Μια αστρονομική ανακάλυψη της NASA που κόβει την ανάσα φέρνει στο φως την ύπαρξη της μεγαλύτερης γνωστής “δεξαμενής” νερού στο σύμπαν, σε απόσταση περίπου 12 δισεκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη. Το τεράστιο αυτό κοσμικό νέφος περιέχει ποσότητα νερού ίση με 140 τρισεκατομμύρια φορές εκείνη που υπάρχει συνολικά στον πλανήτη μας.
Η ανακάλυψη, που πραγματοποιήθηκε το 2011 από διεθνή ομάδα αστρονόμων, εντοπίστηκε γύρω από το quasar APM 08279+5255 — ένα από τα πιο λαμπρά και ενεργά αντικείμενα στο σύμπαν. Αυτό το εντυπωσιακό εύρημα αλλάζει όσα γνωρίζαμε έως τώρα για το πότε και πού εμφανίστηκε το νερό στο κοσμικό χρονόμετρο.
Νερό από την αυγή του χρόνου
Το εν λόγω quasar παρατηρείται όπως ήταν όταν το σύμπαν είχε ηλικία μόλις 1,6 δισεκατομμύρια ετών, αρκετά νωρίς σε σχέση με τη σημερινή ηλικία του σύμπαντος, που υπολογίζεται σε 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια. Μέχρι πρότινος, οι επιστήμονες πίστευαν ότι το νερό εμφανίστηκε πολύ αργότερα, αφού είχαν ήδη σχηματιστεί οι πρώτοι γαλαξίες.
Η παρουσία τόσο μεγάλης ποσότητας νερού στο πρώιμο σύμπαν υποδηλώνει ότι το H₂O ίσως έπαιξε θεμελιώδη ρόλο στον σχηματισμό των γαλαξιών και των δομών που βλέπουμε σήμερα.
Νερό όχι σε πάγο αλλά σε αέριο
Σε αντίθεση με το νερό που εντοπίζεται στον γαλαξία μας – κυρίως υπό μορφή πάγου – το νερό στο APM 08279+5255 είναι σε αέρια μορφή. Αυτό οφείλεται στην τεράστια ποσότητα ενέργειας που απελευθερώνει το quasar, θερμαίνοντας το περιβάλλον σε περίπου -63°C – θερμοκρασία που, αν και ψυχρή, είναι σημαντικά υψηλότερη από εκείνες που επικρατούν σε άλλες διαστρικές περιοχές.
Επιπλέον, η πυκνότητα των υδρατμών στο νέφος είναι έως και 100 φορές μεγαλύτερη από συγκρίσιμες περιοχές στο υπόλοιπο σύμπαν, καθιστώντας το μοναδικό στο είδος του.
Τι είναι τα quasar;
Τα quasar είναι υπερλαμπροί γαλαξιακοί πυρήνες που τροφοδοτούνται από υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες. Η ενέργεια που απελευθερώνεται καθώς η ύλη πέφτει στο εσωτερικό της μαύρης τρύπας μετατρέπεται σε φως και ακτινοβολία που διαπερνά το σύμπαν.
Στην περίπτωση του APM 08279+5255, η κεντρική μαύρη τρύπα έχει μάζα περίπου 20 δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από τον Ήλιο, παράγοντας ενέργεια ισοδύναμη με χιλιάδες τρισεκατομμύρια ήλιους. Αυτές οι ακραίες συνθήκες επιτρέπουν στα μόρια του νερού να παραμένουν σε αέρια μορφή και να απλώνονται σε εκατοντάδες έτη φωτός.
Η σημασία της ανακάλυψης
Η ανίχνευση αυτής της γιγαντιαίας ποσότητας νερού στο πρώιμο σύμπαν παρέχει σημαντικές ενδείξεις για τη χημική του εξέλιξη. Κάθε νέα ανακάλυψη τέτοιου βεληνεκούς μας φέρνει πιο κοντά στην κατανόηση του πώς δημιουργήθηκε το σύμπαν, ποιες δομικές μονάδες ήταν παρούσες από την αρχή, και πώς αυτές συνέβαλαν στην ανάδυση της ζωής.
Παράλληλα, στοιχεία από μετεωρίτες και αποστολές στον Άρη συνεχίζουν να δείχνουν ότι το νερό μπορεί να είναι πολύ πιο διαδεδομένο απ’ ό,τι φανταζόμασταν. Το παζλ της κοσμικής ιστορίας του νερού αρχίζει πλέον να αποκτά πιο καθαρή εικόνα.
