Σήμερα 6 Ιουνίου 2024 συμπληρώνονται 80 χρόνια από την απόβαση στη Νορμανδία των Συμμαχικών δυνάμεων (Άγγλων, Αμερικανών, Καναδών και άλλων), γνωστή ως «D – Day».
Η ιστορική απόβαση, τα ξημερώματα της 6ης Ιουνίου 1944, στη Νορμανδία, έθεσε τα θεμέλια για την ήττα της ναζιστικής Γερμανίας από τους Συμμάχους στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η μάχη της Νορμανδίας αποτέλεσε μια από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στο ευρωπαϊκό στρατιωτικό μέτωπο, ενάντια στα στρατεύματα του Τρίτου Ράιχ προκαλώντας ένα καθοριστικό χτύπημα στη ναζιστική Γερμανία και σύμφωνα με ιστορικούς ένα από τα σημεία που έκριναν την έκβαση του πολέμου.
Η εισβολή – με την κωδική ονομασία «Επιχείρηση Overlord» (επιχείρηση Επικυρίαρχος) – είδε δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες από χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο και ο Καναδάς να αποβιβάζονται σε πέντε τμήματα της ακτογραμμής της Νορμανδίας στη Γαλλία – με τις κωδικές ονομασίες Γιούτα, Ομάχα, Γκολντ, Τζούνο και Σουόρντ.
Ο σχεδιασμός για την D-Day ξεκίνησε πάνω από ένα χρόνο νωρίτερα με τους Συμμάχους να βάζουν σε εφαρμογή ένα σχέδιο παραπλάνησης προκαλώντας σύγχυση στους Γερμανούς ως προς το πότε και πού θα γινόταν η εισβολή.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα συμμετείχε στην απόβαση της Νορμανδίας με το Πολεμικό μας Ναυτικό, με δύο πλοία, την κορβέτα «ΤΟΜΠΑΖΗΣ» και «ΚΡΙΕΖΗΣ», με πλήρωμα συνολικά 155 ανδρών, τα οποία και συνέδραμαν σημαντικά στην επιτυχή έκβαση της επιχείρησης, χωρίς να υπάρξει κανένας τραυματισμός ανάμεσα στα ελληνικά πληρώματα.
Τι σημαίνει η D-Day
Ο όρος «D-Day» ήταν στρατιωτικός κώδικας για την έναρξη μίας σημαντικής επιχείρησης, με το πρώτο «D» να είναι η συντομογραφία της «Ημέρας».
Αυτό σημαίνει ότι η D-Day σημαίνει στην πραγματικότητα «Ημέρα-Ημέρα».
Σύμφωνα με τη Βασιλική Βρετανική Λεγεώνα, η φράση «D-Day» χρησιμοποιήθηκε αρκετά συχνά πριν από τη συμμαχική εισβολή τον Ιούνιο του 1944.
Μετά από αυτό, ωστόσο, οι δύο λέξεις έγιναν συνώνυμες και τώρα η D-Day είναι κοινώς κατανοητό ότι αναφέρεται στην έναρξη της επιχείρησης Overlord (επιχείρηση «Επικυρίαρχος»).
Ποιες συμμαχικές χώρες συμμετείχαν;
Τα περισσότερα από αυτά τα στρατεύματα ήταν Αμερικανοί, Βρετανοί και Καναδοί, αλλά στρατεύματα ήρθαν επίσης από την Αυστραλία, το Βέλγιο, την Τσεχική Δημοκρατία, τη Γαλλία, την Ελλάδα, τις Κάτω Χώρες, τη Νέα Ζηλανδία, τη Νορβηγία, τη Ροδεσία (σημερινή Ζιμπάμπουε) και την Πολωνία για να συμμετάσχουν στην επιχείρηση Overlord.
