Ανάδειξη και διεκδίκηση του Φράγματος Κομποτίου

Η παράταξη «Ήπειρος Όλον» έθεσε ερώτηση σχετικά με το Φράγμα Κομποτίου στη διάρκεια της Ειδικής Συνεδρίασης του Περιφερειακού Συμβουλίου για την προβλεπόμενη τακτική Λογοδοσία της Περιφερειακής Αρχής.

Η απάντηση με αναλυτικά στοιχεία δόθηκε από τον Αντιπεριφερειάρχη Π.Ε. Άρτας κ. Βασίλη Ψαθά, ο οποίος καταληκτικά ανακοίνωσε ότι η Περιφέρεια Ηπείρου προετοιμάζεται για την υποβολή φακέλου σε ανταγωνιστικό πρόγραμμα του ΥΠΑΑΤ προς ένταξη στην προδημοσίευση πρόσκλησης για «Έργα Υποδομών εγγείων βελτιώσεων».

Στην απάντηση του Αντιπεριφερειάρχη αναφέρονται τα εξής:

«Ο αρχικός τίτλος του έργου είναι «ΦΡΑΓΜΑ ΚΟΜΠΟΤΙΟΥ Ν. ΑΡΤΑΣ, ΕΡΓΑ ΠΡΟΣΑΓΩΓΗΣ ΝΕΡΟΥ ΚΑΙ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ».

1. ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Το 1998 με απόφαση του Υπουργείου Γεωργίας (νυν ΥΠΑΑΤ) εγκρίθηκε η εκπόνηση αναγνωριστική μελέτης «Φραγμάτων και Λιμνοδεξαμενών Ν. Άρτας».

Το 2014, μετά και την έγκριση των  περιβαλλοντικών όρων της μελέτης των έργων (ΑΕΠΟ) με απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος, κατατέθηκε τον Δεκέμβρη του 2014, στο ΥΠΑΑΤ, η οριστική μελέτη του έργου που περιελάμβανε:

α) επιμέρους απαραίτητες μελέτες

β) μελέτες οδοποιίας προς Κομπότι και Δημαριό,

Ο προτεινόμενος προϋπολογισμός κατασκευής των εγγειοβελτιωτικών έργων ανερχόταν συνολικά σε 93.726.000 € με ΦΠΑ 23%.

Ως Περιφερειακή Αρχή, ενημερωθήκαμε για την ύπαρξη μελέτης του συγκεκριμένου έργου, τον Μάιο του 2021. Η συγκεκριμένη μελέτη, ουδέποτε κατατέθηκε σε αρμόδια υπηρεσία των Φορέων Αυτοδιοίκησης Α & Β βαθμού της Περιφέρειας Ηπείρου, ώστε να αξιοποιηθεί νωρίτερα.

Η πρώτη μας κίνηση, ήταν να αποστείλουμε στον τότε υπουργό κ. Λιβανό έγγραφο (17-07-2021), με το οποίο ζητούσαμε την ενημέρωσή μας σχετικά με την πορεία των μελετών και την επικαιροποίηση αυτών.

Με νέο έγγραφό μας στις 10-08-2021, ζητήσαμε στην αντίστοιχη διεύθυνση του ΥΠΑΑΤ, να μας αποστείλουν τις μελέτες του έργου, έτσι ώστε να αναλάβουμε την επικαιροποίηση τους. Το Νοέμβριο του 2021 χορηγήθηκαν ηλεκτρονικά τα στοιχεία της αρχικής Οριστικής Μελέτης του Φράγματος Κομποτίου.

Στις αρχές Νοεμβρίου του 2021, η πολιτική ηγεσία του ΥΠΑΑΤ, ανακοινώνει το πρόγραμμα “Ύδωρ 2.0”, χωρίς να περιλαμβάνει στα 21 αρδευτικά έργα, το φράγμα Κομποτίου. Προφανώς, όπως αγνοήθηκε η Περιφέρεια Ηπείρου, τόσα χρόνια να ενημερωθεί για την ύπαρξη της μελέτης, άλλο τόσο αγνοήθηκε και η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου, δεδομένου ότι στα 21 έργα που ανακοινώθηκαν τα περισσότερα δεν είχαν οριστικές μελέτες, όπως είχε το φράγμα Κομποτίου. Κάπου ξεχάστηκε στα συρτάρια και δεν συμπεριλήφθηκε στον κατάλογο των έργων του “Ύδωρ 2.0”.

