracking των προβλεπόμενων εσόδων.
Με αυτές οι συνθήκες, η αγορά πλέον δε μπορεί να σκεφτεί τη διατήρηση αυτών των ταινιών στις αίθουσες για περισσότερο καιρό. Η πρώτη που το αντιλήφθηκε ήταν η Μπάρμπαρα Μπροκόλι, παραγωγός των ταινιών του Τζέιμς Μποντ, που αντιλήφθηκε πως με χαμένη σχεδόν την Κίνα και τον φόβο της εξάπλωσης του ιού να μεγαλώνει, το «No Time to Die»(με τίτλο ταιριαστό στην περίσταση) θα έχανε πάρα πολλά λεφτά άσχετα με την αξία του. Ο κόσμος πλέον έχει streaming πλατφόρμες, γενικώς έχει δεκάδες εναλλακτικές λύσεις και δε θα σκοτίζονταν και πολύ αν έχανε τον Ντάνιελ Κρεγκ ως 007 στην αίθουσα – το ίδιο στούντιο άλλωστε θα του τον πουλούσε σε 3 μήνες για home viewing. Οπότε Νοέμβριο ο Μποντ και αυτό ήταν μόνο η αρχή.
Το νέο «Fast and Furious» πήγε 11 μήνες πίσω (από Μάιο του 2020 σε Απρίλιο του 2021) αντιλαμβανόμενο πως είναι ταινία γι’ αυτή την εποχή και δε μπορούσε να πάει τον χειμώνα. Το «Ήσυχο Μέρος 2» θα έβγαινε αυτή την Παρασκευή στις ΗΠΑ και όλο τον κόσμο μέχρι που στην Paramount κατάλαβαν πως στις αίθουσες θα είχε ακόμη μεγαλύτερη ησυχία και το ανέβαλαν επ’ αόριστον. Η Disney ακύρωσε κακήν κακώς τη «Mulan» και τους χιλιοταλαιπωρημένους «New Mutants» της Fox, που θεωρητικά θα έβγαιναν στις αρχές του 2019 και έχουν πάρει αμέτρητες αναβολές ως τώρα. Πιθανά να είναι θέμα ωρών η ανακοίνωση της αναβολής του «Black Widow» καθώς η Marvel συνήθιζε να σπάει ρεκόρ τριημέρου τα τελευταία χρόνια, πώς είναι δυνατόν να ξεκινήσει τη νέα φάση της σε άδειες αίθουσες;
Φυσικά την πλήρωσαν και τα φεστιβάλ. Το SXSW του Τέξας συσσώρευε κάθε χρόνο τις ελπίδες χιλιάδων ανθρώπων από το χώρο του σινεμά και της μουσικής να αναδείξουν το ταλέντο τους. Την ακύρωσή του ακολούθησε αυτή του νοσταλγικού TCM Film Festival αλλά και της Tribeca τον Απρίλιο, εκεί όπου θα έκανε πρεμιέρα και η νέα ταινία του Αργύρη Παπαδημητρόπουλου, «Monday». Οι Κάννες προς το παρόν ζουν σε έναν πλανήτη happy, ποστάροντας φωτογραφίες από DCP και δισκάκια που τους στέλνουν παραγωγοί, όμως δύσκολα θα την γλυτώσουν, συμπαρασύροντας πολλούς όπως λέγαμε και πριν. Όλα αυτά συνθέτουν μια άτυπη κοινή απόφαση για συνολική παύση, αντίστοιχη με αυτή που αποφασίστηκε και σε άλλους λαοφιλείς τομείς όπως τον αθλητισμό, με την ελπίδα πως σε λίγο καιρό όλο αυτό που ζούμε θα είναι μια κακή ανάμνηση, έχοντας περάσει πια στο στάδιο του πολυπόθητου restart.