Τι προετοιμασίες έγιναν;
Η εισβολή των συμμαχικών στρατευμάτων συντονίστηκε από αέρος, ξηράς και θάλασσας σε μία αμφίβια απόβαση, την μεγαλύτερη στα στρατιωτικά χρονικά.
Είχε προηγηθεί μια εκτεταμένη εκστρατεία βομβαρδισμών για την καταστροφή της γερμανικής άμυνας, καθώς και η εφαρμογή τακτικών παραπλάνησης.
Το σχέδιο παραπλάνησης των Γερμανών ως προς την ημέρα και το σημείο της απόβασης πήρε το κωδικό όνομα Επιχείρηση Bodyguard (επιχείρηση σωματοφύλακας).
Στόχος να πείσει τον Χίτλερ να πιστέψει ότι οι αρχικές επιθέσεις στη Νορμανδία ήταν απλώς ένας αντιπερισπασμός και ότι η πραγματική εισβολή θα γινόταν αλλού.
Είναι ενδεικτικό ότι στο γαλλικό έδαφος υπήρχαν 58 μεραρχίες της Γερμανίας και μόνο οι 14 βρίσκονταν στις ακτές της Νορμανδίας.
Παράλληλα μείζονος σημασίας για την επιτυχία ήταν και η αξιοποίηση της αεροπορικής υπεροχής που είχαν οι Σύμμαχοι προκειμένου να εξουδετερωθεί η αεροπορία της Γερμανίας και να μπλοκαριστεί το συγκοινωνιακό δίκτυο της Βόρειας Γαλλίας.
Η απόβαση στη βόρεια Γαλλία από την Αγγλία προγραμματίστηκε τελικά για τις 5 Ιουνίου 1944, αλλά αναβλήθηκε για ένα 24ωρο, λόγω της κακοκαιρίας που επικρατούσε στο στενό της Μάγχης.
Συγκροτήθηκε ένας τεράστιος στόλος, ο οποίος περιλάμβανε 1.200 πολεμικά πλοία, 10.000 αεροπλάνα, 4.126 αποβατικά σκάφη, 804 μεταγωγικά πλοία και εκατοντάδες τεθωρακισμένα άρματα αμφίβιων και άλλων αποστολών. 156.000 άνδρες (73.000 Αμερικανοί και 83.000 Βρετανο-Καναδοί) θα αποβιβάζονταν στη Νορμανδία, από τους οποίους 132.000 θα μεταφέρονταν με πλοία μέσω Μάγχης και 23.500 με αεροπλάνα.
Τις χερσαίες δυνάμεις διοικούσε ο άγγλος στρατηγός Μπέρναρντ Μοντγκόμερι, που είχε απέναντί του ένα παλαιό γνώριμό του από τις επιχειρήσεις στην Αφρική, τον γερμανό στρατάρχη Έρβιν Ρόμελ.
Στις 5 Ιουνίου συμμαχικά πλοία ξεκίνησαν από την ανατολική Αγγλία με κατεύθυνση τις βόρειες ακτές της Γαλλίας.
Τα μεσάνυχτα της 5ης προς 6ης Ιουνίου, οι στρατιωτικές δυνάμεις των συμμάχων έφθασαν σε απόσταση αναπνοής από πέντε παραλίες στη βόρεια Γαλλία, που είχαν τα κωδικοποιημένα ονόματα Γιούτα, Ομάχα, Γκολντ, Τζούνο και Σουόρντ.
Οι συμμαχικές δυνάμεις έδρασαν συντονισμένα εξαπολύοντας εναέρια, θαλάσσια και χερσαία επίθεση και περίπου 156.000 στρατιώτες από τις ΗΠΑ, την Μεγάλη Βρετανία και τον Καναδά αποβιβάστηκαν στη Νορμανδία στα πλαίσια της επιχείρησης Overlord, που άλλαξε την πορεία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά το δυτικό ευρωπαϊκό μέτωπο.