Στο επόμενο διάστημα, με Υφυπουργό του ΥΠΑΑΤ τον κ. Στύλιο και συγκεκριμένα με ενέργειές του, υπογράφεται τον Μάρτιο του 2023 η σύμβαση μεταξύ του Υπουργείου και μελετητικού γραφείου για την επικαιροποίηση της μελέτης του έργου. Ο συνολικός προϋπολογισμός ανέρχεται πλέον στα 135 εκατομμύρια ευρώ.

Η Περιφερειακή Αρχή, ζητάει εκ νέου στις 07-12-2023 τη νέα μελέτη, ώστε να προετοιμαστεί για την διεκδίκηση και ένταξη του έργου σε κάποιο χρηματοδοτικό εργαλείο.

2. ΘΕΣΗ & ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

Το Φράγμα Κομποτίου είναι ένα λιθόρριπτο φράγμα με κεντρικό αργιλικό πυρήνα και προτείνεται να κατασκευαστεί σε απόσταση περίπου 4,50 Km βορειοανατολικά του οικισμού Κομποτίου, επί του ρέματος Κομποτίου, αμέσως κατάντη της συμβολής των ρεμάτων Παλιόμυλου και Διποτάμου.

Σκοπός του φράγματος είναι η άρδευση καθαρής έκτασης 29.900 στρεμμάτων και αντίστοιχης αρδευτικής περιμέτρου ~45.800 στρ.

Πρόκειται για καλλιεργήσιμες εκτάσεις ημιορεινού τύπου κατάντη του φράγματος, οι οποίες ανήκουν :

• στους οικισμούς Πέτα και Κομποτίου του Δήμου Νικολάου Σκουφά της Π.Ε. Άρτας (αρδευόμενη περίμετρος ~ 26.550 στρ., με καθαρή αρδευόμενη έκταση 20.030 στρ.)
• στο Δήμο Γεωργίου Καραϊσκάκη της Π.Ε. Άρτας (αρδευόμενη περίμετρος ~ 600 στρ., με καθαρή αρδευόμενη έκταση 330 στρ.) και
• στον οικισμό Μενιδίου του Δήμου Αμφιλοχίας της Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας (αρδευόμενη περίμετρος ~ 18.650 στρ., με καθαρή αρδευόμενη έκταση 9.470 στρ.)

Ενδεικτικά, η κατανομή των καλλιεργειών στην προς άρδευση περιοχή είναι η εξής :

Στις περιοχές αυτές δεν υπάρχει κανένα οργανωμένο συλλογικό αρδευτικό δίκτυο.

Η αξιοποίηση των νερών του παραπόταμου Κομποτέικου, αναμένεται να δημιουργήσει νέα προοπτική στις καλλιέργειες της περιοχής, ειδικά της ελιάς, που θα προέλθει από την αναμενόμενη αύξηση της παραγωγής, την εισαγωγή στην καλλιέργεια περισσότερων αγροτικών εδαφών που σήμερα παραμένουν αναξιοποίητα, αλλά και του μετριασμού των δυσμενών επιπτώσεων από την υφιστάμενη έλλειψη επαρκούς αρδευτικού νερού, στην ποιότητα και ποσότητα των παραγόμενων προϊόντων.

Επιπλέον, θα προκύψουν  και περιβαλλοντικά οφέλη, αφού θα περιοριστεί η χρήση των ιδιωτικών υδροληψιών και θα μειωθεί η υπεράντληση υπογείων υδάτων από τον υδροφόρο ορίζοντα και ο κίνδυνος υφαλμύρωσης των εδαφών.

Η υλοποίηση του εν λόγω έργου,  αναμένεται να έχει σημαντικό οικονομικό όφελος για τους αγρότες της περιοχής, αφού θα έχουν ποιοτικό αρδευτικό νερό σε άμεση γειτνίαση με την καλλιέργειά τους, η εκτέλεση των καλλιεργητικών πρακτικών θα είναι πιο εύκολη και λιγότερο δαπανηρή, η ποσότητα και η ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων θα βελτιωθεί σε μέγιστο βαθμό αλλά και η εμπορική αξία των χωραφιών θα σημειώσει θεαματική άνοδο. Η δυναμική που θα αποκτήσει η εν λόγω περιοχή θα αποτελέσει αξιόλογο βήμα για την τόνωση της αγροτικής οικονομίας ολόκληρης της Περιφερειακής Ενότητας Άρτας και ενδεχομένως να προσελκύσει και επενδύσεις του δευτερογενούς τομέα, στοιχείο που θα προσδώσει άλλη βαρύτητα στην οικονομική ανάκαμψη της περιοχής.

3. ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΟΣ ΕΡΓΟΥ

Η υλοποίηση ενός τόσο μεγάλου έργου απαιτεί τον διαχωρισμό του σε φάσεις. Κάθε φάση θα αποτελείται από υποέργα.

Η πρόταση της Π.Η., για οικονομικούς και λειτουργικούς λόγους,  για τον διαμερισμό του έργου «Φράγμα Κομποτίου και συνοδά εγγειοβελτιωτικά έργα» είναι η ακόλουθη:

• ΦΑΣΗ Ι : Κατασκευή φράγματος και συνοδών έργων με τα ακόλουθα υποέργα:
• Κατασκευή φράγματος
• Κατασκευή υπερχειλιστή
• Κατασκευή έργων εκτροπής – υδροληψίας και εκκένωσης.
• Κατασκευή Η/Μ έργων
• Κατασκευή συνοδών έργων οδοποιίας

Με τον προτεινόμενο διαμερισμό τα έργα της ΦΑΣΗΣ Ι είναι πλήρως μελετημένα και αδειοδοτημένα και μένει μόνο η διαδικασία των απαλλοτριώσεων. Ο προϋπολογισμός της εν λόγω Φάσης ανέρχεται στο ποσό  66.960.000,00 ευρώ.

• ΦΑΣΗ ΙΙ: Κατασκευή συνοδών εγγειοβελτιωτικών έργων

Πιθανά συνοδά έργα:

Εφόσον το έργο προχωρήσει με διαδικασία ΣΔΙΤ είναι επιθυμητό να συμπληρωθεί δυνητικά με τις ακόλουθες υποδομές:

• Υποδομή επεξεργασίας νερού για ύδρευση (περίπου 350.000,00 m³ ετησίως)
• Ανάπτυξη Φ/β πάρκων ηλ. Ρεύματος για τουλάχιστον net –metering.
• Εγκατάσταση συστήματος ηλεκτρονικών υδροληψιών άρδευσης.
• Σύστημα τηλεμετρίας – ελέγχου αρδευτικού δικτύου.

Η Περιφέρεια Ηπείρου, προετοιμάζεται για την υποβολή φακέλου σε ανταγωνιστικό πρόγραμμα του ΥΠΑΑΤ προς ένταξη στην προδημοσίευση πρόσκλησης «Έργα υποδομών εγγείων βελτιώσεων», Δράση 2 «Έργα ταμίευσης και αρδευτικών δικτύων για νέα έργα υποδομών εγγείων βελτιώσεων», η οποία πρόσκληση αναμένεται εντός σύντομου χρονικού διαστήματος.

Η επιλογή της Περιφερειακής Αρχής να υποβάλλει την πρότασή της, προϋπολογισμού 67 εκ. ευρώ, στηρίζεται  σε τεχνοκρατικά, οικονομικά και δομικά στοιχεία της πρόσκλησης, που έχουν αναφορά την Α’ φάση των έργων.

Όσον αφορά, ορισμένα στοιχεία που αναφέρεται στην ερώτησή σας, σας επισημαίνω, ότι ουδέποτε υπήρξε χρηματοδότηση 4 εκ. ευρώ από το ΥΠΑΑΤ το 2023 για το συγκεκριμένο έργο.

Οι ολοκληρωμένες μελέτες, δεν κάνουν καμία αναφορά στο πρόβλημα ύδρευσης της περιοχής, όπως επίσης, καμία αναφορά δεν γίνεται για την διευθέτηση των ρεμάτων και την αντιπλημμυρική προστασία της περιοχής.

Μας είναι άγνωστος ο χαρακτηρισμός του έργου, ως έργο top ten. Δεν γνωρίζουμε από πού αντλείται την πληροφόρησή σας. Αδιαμφισβήτητα, το έργο θα δώσει λύση στην άρδευση της ευρύτερης περιοχής, λύνοντας το πρόβλημα της λειψυδρίας.»