«Η Ελλάδα έχει μέλλον όσον αφορά την παραγωγή ταινιών». Αυτή τη φράση επαναλαμβάνει κάθε φορά που επιστρέφει στη χώρα μας ο σπουδαίος παραγωγός και πρώην πρόεδρος της επιτροπής των Οσκαρ, δηλαδή της Ακαδημίας Κινηματογραφικών Τεχνών και Επιστημών, όπως είναι ο επίσημος τίτλος της, Σιντ Γκάνις.
Με καταγωγή από τα Γιάννενα, τα οποία επισκέφτηκε μόλις πρόσφατα αφού δεν είχε καταφέρει να πάει ποτέ λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων, ο Γκάνις είναι ένας ζωντανός θρύλος για το σινεμά: πρώην στέλεχος της Paramount, της Lucasfilm και της Motion Picture Group και με το όνομά του άμεσα συνδεδεμένο με τον «Πόλεμο των Αστρων», το «Ιντιάνα Τζόουνς» (έχει πάρει μάλιστα Emmy για το making of του «Κυνηγοί της Χαμένης Κιβωτού», την πρώτη ταινία «Ιντιάνα Τζόουνς») και με επιτυχίες όπως η «Ολέθρια σχέση» με τον Μάικλ Ντάγκλας και την Γκλεν Κλόουζ και το «Top Gun» με τον Τομ Κρουζ. Θεωρείται, μάλιστα, ότι είναι αυτός που ανακάλυψε μαζί με τη συνοδοιπόρο και γυναίκα του, Νάνσι Χαλτ-Γκάνις, τον Τομ Χανκς.
Ο λόγος, πάντως, που ο Γκάνις επιστρέφει στην Ελλάδα είναι γιατί σχεδιάζει μαζί με το Hellenic American University (HAU) και την Ελληνοαμερικανική Ενωση τη δημιουργία ενός Κέντρου Κινηματογραφικών Σπουδών, όπου θα αναλάβει ρόλο επιβλέποντα και συμβούλου. Ηδη έχει συμβάλει δυναμικά στην κατανόηση αυτού του οράματος μέσα από συζητήσεις που έχουν γίνει στην Ελληνοαμερικανική Ενωση για το πώς μπορεί να οργανωθεί πιο συστηματικά το όλο σχέδιο της μετατροπής της Ελλάδας σε προσφιλές μέρος για τα γυρίσματα κινηματογραφικών ταινιών. Αυτές τις ημέρες μάλιστα στον χώρο της Ελληνοαμερικανικής Ενωσης ο Γκάνις παραχωρεί μια σειρά από masterclasses με τίτλο «Παραγωγή ιδεών: Από την ιδέα στη μεγάλη οθόνη» μαζί με τη σύζυγό του Νάνσι Χαλτ-Γκάνις, τα οποία συνεχίζονται 27, 28 και 29 Ιουνίου.
Εκτός από τα masterclasses, ο Γκάνις έδωσε το «παρών» και σε μια άκρως ενδιαφέρουσα έκθεση που διοργανώνει το Hellenic American University/Hellenic American College, η Ελληνοαμερικανική Ενωση και το Greek America Foundation, σε συνεργασία με το Film Archive and the Margaret Herrick Library of the Academy of Motion Picture Arts and Sciences με τίτλο «Η μούσα του Χόλιγουντ», με σπάνιο αρχειακό υλικό από την ιδιωτική συλλογή του ομογενούς Γκρέγκορι Πάπας και τις συλλογές της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογραφικών Τεχνών και Επιστημών. Μάλιστα είναι η πρώτη φορά που τα βραβεία Οσκαρ, δηλαδή η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου, συνεργάζονται με ελληνικό φορέα και παρουσιάζουν τμήμα των αρχείων τους στη χώρα μας.
Και όχι τυχαία αφού από τις πρώτες ημέρες του Χόλιγουντ ως κέντρου του κινηματογράφου το ελληνικό στοιχείο ήταν παραπάνω από κυρίαρχο: ο Αλεξάντερ Πανταγιάς, Ελληνας μετανάστης με μεγάλο όραμα, κατάφερε να φτιάξει πρώτος ένα εκτεταμένο δίκτυο 84 κινηματογράφων στις ΗΠΑ και τον Καναδά στα τέλη του 1800 και στις αρχές του 1900, γεγονός που σηματοδότησε την αρχή της κινηματογραφικής βιομηχανίας, ενώ λίγο αργότερα ένας άλλος Ελληνας, ο Σπύρος Σκούρας, άλλαξε τα πάντα στο Χόλιγουντ ως πρόεδρος της 20th Century Fox. Αυτόν συνάντησε από κοντά ο 81χρονος σήμερα Σιντ Γκάνις, που έμαθε τα μυστικά του και κατέκτησε την κορυφή του Χόλιγουντ. Και όλα αυτά με τη γνωστή πορεία που συνοδεύει τις απίστευτες ιστορίες των Ελλήνων που κατάφεραν από μια μακρινή περιοχή της Ελλάδας όπως αυτός να βρεθούν στο κέντρο του κινηματογραφικού κόσμου.
Η διαδρομή
Πάντα πρόσχαρος, ανοιχτός και προσηνής, ο Γκάνις δεν αρνείται ποτέ να αφηγηθεί την προσωπική του ιστορία και να εξηγήσει πώς βρέθηκε από τα ελληνικά εστιατόρια των συγγενών του στο Μπρούκλιν στα σαλόνια της πιο αστραφτερής βιομηχανίας του πλανήτη. Είχε μάθει από μικρός, όπως όλοι οι ομοεθνείς του, να δουλεύει σκληρά, να βλέπει και να ακούει ώστε να μπορεί στη συνέχεια να εκμεταλλευτεί οποιαδήποτε γνωριμία μπορούσε να τον φέρει κοντά στον κόσμο του σινεμά στον οποίο ανέκαθεν ένιωθε ότι ανήκε. Οι γνωριμίες είναι που τον οδήγησαν στον Ελληνα παντοκράτορα της 20th Century Fox, Σπύρο Σκούρα, τον οποίο γνώρισε σε ηλικία μόλις 20 ετών. Τον προσέλαβε μάλιστα αμέσως στο πλαίσιο ενός κλίματος ελληνικής αρωγής και αλληλοϋποστήριξης λέγοντάς του ότι χρειάζονται Ελληνες στην εταιρεία.
Από αυτόν έμαθε τα μυστικά του επαγγέλματος και μάλιστα στους μεγάλους κολοσσούς που λέγονται 20th Century Fox και Columbia, αρχίζοντας να συναναστρέφεται τα μεγάλα ονόματα ως ένα παιδί για όλες τις δουλειές. Αποκόμισε πολλά πηγαίνοντας, για παράδειγμα, καφέ στην Μπάρμπρα Στρέιζαντ και γνωρίζοντας στη συνέχεια από κοντά κορυφαίους σκηνοθέτες όπως ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ, ο Φράνσις Φορντ Κόπολα και ο Τζορτζ Λούκας. Με τον τελευταίο συνεργάστηκε στενά και από κοινού έφτιαξαν ως παραγωγοί την τριλογία που έγραψε χρυσά γράμματα στην ιστορία του κινηματογράφου όπως είναι «Ο πόλεμος των άστρων», και συγκεκριμένα «Η αυτοκρατορία αντεπιτίθεται» και «Η επιστροφή των Τζεντάι».
Από τη σκηνή της Ελληνοαμερικανικής Ενωσης, όπου βρέθηκε για να μιλήσει για το σινεμά και τις προοπτικές που ανοίγονται στην Ελλάδα με τη δημιουργία στούντιο, ο Γκάνις εξήγησε ότι η γνωριμία με τον Λούκας ήταν η αφορμή να έρθει κοντά με τη σύζυγό του Νάνσι, η οποία είναι επίσης διάσημη παραγωγός, δημιουργός ταινιών και σύμβουλος ΜΜΕ: ξεκίνησε την καριέρα της επιβλέποντας ντοκιμαντέρ και σπουδάζοντας Δημοσιογραφία στο φημισμένο για τις ανοιχτές του ιδέες και το υψηλό επίπεδο σπουδών Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ, του οποίου η ίδια διετέλεσε μάλιστα μέλος.
Ολα αυτά τα χρόνια η Νάνσι έχει εργαστεί ως σύμβουλος σε διάφορα ΜΜΕ με πολλούς κινηματογραφιστές και ηθοποιούς όπως ο Τομ Χανκς, ο Στίβεν Σπίλμπεργκ και ο Φιλ Κάουφμαν, ενώ ήταν συμπαραγωγός στις τελετές ανάληψης καθηκόντων του προέδρου Μπιλ Κλίντον. Ετυχε μάλιστα με τον Σιντ η Νάνσι να γνωριστεί τις ημέρες που έκανε πρεμιέρα η ταινία «Sid and Nancy» με θέμα τους Sex Pistols, την οποία και οι δύο εξέλαβαν ως σημάδι ότι θα είναι μαζί για όλη τη ζωή τους, όπως τόσες πολλές ταινίες που τους έχουν συνοδεύσει και έχουν σφραγίσει σημαντικά στιγμιότυπα της ζωής τους.