Κατά τη διάρκεια της νύχτας τα συμμαχικά πλοία βομβάρδιζαν τις θέσεις των Γερμανών, ενώ τα ξημερώματα τους συνέδραμαν τα μαχητικά αεροπλάνα της Μεγάλης Βρετανίας.
Με το πρώτο φως της αυγής αλεξιπτωτιστές έπεσαν επίσης στην πόλη Σεντ Μερ Εγκλίζ, την πρώτη γαλλική πόλη που απελευθερώθηκε από τους ναζί.
Ωστόσο, δεν ήταν όλες οι αποβάσεις επιτυχείς. Οι τέσσερις ακτές καταλήφθηκαν εύκολα και γρήγορα από τις συμμαχικές δυνάμεις, ενώ στην πέμπτη, την «Όμαχα», αντιμετώπισαν σκληρή γερμανική αντίσταση.
Η τελική επιχείρηση για τη συντριβή τής Γερμανίας είχε αρχίσει.
Πώς προσπάθησαν να αμυνθούν οι Γερμανοί;
Η αντίδραση της Γερμανίας στην Επιχείρηση Overlord ήταν «αργή και συγκεχυμένη».
Οι καιρικές συνθήκες στις 6 Ιουνίου ήταν ακόμη κακές, πολλοί ανώτεροι διοικητές δεν βρίσκονταν στις θέσεις τους και ο Αδόλφος Χίτλερ θεώρησε ότι η εισβολή στη Νορμανδία ήταν μια προσποίηση πριν από μια μεγαλύτερη επίθεση στην περιοχή του Καλέ.
Η πολεμική αεροπορία της Γερμανίας είχε συσπειρωθεί αλλού, αντιμετωπίζοντας τις αμερικανικές βομβαρδιστικές επιχειρήσεις πάνω από τη Γερμανία.
Τα πλοία του ναυτικού της ήταν αγκυροβολημένα σε λιμάνια ή είχαν ήδη καταστραφεί από τους Συμμάχους. Έτσι απέμενε μόνο ο γερμανικός στρατός για να αμυνθεί ενάντια στην Επιχείρηση Overlord.
Συν τοις άλλοις, πολλές μονάδες του στρατού κρατήθηκαν μακριά από το πεδίο της μάχης στη Νορμανδία μέχρι τον Ιούλιο, καθώς αναμενόταν ακόμη μια επίθεση στο Καλέ.
Ο απολογισμός
Οι νεκροί από την επιχείρηση υπολογίζονται ανάμεσα σε περίπου 4.400 στρατιώτες για τους συμμάχους, σύμφωνα με την Επιτροπή Πολεμικών Τάφων της Κοινοπολιτείας (CWGC), ενώ περισσότεροι από 5.800 στρατιώτες τραυματίστηκαν ή αγνοούνται, σύμφωνα με το CNN.
Επειδή η «Όμαχα» ήταν η πιο αιματηρή παραλία απόβασης, ο αμερικανικός στρατός έχασε τους περισσότερους άνδρες στις αμφίβιες αποβάσεις. Περίπου 2.500 Αμερικανοί στρατιώτες έχασαν τη ζωή τους κατά την επίθεση στην παραλία και τις αερομεταφερόμενες επιχειρήσεις της D-Day, σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής Πολεμικών Τάφων της Κοινοπολιτείας.
Ο ακριβής αριθμός των γερμανικών απωλειών της ημέρας είναι άγνωστος, αλλά εκτιμάται ότι ήταν μεταξύ 4.000 και 9.000.
Παρά τις απώλειες των συμμάχων η επιχείρηση κρίθηκε επιτυχημένη και επηρέασε σε μεγάλο βαθμό την νικηφόρα έκβαση του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου για το αντιφασιστικό στρατόπεδο.
Έντεκα μήνες μετά την απόβαση, στις 9 Μαΐου 1945, η ναζιστική Γερμανία υπέγραψε την άνευ όρων συνθηκολόγησή της.
