Ο χρόνος ζωής του κορωνοϊού γενικά και ο χρόνος ζωής του αναλόγως την επιφάνεια και τα αντικείμενα ειδικά, είναι κάτι που απασχολεί τόσο τους ερευνητές του ιού όσο και τους ανθρώπους που ζουν υπό τον φόβο της πανδημίας.
Μία συλλογή του BBC με τα πιο πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα για το πόσο αντέχει ο ιός στις επιφάνειες και τα αντικείμενα που αγγίζουμε, ρίχνει «φως» στην υπόθεση.
Ο τρόπος μετάδοσης του ιού είναι λίγο πολύ γνωστός και κοινός, όπως και ο τρόπος μετάδοσης κάθε γρίπης. Τα σταγονίδια που απελευθερώνονται (και μπορεί να προσγειωθούν σε ανθρώπους, ρούχα και επιφάνειες) από τη μύτη και από το στόμα ενός ανθρώπου που βήχει είναι ο πιο συνηθισμένος τρόπος μετάδοσης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, η επαφή ανθρώπου με μια επιφάνεια ή ένα αντικείμενο όπου υπάρχει ο ιός και στη συνέχεια η επαφή με το πρόσωπό του δεν θεωρείται ο κύριος τρόπος εξάπλωσης του ιού. Παρόλα αυτά, ο ΠΟΥ και άλλες υγειονομικές αρχές, τονίζουν ότι τόσο το πλύσιμο των χεριών, όσο και ο καθαρισμός και η απολύμανση επιφανειών που αγγίζουμε, είναι βασικά μέτρα για την αποτροπή της εξάπλωσης. Έτσι, παρόλο που ακόμα δεν γνωρίζουμε ακριβώς πόσες περιπτώσεις κρουσμάτων προκαλούνται άμεσα από μολυσμένες επιφάνειες, οι ειδικοί συμβουλεύουν να δίνεται μεγάλη προσοχή.
Ο ιός που προκαλεί τον Covid-19 πιστεύεται ότι επιβιώνει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα σε σκληρές επιφάνειες, παρά σε υλικά όπως το χαρτόνι.
Πόσο καιρό επιβιώνει εκτός του ανθρώπινου σώματος;
Ασαφές είναι επίσης το πόσο καιρό ο SARS-CoV-2 μπορεί να επιβιώσει έξω από το ανθρώπινο σώμα. Μερικές μελέτες σχετικά με άλλους κορωνοϊούς, συμπεριλαμβανομένων των Sars και Mers, διαπίστωσαν ότι μπορούν να επιβιώσουν σε μέταλλο, γυαλί και πλαστικό για διάστημα εννέα ημερών, εκτός εάν απολυμαίνονται σωστά. Κάποιοι μπορούν να παραμείνουν εκεί για περίπου 28 ημέρες σε χαμηλές θερμοκρασίες.
Οι κορωνοϊοί είναι γνωστό ότι είναι ιδιαίτερα ανθεκτικοί όσον αφορά το πού και πώς μπορούν να επιβιώσουν. Και οι ερευνητές αρχίζουν τώρα να κατανοούν περισσότερα για το πώς αυτό επηρεάζει την εξάπλωση του νέου κορωνοϊού.
Ο Neeltje van Doremalen, ιολόγος στο Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ (NIH) και οι συνεργάτες του στα εργαστήρια Rocky Mountain Laboratories στη Μοντάνα, διεξήγαγαν μερικές από τις πρώτες δοκιμές για το πόσο μπορεί να επιζήσει ο SARS-CoV-2 σε διαφορετικά επιφάνειες. Η μελέτη τους, η οποία δεν έχει ακόμη δημοσιευθεί σε επιστημονικό περιοδικό, δείχνει ότι ο ιός θα μπορούσε να επιβιώσει στα σταγονίδια για έως και τρεις ώρες μετά την εκτόξευσή του στον αέρα. Λεπτά σταγονίδια μεγέθους 1-5 micrometres (περίπου 30 φορές μικρότερα από το πλάτος μιας ανθρώπινης τρίχας) μπορούν να παραμείνουν στον αέρα για αρκετές ώρες.
Αυτό σημαίνει ότι ο ιός που κυκλοφορεί σε συστήματα κλιματισμού χωρίς φίλτρο, θα επιβιώσει μόνο για μερικές ώρες το πολύ, ειδικά καθώς τα αερολύματα τείνουν να εγκαθίστανται σε επιφάνειες ταχύτερα, σε διαταραγμένο αέρα.