Για όλα αυτά αλλά και για τη βαθιά του σχέση με την Ελλάδα ο Γκάνις μπορεί να μιλάει για ώρες καταθέτοντας λεπτομέρειες για τη ζωή του που είναι ταυτόσημη με το σινεμά, αλλά και για τις επιτυχίες που προέβλεψε ως πρόεδρος της Motion Picture Group, οι περισσότερες των οποίων είναι άκρως πρωτοποριακές για την εποχή τους όπως το «Ghost» με την Ντέμι Μουρ και τον Πάτρικ Σουέζι και το «Forrest Gump», δύο ταινίες που έγιναν απόλυτες επιτυχίες και σάρωσαν στα Οσκαρ. Αλλωστε ο «θείος Σαμ» είναι πολύ… φίλος του, καθώς ο Σιντ Γκάνις υπήρξε επιφανής πρόεδρος της Ακαδημίας, δηλαδή της επιτροπής των Οσκαρ.
Ολοι άλλωστε τον θυμόμαστε όταν είχε επισκεφτεί πριν από κάποια χρόνια το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης ως καλεσμένος της Δέσποινας Μουζάκη να εξηγεί αναλυτικά τη διαδικασία βάσει της οποίας η Ακαδημία, η οποία αριθμεί χιλιάδες μέλη σε διαφορετικούς κλάδους, δίνει το βραβείο. Σε αντίθεση με τότε που η χώρα μας δεν είχε καν φανταστεί ότι θα μπορούσε να γίνει θελκτική για τα γυρίσματα ταινιών, σήμερα ο Γκάνις έχει πολλά να πει για το πώς μπορεί η Ελλάδα να μετατραπεί σε ένα πραγματικό στούντιο κινηματογράφησης καθώς τα βήματα που γίνονται προς αυτή την κατεύθυνση είναι πολύ σημαντικά – μάλιστα στις Κάννες έκλεψε τις εντυπώσεις.
Συμβουλές
Με την πείρα του και την τεράστια επαγγελματική πορεία ο Σιντ Γκάνις μπορεί να συμβάλει πολλαπλά προς την ανάδειξη της χώρας μας σε αυτό το επίπεδο και ήδη το κάνει μελετώντας την προοπτική τού να τελέσει προσωπικά έναν ενεργό ρόλο ως σύμβουλος σε μελλοντικό Κέντρο Κινηματογραφικών Σπουδών, το οποίο θεωρεί απαραίτητο βήμα αν θέλουμε πραγματικά να έχουμε πλήρως κατηρτισμένους επαγγελματίες που θα μπορέσουν να στελεχώσουν τη διαμόρφωση μιας τέτοιας κινηματογραφικής βιομηχανίας.
Ο ίδιος, μάλιστα, σε προηγούμενη συζήτηση που είχε στο αμφιθέατρο της Ελληνοαμερικανικής Ενωσης με τον υφυπουργό Οικονομικής Διπλωματίας και Εξωστρέφειας Κώστα Φραγκογιάννη υπερτόνισε αυτή την προϋπόθεση, δηλαδή της εκπαιδευτικής κατάρτισης ως απαραίτητου βήματος αν θέλει η Ελλάδα να αναδειχθεί διεθνές κέντρο κινηματογραφικών παραγωγών. «Είναι απαραίτητη η ύπαρξη του επαγγελματικού δυναμικού και της κατάλληλης υποδομής αν θέλει η Ελλάδα να γίνει ουσιαστικό κέντρο για τον κινηματογράφο», είπε χαρακτηριστικά.
«Δεν μπορείς χωρίς ανθρώπινο δυναμικό να στηρίξεις μια τέτοια μεγάλη προσπάθεια: χρειάζεσαι, για παράδειγμα, μαραγκούς που μπορούν να δουλέψουν στα πλατό και όχι απλώς να γνωρίζουν την τέχνη, δηλαδή ειδικά καταρτισμένους. Χρειάζεσαι, επίσης, επιβλέποντες όλων των σταδίων της παραγωγής, από τεχνίτες έως υπευθύνους σεναρίου, αλλά και prop masters (σ.σ.: αυτοί που είναι υπεύθυνοι για όλα τα κινητά αντικείμενα σε ένα πλατό). Και αυτό προϋποθέτει μια συγκεκριμένη εκπαιδευτική διαδικασία». Θεωρεί, φυσικά, σημαντικό το γεγονός ότι η Ελλάδα προσφέρει πλέον τα οικονομικά κίνητρα μέσω του cash rebate -φτάνοντας μέχρι και το 42% της κάλυψης του κόστους-, αλλά και των φορολογικών ελαφρύνσεων, αλλά πιστεύει ότι αυτό δεν είναι αρκετό αν δεν υπάρχει το κατάλληλο προσωπικό και δεν διαμορφώσει η Ελλάδα το ανάλογο modus operandi.
