Η Υγεία είναι αγαθό ή η υπηρεσία; Η Παιδεία είναι αγαθό ή υπηρεσία; Η παροχή νερού είναι αγαθό ή υπηρεσία; Κατά βάση είναι και τα δύο και δεν χρειάζεται απάντηση. Όσοι όμως προχωράνε και στην απάντηση, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο κάνουν μία επιλογή, η οποία εκφράζει και ευρύτερες πολιτικές και ιδεολογικές αντιλήψεις για τον ρόλο του δημοσίου και της ιδιωτικής οικονομίας, για την ισότητα στην πρόσβαση αγαθών και υπηρεσιών, ή για την κερδοφορία πάνω στα αγαθά και τις υπηρεσίες.
Πρόσφατα αμφισβητήθηκε ακόμα και η ύπαρξη δικαιωμάτων, σε μία στενή προσέγγιση για το τι είναι στις μέρες μας ατομικά δικαιώματα ή ελευθερίες. Ας θυμόμαστε ότι δεν έχουν περάσει ούτε 80 χρόνια που οι γυναίκες στον τόπο μας δεν είχαν δικαίωμα ψήφου.
Αφήνοντας για λίγο στην άκρη τα δικαιώματα των ανθρώπων- τα οποία συστηματικά παραβιάζονται σε πολλά σημεία του πλανήτη- η απόφαση που έχει πάρει η οργανωμένη κοινωνία και η Πολιτεία να παρέχει στους πολίτες τη δυνατότητα να έχουν καλή Υγεία ή καλή εκπαίδευση δίνει και την κατεύθυνση για τις πολιτικές αποφάσεις που χρειάζονται να ληφθούν. Στην πράξη όμως τα πράγματα γίνονται πιο πολύπλοκα.
Γιατί τα κράτη δηλώνουν ενίοτε αδυναμία να παρέχουν πλήρεις υπηρεσίες που θα κάλυπταν και τις ανάγκες πρόσβασης σε αγαθά, λόγω κυρίως της έλλειψης πόρων.
Κι εκεί είναι που αρχίζει και ο υπολογισμός για το πού μπορεί να ανήκει ένα αγαθό.
Πιο πολύ προς τη μεριά του δωρεάν προσβάσιμου ή πιο πολύ προς τη μεριά εκείνου που πωλείται; Κι όταν κάτι πωλείται, τότε πώς εξασφαλίζεται και η πρόσβαση όλων στο αγαθό;
Και το ερώτημα πια αυτό, δεν είναι μακρινό και στα καθ’ ημάς που μέχρι και πριν από δύο δεκαετίες ταυτίζαμε το δημόσιο και το κρατικό με το δωρεάν. Σήμερα δεν είναι πια αυτονόητη αυτή η σχέση. Αντίθετα όλο και πιο πολλές δημόσιες υπηρεσίες και αγαθά αποτελούν μέρος νέων αγορών. Τα πτυχία των πανεπιστημίων, τα χειρουργεία στα δημόσια νοσοκομεία, η διαχείριση των απορριμμάτων, οι οδικοί άξονες και πολλά ακόμα, είναι μέρος της ιδιωτικής οικονομίας. Είναι μία διαφορετική σαφώς συνθήκη σε σχέση με τη μεταπολεμική πορεία της χώρας και όσα γνωρίζαμε ως και το ’80.
ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ
