Η υποχρεωτική καραντίνα λόγω της πανδημίας κορωνοϊού έχει αυξήσει κατακόρυφα τα κρούσματα ενδοοικογενειακής βίας, σε μία περίοδο που τα θύματα αναγκάζονται να ζουν αδιαλείπτως στον ίδιο χώρο με τους θύτες.
Εκπρόσωποι της εταιρίας κατά της κακοποίησης του παιδιού «ΕΛΙΖΑ» εξηγούν ότι ενδεικτικά της κατάστασης είναι δύο φαινομενικά αντίθετα τεκμήρια: σε κάποιες χώρες καταγράφονται αυξημένες καταγγελίες και αναφορές για ενδοοικογενειακή βία σε γραμμές βοήθειας και αύξηση των γυναικοκτονιών, ενώ σε άλλες περιπτώσεις μειώνονται οι καταγγελίες, γεγονός που υποδηλώνει ότι τα θύματα βρίσκονται συνεχώς με τον βασανιστή τους και δεν μπορούν να καλέσουν για βοήθεια.
Στην Ιταλία, οι τηλεφωνικές κλήσεις μειώθηκαν αλλά αυξήθηκαν τα SMS, γυναικών που φοβούνται να ακουστούν, όπως παρατηρούσε σε πρόσφατο άρθρο του ο βρετανικός Guardian. Στην Ισπανία τα τηλεφωνήματα για βοήθεια αυξήθηκαν κατά 12,4% τις δύο πρώτες εβδομάδες του Μαρτίου, συγκριτικά με το αντίστοιχο δεκαπενθήμερο του 2019. Έκτοτε έχουν σημειωθεί 11 γυναικοκτονίες και οι κλήσεις στη γραμμή βοήθειας έχουν εκτιναχθεί σημειώνοντας αύξηση 270%.
Τον Φεβρουάριο, οι καταγγελίες τριπλασιάστηκαν στη Χουμπέι της Κίνας, επίκεντρο της επιδημίας που στη συνέχεια εξελίχθηκε σε παγκόσμια πανδημία. Στην Αργεντινή, μέσα στις πρώτες δέκα ημέρες της καραντίνας καταγράφηκαν 12 γυναικοκτονίες και 8 απόπειρες, ενώ μειώθηκαν 70% οι τηλεφωνικές καταγγελίες για έμφυλη βία. Στην Βρετανία, οι κλήσεις προς την Εθνική Γραμμή Βοήθειας αυξήθηκαν κατά 65% μέσα σε ένα και μόνο Σαββατοκύριακο.
Όπως μετέδωσε το ΑΠΕ-ΜΠΕ, στην χώρα μας έχουν καταγραφεί τρεις δολοφονίες γυναικών από τότε που επιβλήθηκε η απαγόρευση των άσκοπων μετακινήσεων, ενώ χαρακτηριστική είναι και η μαρτυρία του προέδρου της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρίας, Γρηγόρη Λέων, που δήλωσε πρόσφατα ότι, αν και το ιατρείο του παραμένει διαθέσιμο μόνο για έκτακτα περιστατικά, ο ίδιος έχει κληθεί να εξετάσει αυτές τις ημέρες θύματα ενδοοικογενειακής βίας «που συνδέουν την κατάστασή τους με τον εγκλεισμό στο σπίτι».
«Οι άνθρωποι που επιβάλλονται με τη βία, θέλουν να έχουν τον απόλυτο έλεγχο και να επιδεικνύουν τη δύναμή τους. Το περιβάλλον του εγκλεισμού ευνοεί αυτή τους τη συμπεριφορά», εξηγεί η Τίνα Απέργη, κλινική Ψυχολόγος, καθηγήτρια Ψυχολογίας ACG και επιστημονική συνεργάτης της Εταιρίας κατά της Κακοποίησης του Παιδιού «ΕΛΙΖΑ». «Τα περιστατικά βίας και κακοποίησης αφορούν οικογένειες ή σχέσεις που πριν από την κρίση της πανδημίας βρίσκονταν σε υψηλό κίνδυνο ή είχαν ήδη σημειώσει βίαιες συμπεριφορές. Αυτό που αλλάζει τώρα είναι η αύξηση της αβεβαιότητας, άρα και του στρες, που τελικά συμβάλλει στην αύξηση της έντασης των περιστατικών βίας».
Υπάρχουν τρόποι προφύλαξης από την ενδοοικογενειακή βία;
Η διοικητική διευθύντρια της Εταιρίας κατά της Κακοποίησης του Παιδιού «ΕΛΙΖΑ», Αφροδίτη Στάθη, τονίζει πως όλοι μπορούν να βοηθήσουν. «Εάν υποψιάζεστε ότι ένας δικός σας άνθρωπος ή ένας άνθρωπος από γειτονικό σπίτι υποβάλλεται σε βία από τον σύντροφό του γίνετε η φωνή του. Επικοινωνήστε μαζί του και κρατήστε ανοικτή τη γραμμή επικοινωνίας με όποιον τρόπο μπορείτε, από το τηλέφωνο ή από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δεν πρέπει να αγνοήσουμε τον κίνδυνο και τον πόνο που βιώνουν οι άνθρωποι γύρω μας».
