Οι ποταμοί ελεύθερης ροής αποτελούν τον πυρήνα των οικοσυστημάτων και των τοπικών κοινωνιών πλάι στις οποίες αναπτύσσονται. Χωρίς φράγματα ή βαριά τεχνικά έργα, διατηρούν τις φυσικές διεργασίες τους – όπως η μεταφορά ιζημάτων και η μετανάστευση ειδών – που υποστηρίζουν τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και εξασφαλίζουν την καλή οικολογική κατάσταση. Η οικολογική τους ακεραιότητα παρέχει πολύτιμες υπηρεσίες, από την παροχή γλυκού νερού έως την ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή, ενώ ταυτόχρονα προσφέρει πολιτισμικά και ψυχαγωγικά οφέλη στις τοπικές κοινωνίες.
Ο ποταμός Αώος, που όλοι γνωρίζουμε, ένας από τους τελευταίους ποταμούς ελεύθερης ροής στην Ευρώπη, αποτελεί σπάνιο και πολύτιμο παράδειγμα υψηλού οικολογικού πλούτου. Πηγάζει από την οροσειρά της Πίνδου στην Ελλάδα και συνεχίζει την πορεία του στην Αλβανία ως Vjosa, διασχίζοντας άγρια φαράγγια, αλπικά δάση και παραδοσιακά τοπία. Η αδιατάρακτη ροή του στηρίζει έναν πλούτο οικοτόπων και απειλούμενων ειδών, όπως ο ασπροπάρης (Neophron percnopterus), το ευρωπαϊκό χέλι (Anguilla anguilla) και η ευρωπαϊκή βίδρα (Lutra lutra).
Η διατήρηση του Αώου ως ποταμού ελεύθερης ροής είναι ζωτικής σημασίας, όχι μόνο για τη διαφύλαξη της μοναδικής του βιοποικιλότητας, αλλά και για ένα ανθεκτικό μέλλον για τις κοινωνίες που εξαρτώνται από αυτόν. Οι ελεύθεροι ποταμοί μετριάζουν πλημμύρες και ξηρασίες και συμβάλλουν στη δέσμευση άνθρακα. Αντίθετα, η διχοτόμησή τους από υδροηλεκτρικά φράγματα ή εκτροπές διαταράσσει σοβαρά αυτές τις λειτουργίες, αποδίδοντας πρόσκαιρα οικονομικά οφέλη με μεγάλο ωστόσο κόστος.
Καθώς η Ευρώπη προσπαθεί να ανταποκριθεί στους στόχους για τη βιοποικιλότητα και το κλίμα, η προστασία των τελευταίων ελεύθερων ποταμών της αποτελεί δοκιμασία πολιτικής βούλησης και περιβαλλοντικής ευθύνης.
Ο Αώος είναι σύμβολο αυτού που ακόμα μπορεί να διασωθεί: ενός ποταμού που ρέει ελεύθερα από την πηγή ως τη θάλασσα, προς όφελος της φύσης και των ανθρώπων. Η προστασία του δεν είναι μόνο εθνική προτεραιότητα για την Ελλάδα και την Αλβανία, αλλά κοινή ευρωπαϊκή ευθύνη – μια ευκαιρία να υπερασπιστούμε τα ζωντανά ποτάμια σε μια εποχή κλιματικής αλλαγής και κρίσης της βιοποικιλότητας. Προς αυτή την κατεύθυνση δραστηριοποιείται και εκεί στοχεύει το MedINA μέσα από το έργο και τις δράσεις του στην περιοχή.
Λίγα λόγια για το MedINA
Το MedINA είναι μία περιβαλλοντική οργάνωση που ιδρύθηκε το 2003 με έδρα την Αθήνα. Μεταξύ άλλων δράσεων υπέρ της φύσης, του πολιτισμού και του ανθρώπου, το MedINA εργάζεται συστηματικά για την προστασία του ποταμού Αώου και των παραποτάμων του, που έχει χαρακτηριστεί από την IUCN, ως ένας από τους τελευταίους ελεύθερους ποταμούς της Ευρώπης. Τα έργα του MedINA εστιάζουν στην προστασία, ανάδειξη και διατήρηση του Αώου και στην αποκατάσταση της φύσης μέσω της απομάκρυνσης παρωχημένων εμποδίων από ποταμούς, με σκοπό τη διατήρηση της ελεύθερης ροής του.
