114 τα διατηρητέα κτίρια στον δήμο Ιωαννιτών, χωρίς τα χαρακτηρισμένα ως «μνημεία»
Με χρηματοδότηση σε πρώτη φάση ύψους 80 εκ. ευρώ από το ΕΣΠΑ το Υπ. Περιβάλλοντος ξεκινά τον σχεδιασμό για την υλοποίηση του προγράμματος με τίτλο «Διατηρώ» που στόχο έχει την αναβάθμιση των διατηρητέων κτιρίων.
Με απόφαση του Γεν. Γραμματέα Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ κ. Μπακογιάννη ανατέθηκε σε εταιρεία συμβούλων το σχέδιο του Οδηγού του προγράμματος που θα παραδοθεί ως το τέλος του έτους από τον ανάδοχο με τα σενάρια αναφοράς για τον προσδιορισμό του επιλέξιμου κόστους και τις κατηγορίες των παρεμβάσεων του «Διατηρώ».
Από το ΥΠΕΝ σημειώνεται ότι στόχος είναι το σχέδιο Οδηγού του προγράμματος να αποτελέσει εφαλτήριο προετοιμασίας των ενδιαφερομένων για να ξεκινήσουν την προετοιμασία τους για την υποβολή της πρότασης χρηματοδότησης. Ο οριστικός οδηγός εφαρμογής, σχεδιασμού και χρηματοδότησης θα βγει την άνοιξη του 2024, οπότε προγραμματίζεται να ξεκινήσει να “τρέχει” ο χρόνος για τα έργα του «Διατηρώ».
Η υλοποίηση του προγράμματος αναμένεται να αποτελέσει μία ακόμη – ίσως την τελευταία – ευκαιρία για τους ιδιοκτήτες διατηρητέων κτιρίων σε όλη τη χώρα, που στην πλειονότητά τους είναι εγκαταλελειμμένα, να παρέμβουν καθοριστικά σε πρώτη φάση για τις στερεωτικές εργασίες και εφόσον η συνθήκη και οι προϋποθέσεις του προγράμματος το επιτρέπουν να περάσουν και σε αναστηλωτικές εργασίες ή και σε εργασίες που θα βελτιώνουν την ενεργειακή απόδοση του κτιρίου. Σε πόλεις όπως είναι τα Ιωάννινα, το κτιριακό απόθεμα των διατηρητέων κτιρίων στον αστικό ιστό, ειδικά στο ιστορικό τους κέντρο αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της πολιτιστικής ταυτότητας της πόλης και της ιστορικής της συνέχειας. Οι εργασίες όμως αναστήλωσης ή στερέωσης, όπως έχει αποδειχθεί είναι αφενός μία δαπανηρή διαδικασία που οι περισσότεροι δε μπορούν ή δε θέλουν να αναλάβουν, ενώ ακόμη και εκείνοι που τελικά το επιλέγουν, βρίσκονται συνήθως μπλεγμένοι με έναν γραφειοκρατικό κυκεώνα που στην καλύτερη περίπτωση τους «τρώει» χρόνο και στη χειρότερη τους αναγκάζει να εγκαταλείψουν το σχέδιό τους.
114 τα διατηρητέα στον δήμο Ιωαννιτών
Στον δήμο Ιωαννιτών στον οποίο ανατρέξαμε αναζητώντας στοιχεία για τον αριθμό των διατηρητέων μέσω της ιστοσελίδας (http://estia.minenv.gr) του Υπ. Περιβάλλοντος (πρώην ΥΠΕΧΩΔΕ) ο αριθμός των διατηρητέων κτιρίων είναι 114, τα περισσότερα εκ των οποίων ανήκουν σε ιδιώτες, ενώ κάποια άλλα σε Κληροδοτήματα που διαχειρίζεται ο δήμος Ιωαννιτών ή η διοικήσεις αυτών. Στον αριθμό αυτό όμως των 114 διατηρητέων δε συμπεριλαμβάνεται ο αριθμός των κτιρίων που είναι χαρακτηρισμένα ως μνημεία από το Υπουργείο Πολιτισμού την ευθύνη των οποίων έχει η Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων. Σε κάποια εξ αυτών που ανήκουν στον δήμο Ιωαννιτών έχουν γίνει εργασίες στερέωσης και αποκατάστασης τα τελευταία χρόνια, όπως είναι η οικία της Ισμήνης Τζαβέλλα στην οδό Π. Μελά όπου έχει μεταφερθεί το Αρχείο του δήμου και όπου γίνονται εκδηλώσεις στον περιβάλλοντα χώρο του τα τελευταία χρόνια, η οικία Καλούδη στη συνοικία του Αρχιμανδρείου όπου και εκεί έγιναν παρεμβάσεις στον φέροντα οργανισμό του κτιρίου και άλλα εμβληματικά κτίρια όπως το Δημαρχείο ή το αρχοντικό Πυρσινέλλα.
Επιλέξιμες δαπάνες
Το «Διατηρώ» είχε σχεδιαστεί να ξεκινήσει εντός του 2022, με την προοπτική να εξασφαλιστούν περί τα 450 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, στο οποίο όμως δεν εντάχθηκε. Ωστόσο εξασφαλίστηκε αρχικό ποσό 80 εκ. ευρώ από το ΕΣΠΑ για την έναρξη του προγράμματος και αναζητούνται νέοι πόροι για την επέκταση του.
Στις επιλέξιμες δαπάνες αναμένεται να περιληφθούν και οι στερεωτικές εργασίες, καθώς σήμερα σημαντικό ποσοστό του ιστορικού κτιριακού αποθέματος των πόλεων, όπως τα κηρυγμένα μνημεία, διατηρητέα και τα αξιόλογα κτίρια σε ιστορικούς τόπους και παραδοσιακούς οικισμούς κινδυνεύουν να καταρρεύσουν.
Το περιεχόμενο του Οδηγού
Ο Οδηγός Σχεδιασμού και Χρηματοδότησης του Προγράμματος «Διατηρώ» θα ορίσει τις εργασίες και παρεμβάσεις που θα μπορούν να υλοποιηθούν μέσω αυτού και θα συνοδεύονται από την αντίστοιχη χρηματοδότηση. Ενδεικτικά και όχι περιοριστικά, θα περιλαμβάνει και θα ορίσει:
– Προσδιορισμός κατηγοριών κτιρίων, που θα συμμετέχουν
– Προϋποθέσεις επιλεξιμότητας
– Γενικά και ειδικά κριτήρια επιλεξιμότητας
– Περιγραφή επιλέξιμων εργασιών
– Προσδιορισμός σειράς και διαδικασιών τεχνικής υλοποίησης των έργων και των παρεμβάσεων
– Προσδιορισμός αναγκαίων αδειών εργασιών
– Ελάχιστοι απαιτούμενοι στόχοι
– Λοιποί στόχοι, π.χ. ενεργειακός στόχος
Έγκαιρη προετοιμασία
Δεδομένου του διατηρητέου χαρακτήρα των κτιρίων ενδιαφέροντος, η έγκαιρη προετοιμασία των συμμετεχόντων θα συμβάλει στην επιτυχή χρηματοδότηση, με την επισήμανση πως και μόνο οι διαδικασίες αδειοδοτήσεων ή εγκρίσεων των εργασιών/παρεμβάσεων από τις αρμόδιες υπηρεσίες είναι ιδιαίτερα χρονοβόρες, σημειώνεται από το ΥΠΕΝ και επισημαίνεται ότι:
Ο Οδηγός εφαρμογής του Προγράμματος θα παρουσιάσει όλες τις αναλυτικές διαδικασίες και τα έντυπα υποβολής των προτάσεων σε όλα τα στάδια της διαδικασίας χρηματοδότησης και για όλες τις πιθανές περιπτώσεις. Θα περιγραφούν και θα αντιμετωπιστούν όλες οι πιθανές περιπτώσεις και όλα τα πιθανά εργαλεία και επιλογές του κάθε ενδιαφερόμενου με αναλυτικές οδηγίες συμπλήρωσης και συλλογής όλων των αναγκαίων δικαιολογητικών για κάθε πρόταση.
Στόχος είναι το Πρόγραμμα να αποτελέσει ένα σημαντικό εργαλείο αναμόχλευσης και ιδιωτικών πόρων για όλες εκείνες τις περιπτώσεις που η μελλοντική ενίσχυση ή χρηματοδότηση δε θα μπορεί να καλύψει το σύνολο των αναγκών που πιθανώς θα είναι αυξημένες. Το γεγονός αυτό αποτελεί ταυτόχρονα ένα ισχυρό αναπτυξιακό εργαλείο για την αγορά αλλά και τη χώρα εν γένει.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