Βέβαια, η αλήθεια είναι ότι οι πρόσφατες δηλώσεις στις Κάννες κορυφαίων δημιουργών επαγγελματιών όπως του Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ ότι είναι απολύτως ευχαριστημένοι από την εμπειρία τους αναφορικά με τα γυρίσματα στην Ελλάδα, αύξησαν αυτομάτως το ενδιαφέρον για τα γυρίσματα κορυφαίων παραγωγών πρώτης γραμμής στη χώρα μας, με κόστος, δηλαδή, πάνω από 9 εκατ. ευρώ. Ντάνιελ Κρεγκ, Σιλβέστερ Σταλόνε, Ρόμπερτ Ντε Νίρο, Τζέισον Στέιθαμ είναι μερικά μόνο από τα μεγάλα ονόματα που βρέθηκαν ή βρίσκονται στην Ελλάδα για γυρίσματα. Είναι εξάλλου γνωστό ότι αυτές τις ημέρες πραγματοποιεί γυρίσματα για τη συνέχεια του «Γάμος αλά ελληνικά» η Νία Βαρντάλος. Ηδη πολλοί είδαν τους ηθοποιούς της να γυρίζουν σκηνές στην Πλάκα και το Σούνιο, ενώ ετοιμάζουν βαλίτσες και για την όμορφη Κέρκυρα.
Τα μυστικά της επιτυχίας
«Στην πραγματικότητα, η Ελλάδα δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τις άλλες χώρες εφόσον έχει ένα ιδανικό τοπίο, εξαιρετικές συνθήκες και φιλοξενία», δηλώνει ο Γκάνις συμφωνώντας ότι έχουμε τα βασικά, που είναι οι συνθήκες και ο φυσικός χώρος. «Αυτό που χρειάζεται είναι δυναμικό, εκπαίδευση και υποδομή. Σε αυτό πρέπει να λάβουμε υπόψη σοβαρά και τον ρόλο της τεχνολογίας, στην οποία πλέον βασίζονται σε τεράστιο βαθμό οι ταινίες», επισημαίνει χαρακτηριστικά ο Γκάνις. «Αν, για παράδειγμα, έρθουμε με τη γυναίκα μου να γυρίσουμε μια ταινία εδώ, θα χρειαστούμε τις υπέροχες τοποθεσίες, τις οποίες τις διαθέτουμε, αλλά και μεσάζοντες, ανθρώπους υπεύθυνους για τα σκηνικά, τεχνικούς και στούντιο, αφού οι απαιτήσεις της τεχνολογίας είναι πλέον πολύ υψηλές».
Είναι σημαντικό, πάντως, να αναφερθεί η κατασκευή μεγάλων στούντιο από τη Millennium Media στη Θέρμη Θεσσαλονίκης, όπου πρόσφατα πραγματοποιήθηκαν γυρίσματα για τους «Αναλώσιμους» με πρωταγωνιστή τον Σιλβέστερ Σταλόνε, μια ταινία δράσης υψηλών απαιτήσεων που αναμένεται να ανοίξει τον δρόμο και για άλλες που θα ακολουθήσουν. Αντίστοιχα στούντιο αναμένεται, όπως μαθαίνουμε, να κατασκευαστούν και στην Αθήνα. Η Ελλάδα φαίνεται να έχει πάρει σοβαρά τον ρόλο της στην κινηματογράφηση ταινιών, σκοπεύοντας να μετατραπεί σε ουσιαστικό παράγοντα για γυρίσματα.
Σε αυτή την κατεύθυνση κινούνται όλοι οι φορείς -από τα υπουργεία Ψηφιακής Ανάπτυξης, Πολιτισμού, Εξωτερικών έως το Εθνικό Κέντρο Οπτικοακουστικών Μέσων και Επικοινωνίας (ΕΚΟΜΕ), που έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο με τις πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει και το έργο που προσφέρει. Εκεί ακριβώς, σε αυτή την πλεονεκτική θέση, στοχεύει και η επικείμενη ιδέα της ίδρυσης του Κέντρου Κινηματογραφικών Σπουδών, μια ιδέα του προέδρου του Hellenic American University και του διοικητικού συμβουλίου της Ελληνοαμερικανικής Ενωσης, Λεωνίδα Κόσκου, με την πολύτιμη συμβουλή του Σιντ Γκάνις σε ρόλο συμβούλου.
