Είναι απίστευτο το πόσο δυτικό είναι το τέμπο στο «Shima no musume», ένα από τα τραγούδια-θρύλους της μουσικής της Ιαπωνίας που σημάδεψαν το πρώτο μισό του προηγούμενου αιώνα.
Μετά μπαίνει το φλάουτο και η φωνή της Kouta Katsutaro (που είναι επίσης σαν πνευστό όργανο, ανατριχιαστική) και το τραγούδι βουτάει στο μελόδραμα, γίνεται τόσο λιγωτικό και θλιμμένο που έκανε εκατομμύρια μάτια να «τρέχουν» ασταμάτητα κάθε φορά που ακουγόταν το 1932 που πρωτοβγήκε.
Το «Shima no musume» δεν είναι ένα οποιοδήποτε τραγούδι, όπως και η ταινία που βασίστηκε –ως τίτλος και ως θέμα στο κομμάτι– δεν είναι μια απλή Shochiku ταινία (τα μελοδράματα της εποχής με κεντρικά πρόσωπα χτυπημένα από τη μοίρα).
Το «Shima no musume» είναι ένα χαρακτηριστικό δείγμα του σινεμά της δεκαετίας του ’30 που έγινε ολόκληρη τάση για αρκετά χρόνια με το όνομα saundo-ban: τραγούδια πού ήταν μέγα-χιτ, δηλαδή, γίνονταν η αφορμή να γυριστούν ολόκληρες ταινίες και οι στίχοι τους ήταν η βασική υπόθεσή τους. Όπως και άλλες δύο πολύ δημοφιλείς ταινίες της ίδιας περιόδου, το «Tokyo ondo» και το «Sakura ondo», το «Shima no musume» γυρίστηκε βασισμένο σε μια τεράστια επιτυχία της πιο διάσημης τραγουδίστριας της δεκαετίας του ’30, της Kouta Katsutaro.
Αυτά τα τραγούδια ήταν αδιανόητες εμπορικές επιτυχίες, αλλά και πολύ σημαντικά από καλλιτεχνική άποψη, γιατί έγραψαν μεγάλο μέρος της ιστορίας της γιαπωνέζικης δημοφιλούς μουσικής. Η Katsutaro (1904-1947) ερχόταν από τη Yoshicho, μία από τις «συνοικίες αναψυχής» του Τόκιο, όπου εργαζόταν ως γκέισα, τραγουδώντας παραδοσιακά είδη με τη συνοδεία shamisen, της τρίχορδης γιαπωνέζικης κιθάρας, πριν την ανακαλύψει ένα στέλεχος της δισκογραφικής εταιρείας Victor και ξεκινήσει να κάνει επιτυχίες (το πρώτο της μεγάλο χιτ ήρθε το 1931 με το Sado Okesa).
Αυτά τα τραγούδια ήταν αδιανόητες εμπορικές επιτυχίες, αλλά και πολύ σημαντικά από καλλιτεχνική άποψη, γιατί έγραψαν μεγάλο μέρος της ιστορίας της γιαπωνέζικης δημοφιλούς μουσικής. Έδιναν τον τίτλο στην ταινία, το θέμα της, αλλά ακούγονταν και ολόκληρα στο ξεκίνημά της, όσο έπαιζαν τα credit της αρχής.
Τα «τραγούδια των τίτλων» ήταν μία ολόκληρη κατηγορία τραγουδιών που συνέδεαν το σινεμά με τη μουσική και ήταν πολύ συνηθισμένα στις πρώιμες βουβές ταινίες kouta eiga (τις «ταινίες της μικρής μπαλάντας») που περιλάμβαναν μια εκτέλεση του κομματιού, ζωντανή ή ηχογραφημένη, με τους στίχους να εμφανίζονται, τις πιο πολλές φορές, με μεγάλα γράμματα στην οθόνη. Τα τραγούδια αυτά έπαιζαν πολύ σημαντικό ρόλο στην καμπάνια προώθησης της ταινίας, κι η επιτυχία τους ήταν αλληλεξαρτώμενη. Βάσει ενός καλοσχεδιασμένου επιχειρηματικού πλάνου που ήταν αρκετά πρωτοπόρο για την εποχή, όταν κυκλοφορούσε το κομμάτι, είχε ξεκινήσει ήδη και το γύρισμα της ταινίας.