Αλλά, η μελέτη διαπίστωσε ότι ο ιός SARS-CoV-2 επιβιώνει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα σε χαρτόνι – έως και 24 ώρες – και 2 με 3 ημέρες σε επιφάνειες από πλαστικό και ανοξείδωτο χάλυβα. Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι ο ιός μπορεί να επιβιώσει τόσο στις λαβές των θυρών, στις επικαλυμμένες με πλαστικό ή λαμινέιτ επιφάνειες εργασίας και σε άλλες σκληρές επιφάνειες. Οι ερευνητές βρήκαν, ωστόσο, ότι οι επιφάνειες χαλκού είχαν την τάση να σκοτώνουν τον ιό σε περίπου τέσσερις ώρες.
Πώς εξοντώνεται;
Ωστόσο, υπάρχει μια πιο γρήγορη επιλογή εξόντωσης: η έρευνα έδειξε ότι οι κορωνοϊοί μπορούν να αδρανοποιηθούν μέσα σε ένα λεπτό μετά από απολύμανση επιφανειών με διάλυμα που περιέχει 62-71% αλκοόλη ή 0,5% λευκαντικό υπεροξείδιο του υδρογόνου ή οικιακό λευκαντικό που περιέχει 0,1% υποχλωριώδες νάτριο. Υψηλότερες θερμοκρασίες και υγρασία τείνουν επίσης να σκοτώνουν άλλους κορωνοϊούς πιο γρήγορα, αν και η έρευνα έχει δείξει ότι ένας σχετικός κορωνοϊός που προκαλεί το Sars θα μπορούσε να σκοτωθεί σε θερμοκρασίες άνω των 56 βαθμών Κελσίου (θερμοκρασία υψηλότερη από αυτή που έχει ένα λουτρό που ζεματίζει αρκετά για να προκαλέσει τραυματισμό) με ρυθμό περίπου 10.000 ιικών σωματιδίων κάθε 15 λεπτά.
Παρόλο που δεν υπάρχουν στοιχεία για το πόσα σωματίδια του ιού βρίσκονται σε ένα μόνο σταγονίδιο από μολυσμένο άτομο, η έρευνα για τον ιό της γρίπης υποδηλώνει ότι τα μικρότερα σταγονίδια μπορεί να περιέχουν πολλές δεκάδες χιλιάδες αντίγραφα του ιού της γρίπης. Ωστόσο, αυτό μπορεί να ποικίλει ανάλογα με τον ίδιο τον ιό, το πού στην αναπνευστική οδό βρίσκεται και σε ποιο στάδιο της λοίμωξης βρίσκεται το άτομο.
Σε ρούχα και άλλες επιφάνειες που είναι πιο δύσκολο να απολυμανθούν, δεν είναι ακόμη σαφές πόσο μπορεί να επιβιώσει ο ιός. Αν και εξακολουθούν να γίνονται δοκιμές σε ρούχα, οι απορροφητικές φυσικές ίνες μπορεί να προκαλέσουν γρήγορο «στέγνωμα» του ιού, εκτιμά ο Vincent Munster, επικεφαλής του τμήματος οικολογίας των ιών στο Rocky Mountain Laboratories και ένας από τους οδηγούς της μελέτης NIH.
«Πιθανολογούμε πως λόγω του πορώδους υλικού, στεγνώνει γρήγορα και μπορεί να κολλήσει στις ίνες», λέει. Οι μεταβολές της θερμοκρασίας και της υγρασίας, ενδέχεται επίσης να επηρεάσουν το πόσο καιρό μπορεί να επιβιώσει και έτσι μπορεί να εξηγηθεί γιατί ήταν λιγότερο σταθερή η μέτρηση στα αιωρούμενα σταγονίδια στον αέρα, καθώς είναι περισσότερο εκτεθειμένα.
Η ικανότητα του ιού να παραμένει για τόσο πολύ καιρό, υπογραμμίζει τη σημασία της υγιεινής των χεριών και του καθαρισμού των επιφανειών, σύμφωνα με τον Munster. «Υπάρχει πιθανότητα να μεταδοθεί αυτός ο ιός μέσω διαφόρων οδών», τονίζει.
