Τα σπίτια στη Μαδρίτη δεν έχουν μπαλκόνια. Γιατί οι κάτοικοί της δεν κάθονται ποτέ στο σπίτι τους. «Βγαίνουν» για ψυχαγωγία, γιατί είναι τρόπος ζωής, και ελάχιστα για να επισκεφτούν πολιτικές εκδηλώσεις, καθώς αυτή την εποχή είχαν ξανά εθνικές εκλογές.
Η Μαδρίτη είναι μια πλούσια και αρχοντική πόλη. Με ιστορία, την παράδοση του κέντρου μιας κάποτε κραταιής αυτοκρατορίας. Είναι σήμερα κάτι σαν άτυπο πνευματικό κέντρο όσων μιλούν ισπανικά, που είναι η πιο δυναμική γλώσσα στη Δύση και η πιο ισχυρή μετά τα αγγλικά.
Η Μαδρίτη είναι καθαρή μητρόπολη, με πολύ καλές συγκοινωνίες. Δεν έχει φτάσει ακόμα στα όρια του υπερτουρισμού αλλά τα πλησιάζει. Δεν έχει θάλασσα και οι επισκέπτες της είναι σε ικανό βαθμό ισπανόφωνοι και έρχονται κυρίως για μουσεία (ανάμεσά τους και το εκπληκτικό παλάτι). Δίπλα σε αυτά οι επισκέπτες δείχνουν την προτίμησή τους στο φαγητό, στην παλιά πόλη, στους ισχυρούς πειραματισμούς της μοντέρνας αρχιτεκτονικής. Η λαϊκή παράδοση είναι ισχυρή και πολύχρωμη: κομπανίες εμφανίζονται στον δρόμο με μουσικές από διάφορες περιοχές της Ισπανίας. Χρώμα δίνουν και τα mercado (οι κλειστές αγορές), όπου μπορείς να βρεις τοπικά φαγητά και μια ποικιλία από αυθεντικές γεύσεις (αν αποφύγεις τις 1-2 πιο τουριστικές).
Ενδιαφέρουσα η επίσκεψη στο Botin, «το πιο παλιό εστιατόριο στον κόσμο, από το 1726», αλλά και σε γειτονιές που δεν το περιμένεις θα βρεις στέκια με γεύσεις από πολλές περιοχές της χώρας.
Η Μαδρίτη έχει ενέργεια και χρήμα. Επιπλέον, έχει διαφυλάξει την παράδοση και έχει επενδύσει μακροπρόθεσμα στο μοντέρνο της πρόσωπο. Στην πρώτη μου επίσκεψη πριν από 28 χρόνια θύμιζε περισσότερο μια μητρόπολη παλιάς αυτοκρατορίας που ζούσε το παλιό της κλέος. Σήμερα είναι από τις πιο μοντέρνες και με αυτοπεποίθηση ευρωπαϊκές πόλεις, ανοιχτή, κοσμοπολίτικη. Με προκλήσεις κι αυτή, όπως το κυκλοφοριακό (αν και είναι σκαμμένη όλη από υπόγειες λεωφόρους), ρύπανση, αλλά και το νέο μικρόβιο του υπερτουρισμού.
Πέρασε κι αυτή κάτι σαν κρίση λίγο μετά την Ελλάδα, αλλά η Ισπανία είναι μεγάλη χώρα και είχε άλλη αντιμετώπιση (από τους «θεσμούς»), αλλά και η ίδια επέδειξε διαφορετική συμπεριφορά.
Επί τέσσερα χρόνια δεν έχει σταθερή κυβέρνηση, αλλά αυτό δεν έχει επηρεάσει ιδιαίτερα την πορεία της. Η Ισπανία (και η Μαδρίτη) λειτουργούν ακόμα και χωρίς κυβέρνηση. Γι’ αυτό και δεν ανησυχούν ιδιαίτερα που και οι τωρινές εκλογές ενδεχομένως δεν θα δώσουν «καθαρή» λύση.
Είναι εντυπωσιακό επίσης το ότι έχει βρεθεί μια χρυσή τομή, έχει επέλθει κάποια ισορροπία μετά τον διχασμό, το ρήγμα που είχε δημιουργήσει ο τρομερός ισπανικός εμφύλιος και η επακόλουθη 40χρονη περίπου χούντα του Φράνκο. Αντί να ξανακάνουν εμφύλιο, κάθε φορά που ανακύπτει θέμα εκείνης της περιόδου (όπως στην Ελλάδα, με την ηθοποιό Ελ. Παπαδάκη π.χ.), ακολουθούν μια «συνταγή συμβίωσης»: π.χ. στα μουσεία βρίσκεις χώρους που προβάλλουν την Ιστορία από τη μία πλευρά και δίπλα άλλους που φιλοξενούν την αντίθετη.
Το θέμα της Καταλονίας, πάντως, αποδεικνύεται το πιο επώδυνο απ’ όσα αντιμετώπισε η Ισπανία την τελευταία 50ετία. Καταλαγιάζει για λίγο και επανέρχεται πολύ πιο έντονο και επίμονο, όπως αυτή την περίοδο. Η Καταλονία είναι πλούσια περιοχή και οι κάτοικοί της έχουν τα υλικά μέσα, υπομονή και επιμονή – αντιστέκονται.
Μπαίνεις έντονα στον πειρασμό να σκεφτείς τι καλύτερο μπορεί να κάνει η Αθήνα για να μειώσει την απόσταση από («ανταγωνιστικές») πόλεις όπως η Μαδρίτη. Η καθαριότητα, ο τρόπος λειτουργίας της πόλης, είναι τα προφανή.
Πάντα βγαίνει μπροστά η αδυναμία της Αθήνας να καταφέρει τα μουσεία και οι χώροι ενδιαφέροντος των επισκεπτών να λειτουργούν με βάση τις ανάγκες των τελευταίων. Μια άλλη πρόκληση που αντιμετωπίζει είναι ότι το μέλλον της διαμορφώνεται από χιλιάδες ιδιωτικά οικιστικά μικρο-πρότζεκτ, καθώς όλοι τρέχουν (ξένα funds, εγχώριοι επιχειρηματίες) για να επωφεληθούν από το «μπουμ». Δεν βλέπεις τις μεγάλες παρεμβάσεις που θα δώσουν τον τόνο, θα συγκρατήσουν τις υπερβολές των ιδιωτικών έργων και θα ενισχύσουν τη σύγχρονη/μοντέρνα πλευρά μιας ευρωπαϊκής μεγαλούπολης.
Την ώρα που εξελίσσονται οι δυναμικές αλλαγές στον τομέα του τουρισμού, οι αυξανόμενες μεταναστευτικές ροές, και η παγκοσμιοποίηση εμπορίου και συνηθειών.