Έτσι, το κοινό της ταινίας δεν γνώριζε απλά το κομμάτι πριν πάει στο σινεμά, του είχε γίνει «πλύση» εγκεφάλου επειδή το άκουγε στο ραδιόφωνο, σε δημόσια μέρη ή στο σπίτι, είτε το ήθελε είτε όχι. Όταν έβγαινε στις αίθουσες η ταινία, το κοινό συνέρρεε μαζικά και την έκανε κι αυτή επιτυχία. Και πήγαινε κυρίως να κλάψει (ούτε ένα τραγούδι της Kouta Katsutaro δεν είναι χαρούμενο).
Η περίπτωση του «Shima no musume» (που μεταφράζεται ως «το κορίτσι του νησιού») είναι πολύ ξεχωριστή, γιατί η επιτυχία του κομματιού ήταν ξαφνική και απρόσμενη, δεν υπήρχε, δηλαδή, προγραμματισμός να γυριστεί ταινία. Ο δίσκος όμως πούλησε τόσα πολλά αντίτυπα (πάνω από 350 χιλιάδες σε τρεις μήνες, κάτι πρωτοφανές για την εποχή, και συνολικά πάνω από 600 χιλιάδες), ώστε γυρίστηκαν άρον-άρον τέσσερις ταινίες με τον ίδιο τίτλο και παρόμοιο θέμα – τρεις βουβές και μία saundo-ban.
Η πιο δημοφιλής και καλύτερη απ’ όλες ήταν αυτή που σκηνοθέτησε ο Hotei Nomura, με ηρωίδα την Okinu, ένα φτωχό κορίτσι σε ένα μικρό νησί της Ιαπωνίας που ερωτεύτηκε δύο άντρες, τον ναύτη Ichiro και έναν φοιτητή απ’ το Τόκιο, τον Okawa, κάτι που ήταν σκανδαλώδες για τα ήθη της εποχής.
Η ταινία, όπως και το κομμάτι που είχε προηγηθεί, εξόργισαν κάποια από τα μέλη του Home Ministry (κάτι αντίστοιχο του Υπουργικού Συμβουλίου που ασχολούνταν με την παρακολούθηση και αστυνόμευση των πολιτών) επειδή περιέγραφαν «αθέμιτες σεξουαλικές σχέσεις».
Η αγάπη του κόσμου, ωστόσο, για το τραγούδι και για την ταινία, ήταν τόσο μεγάλη που δεν τόλμησαν να τα λογοκρίνουν. Ο σκηνοθέτης Hotei Nomura (1880-1934) ασχολήθηκε με το σινεμά από πολύ μικρός, ως βοηθός στον Katsutaro Inahata, που έφερε τον κινηματογράφο των αδελφών Λυμιέρ στην Ιαπωνία.
Το έργο του περιλαμβάνει πολλά είδη, από κομεντί και ταινίες εποχής, μέχρι μελοδράματα των θρυλικών στούντιο Shochiku με κεντρικά πρόσωπα γυναίκες χτυπημένες από τη μοίρα, που ήταν και οι μεγαλύτερες επιτυχίες του. Δυστυχώς, πέθανε λίγα χρόνια μετά την δημιουργία του «Shima no musume», τη στιγμή που γνώριζε τεράστια επιτυχία εμπορική και καλλιτεχνική. Ο γιος του, Yoshitaro Nomura (1919-2005), έγινε επίσης πολύ γνωστός σκηνοθέτης θρίλερ και μελοδραμάτων.
Η Kouta Katsutaro ήταν η πιο διάσημη τραγουδίστρια που είχε η Ιαπωνία μέχρι και τη δεκαετία του ’60 και μαζί με μία άλλη διάσημη γκέισα τραγουδίστρια, την Ichimaru, χαρακτήρισαν μία ολόκληρη περίοδο, την «περίοδο Katsu-Ichi». Πέθανε το 1974 στα 69 της από καρκίνο του πνεύμονα.