Η νομικός, Δρ. στα Δικαιώματα του Παιδιού και Επιστημονικός Συνεργάτης της Εταιρίας «ΕΛΙΖΑ», Ηλέκτρα Κουτσούκου, αναφέρει πως, «αν γνωρίζουμε ότι κάποιο ενήλικο ή ανήλικο άτομο κακοποιείται συστηματικά, σε αυτές τις έκτακτες συνθήκες, δε μένουμε αμέτοχοι θεατές, αλλά επώνυμα ή ανώνυμα το αναφέρουμε».
Κακοποίηση παιδιών
Η κα Στάθη επισημαίνει ότι η κακοποίηση ήταν ανέκαθεν και παραμένει μία από τις μεγαλύτερες παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας, 9 στις 10 σοβαρές περιπτώσεις κακοποίησης παραμένουν χωρίς διάγνωση, ενώ 1 στα 2 παιδιά έχει πέσει θύμα κάποιας μορφής σωματικής βίας τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του και 1 στα 5 παιδιά έχει υποστεί σεξουαλική βία.
«Αν θέλουμε να δούμε πραγματική, μακροπρόθεσμη αλλαγή, απαιτείται ένα Εθνικό Σχέδιο δράσης. Προς το σκοπό αυτό, το Σωματείο ΕΛΙΖΑ εδώ και 12 χρόνια υλοποιεί ενέργειες για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της κακοποίησης, σε εθνικό επίπεδο».
Περισσότεροι από 5.000 επαγγελματίες, όπως ιατροί, αστυνομικοί και εισαγγελείς, έχουν ήδη εκπαιδευθεί στην αναγνώριση και ορθή διαχείριση τυχόν περιστατικών κακοποίησης. Υλοποιείται το πρόγραμμα «Ασφαλές ‘Αγγιγμα», που μαθαίνει σε παιδιά 5 έως 9 ετών πώς να προστατεύσουν τον εαυτό τους από τη σεξουαλική κακοποίηση. Έχουν διανεμηθεί 82.000 εκπαιδευτικοί οδηγοί για νέους γονείς σχετικά με πρακτικές οδηγίες για την ανατροφή των παιδιών. Έχει δημιουργηθεί το 1ο Νοσοκομειακό Κέντρο στην Ελλάδα, η Μονάδα Φροντίδας για την Ασφάλεια των Παιδιών «Σόφη Βαρβιτσιώτη», στο Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού», υπό τη Β’ Πανεπιστημιακή Παιδιατρική Κλινική για την εξέταση παιδιών με υποψία κακοποίησης.
«Ο δρόμος όμως είναι μακρύς. Η πανδημία θα παρέλθει, η κακοποίηση όμως θα παραμείνει. Απαιτείται ενδυνάμωση της εθνικής μας στρατηγικής, μέσα από τη δια βίου εκπαίδευση των επαγγελματιών, την παροχή προ-τυποποιημένων εργαλείων καθολικά εφαρμόσιμων, τη διεπιστημονική συνεργασία, τη δημιουργία νέων νοσοκομειακών μονάδων, καθώς και την ευαισθητοποίηση και επιμόρφωση του ευρύ κοινού σχετικά με την προστασία των παιδιών», καταλήγει η κα Στάθη.
Info
Γραμμές και Σημεία Αναφοράς της Ενδοοικογενειακής βίας
Στο 197 (24ωρη γραμμή Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης)
Στον Συνήγορο του Πολίτη – Συνήγορο του Παιδιού, τηλ.: 213 1306744, 213 1306710, 213 1306703 (γραμματεία)
Στην 24ωρη Εθνική Γραμμή Παιδικής Προστασίας 1107 του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης
Στη γραμμή 11525 της Ένωσης «Μαζί για το Παιδί», Δευτέρα έως Παρασκευή 9:00-21:00
Στην 24ωρη Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά 1056 του Συλλόγου «Χαμόγελο του Παιδιού»
Στη Γραμμή SOS 15900, υπηρεσία εθνικής εμβέλειας, που δίνει τη δυνατότητα στις γυναίκες θύματα βίας ή σε τρίτα πρόσωπα να επικοινωνήσουν άμεσα με έναν φορέα αντιμετώπισης της έμφυλης βίας.
Υπάρχει δυνατότητα και ηλεκτρονικής επικοινωνίας στο email sos15900@isotita.gr
Στη γραμμή 10306, που ξεκίνησε το Υπουργείο Υγείας και οργανώνεται υπό τις επιστημονικές κατευθύνσεις και την εποπτεία της Α’ Ψυχιατρικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών».
Στις εισαγγελικές αρχές, ή στο τοπικό αστυνομικό τμήμα.
Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ
