Ακαθάριστα οικόπεδα: Τι πρέπει να κάνετε έως τις 30 Ιουνίου

Πού ισχύει ο κανονισμός πυροπροστασίας και απαιτείται τεχνική μελέτη

Με στόχο τη βελτίωση της πυροπροστασίας των ακινήτων που βρίσκονται εντός και κοντά σε δασικές περιοχές και την αποτροπή του κινδύνου πρόκλησης πυρκαγιάς ή ταχείας εξάπλωσής, η Πολιτεία θέσπισε τα εξής νέα μέτρα στο επίκεντρο των οποίων είναι η ακίνητη ιδιοκτησία και οι ιδιοκτήτες της:

1. Κανονισμός πυροπροστασίας ακινήτων εντός/πλησίον δασικών εκτάσεων
2. Μητρώο τήρησης προληπτικής πυροπροστασίας ιδιοκτησιών

Για ποιους είναι υποχρεωτική η ηλεκτρονική δήλωση

Αρχίζοντας από το δεύτερο μέτρο, έως τις 30 Ιουνίου οι ιδιοκτήτες οικοπέδων και ακάλυπτων χώρων (οι οποίοι θα έπρεπε να τα έχουν ήδη καθαρίσει), πρέπει να προβούν σε ηλεκτρονική δήλωση στην πλατφόρμα https://akatharista.apps.gov.gr/

Σύμφωνα με την υπ’ αριθ. 20/2024 Πυροσβεστική Διάταξη «Καθορισμός προληπτικών μέτρων πυροπροστασίας οικοπεδικών και λοιπών ακάλυπτων χώρων που βρίσκονται σε περιοχές εντός εγκεκριμένων ρυμοτομικών σχεδίων, εντός ορίων οικισμών χωρίς εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο, σε εκτάσεις που βρίσκονται εντός ακτίνας 100 μ. από τα όρια των ανωτέρω περιοχών, καθώς και σε εκτός σχεδίου γήπεδα με κτίσμα» η οποία εκδόθηκε στις αρχές Μαΐου, καθορίζεται η υποχρέωση των ιδιοκτητών, νομών, επικαρπωτών, μισθωτών ή υπομισθωτών οικοπεδικών και λοιπών ακάλυπτων χώρων που βρίσκονται σε:

(α) περιοχές εντός εγκεκριμένων ρυμοτομικών σχεδίων,

(β) περιοχές εντός ορίων οικισμών χωρίς εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο,

(γ) εκτάσεις που βρίσκονται εντός ακτίνας 100 μ. από τα όρια των ανωτέρω περ.(α) και (β), κατόπιν ενημέρωσης της αρμόδιας δασικής υπηρεσίας και

(δ) εκτός σχεδίου γήπεδα με κτίσμα, για τις εκτάσεις που δεν υπάγονται στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας, σύμφωνα με τον δασικό χάρτη της περιοχής και κατόπιν ενημέρωσης της αρμόδιας δασικής υπηρεσίας,

Για τον καθαρισμό των παραπάνω χώρων κατά το χρονικό διάστημα από την 1η μέχρι την 30η Απριλίου εκάστου έτους και τη συντήρησή τους καθ’ όλη τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου, ήτοι από 1η Μαΐου έως 31 Οκτωβρίου, για την αποτροπή κινδύνου πρόκλησης πυρκαγιάς ή ταχείας επέκτασής της.

Από την υποχρέωση αυτή εξαιρούνται οι διαμορφωμένοι, συντηρημένοι κήποι ή φυτευμένες επιφάνειες ακάλυπτων χώρων κτιρίων, πολυκατοικιών, κ.α. των περιοχών και εκτάσεων που αναφέρονται παραπάνω.

Τι ακριβώς περιλαμβάνει ο καθαρισμός

• Υλοτομία και απομάκρυνση των ξερών και σπασμένων δέντρων και κλαδιών, καθώς και των κλαδιών που βρίσκονται σε άμεση επαφή με κτίσμα.
• Απομάκρυνση της καύσιμης φυτικής ύλης που βρίσκεται στην επιφάνεια του εδάφους όπως ενδεικτικά το φυλλόστρωμα, τα ξερά χόρτα και τα κατακείμενα ξερά κλαδιά.
• Αποκλάδωση της βάσης της κόμης των δέντρων και αύξηση του ύψους έναρξής της από την επιφάνεια του εδάφους, ανάλογα με την ηλικία και το είδος του δέντρου.
• Αραίωση της θαμνώδους βλάστησης ως προς την κάλυψη του εδάφους.
• Απομάκρυνση τυχόν άλλων εγκαταλελειμμένων καυστών, αναφλέξιμων, εκρήξιμων ή εύφλεκτων υλικών, αντικειμένων και απορριμμάτων.
• Ασφαλή συλλογή και μεταφορά όλων των υπολειμμάτων καθαρισμού.

Τα πρόστιμα

Ο οικείος Δήμος, καθ’ όλη τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου, ήτοι από 1η Μαΐου έως και 31 Οκτωβρίου, μεριμνά για τη διενέργεια αυτεπάγγελτης αυτοψίας, εξέτασης καταγγελιών για διαπίστωση εκπλήρωσης ή μη των υποχρεώσεων των υπόχρεων του άρθρου 1, ή/και τη διενέργεια δειγματοληπτικών ελέγχων στους υπόχρεους που υπέβαλαν θετική δήλωση στο Εθνικό Μητρώο τήρησης μέτρων προληπτικής πυροπροστασίας μέσω της ειδικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας (Υ.Κ.Κ.Π.Π.), το οποίο και ενημερώνει για τα αποτελέσματα των ελέγχων αυτών.

Ειδικά για περιφραγμένους ή επαρκώς περιτοιχισμένους χώρους και σε περίπτωση μη συμμόρφωσης των υπόχρεων για καθαρισμό τους, ο οικείος Δήμος, ταυτόχρονα με την επιβολή του προστίμου του άρθρου 6 της παρούσας, αιτείται προς την οικεία Πυροσβεστική Υπηρεσία τη διενέργεια αυτοψίας, αποστέλλοντας το Παράρτημα Α της παρούσας, για τη βεβαίωση τυχόν συνδρομής υψηλού κινδύνου πρόκλησης ή ταχείας επέκτασης πυρκαγιάς και βάσει αυτής προβαίνει σε αυτεπάγγελτο καθαρισμό των χώρων για την άρση του κινδύνου.

Σε επείγουσες περιπτώσεις άμεσου και ιδιαίτερα υψηλού κινδύνου πρόκλησης ή ταχείας επέκτασης πυρκαγιάς, ο οποίος διαπιστώνεται με σχετικό έγγραφο της οικείας Πυροσβεστικής Υπηρεσίας (παρ. 3 του άρ- θρου 5), επιτρέπεται, κατά παρέκκλιση της διαδικασίας των προηγούμενων εδαφίων, ο επείγων αυτεπάγγελτος καθαρισμός από τον οικείο Δήμο για την άμεση άρση του κινδύνου.

Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης των υπόχρεων στην εκπλήρωση της υποχρέωσης καθαρισμού και συντήρησης καθ’ όλη τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου, επιβάλλεται ή καταλογίζεται αντίστοιχα εξ ολοκλήρου στον/στους υπόχρεους από τον οικείο Δήμο:

• Πρόστιμο πενήντα (50) λεπτών του ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο, με ελάχιστο ποσό τα διακόσια (200) ευρώ.
• Κατά του προστίμου ο ενδιαφερόμενος δύναται να υποβάλει ένσταση στον δήμο εντός αποκλειστικής προθεσμίας δέκα (10) ημερών.

Μετά το πέρας της δεκαήμερης προθεσμίας ή εφόσον η ένσταση δεν έχει γίνει αποδεκτή, ο οικείος Δήμος υποχρεούται εντός πέντε (5) ημερών να προβεί σε αυτεπάγγελτο καθαρισμό των χώρων αυτών, κατά προτεραιότητα βάσει του κινδύνου πρόκλησης ή ταχείας επέκτασης πυρκαγιάς.

Η δαπάνη και το πρόστιμο αποτελούν έσοδα του οικείου Δήμου και εισπράττονται σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις.

Οι υπόχρεοι για άλλα μέτρα πυροπροστασίας και τεχνική μελέτη

Ο κανονισμός αφορά σε δομημένα ακίνητα που βρίσκονται μέσα σε δάση, δασικές εκτάσεις, περιαστικό πράσινο, κηρυγμένες δασωτέες, αναδασωτέες και χορτολιβαδικές εκτάσεις, καθώς και σε ακτίνα τριακοσίων (300) μέτρων από τα όρια των εκτάσεων αυτών. Αφορά επίσης κτίσματα εντός πάρκων και αλσών πόλεων και οικιστικών περιοχών.

Επισημαίνεται ότι στην περίπτωση των αλσών, ο κανονισμός εφαρμόζεται μόνο στα κτίρια που βρίσκονται εντός αυτών και όχι στα όμορα του άλσους ακίνητα, ούτε και σε αυτά που έχουν πρόσωπο στο άλσος.

Αυτό γίνεται λόγω ικανής δυνατότητας ελέγχου, περιορισμού της μετάδοσης, πρόσβασης και επέμβασης των δυνάμεων σε περίπτωση εκδήλωσης φωτιάς εντός άλσους ή πάρκου τα οποία περιβάλλονται από οικιστική δόμηση. Με τον ίδιο τρόπο δύναται να αντιμετωπίζονται και μεμονωμένοι δασικοί θύλακες μικρής έκτασης σε εντός σχεδίου περιοχές οι οποίοι περιβάλλονται από δόμηση.

Αντίθετα, στους οικισμούς, καθώς και σε οικιστικές πυκνώσεις που περιβάλλονται στο σύνολό τους από δασικές εκτάσεις, ο κίνδυνος μετάδοσης της φωτιάς από τη δασική έκταση στον οικισμό ή αντίστροφα είναι αυξημένος και λιγότερο ελεγχόμενος, με αποτέλεσμα να προβλέπεται στον κανονισμό διαφορετική διαδικασία (άρθρο 4 του Κεφαλαίου Δεύτερου), η οποία αναλύεται παρακάτω.

Διευκρινίζεται επίσης ότι ο κανονισμός δεν εφαρμόζεται σε καλλιεργούμενες εκτάσεις, ούτε στην περίπτωση που υπάρχει εντός αυτών κτίσμα βοηθητικής χρήσης για την αποθήκευση εξοπλισμού, εργαλείων και υλικών που απαιτούνται για την εξυπηρέτηση γεωργικής δραστηριότητας.

Τα 3 στάδια της μελέτης

Ειδικότερα, η διαδικασία μελέτης κατά τις προβλέψεις του κανονισμού, περιλαμβάνει τρία στάδια: την αξιολόγηση της επικινδυνότητας του ακινήτου, τη σύνταξη τεχνικής έκθεσης μέτρων και ενεργειών, καθώς και τη δήλωση εφαρμογής τους από τον ιδιοκτήτη του ακινήτου.

1. Η αξιολόγηση της επικινδυνότητας των ακινήτων γίνεται βάσει των έξι ομάδων κριτηρίων του άρθρου 5 του Κεφαλαίου Πρώτου του κανονισμού. Η αξιολόγηση αυτή γίνεται για την περιοχή επιρροής του ακινήτου και αποτυπώνεται στο Έντυπο αξιολόγησης επικινδυνότητας από το οποίο προκύπτει η κατάταξή του (χαμηλή, μέση, υψηλή και ιδιαίτερα υψηλή). Στον κανονισμό υφίστανται στοιχεία, σύνδεσμοι και παραρτήματα για τη διευκόλυνση του έργου των συντακτών της αξιολόγησης.

Το έντυπο αξιολόγησης συντάσσεται άπαξ και επανασύνταξή του απαιτείται μόνο στην περίπτωση που τροποποιηθούν οι παράμετροι που λήφθηκαν υπόψη κατά την αξιολόγηση (όπως για παράδειγμα τυχόν αλλαγή στο πλάτος της οδού πρόσβασης στο ακίνητο, προσθήκη σημείου υδροληψίας πυροσβεστικού οχήματος, δόμηση νέων κτιρίων στα όμορα ακίνητα με επίπτωση στον δείκτη της πυκνότητας του δομημένου περιβάλλοντος) εφόσον επιφέρουν μεταβολή στην κατηγορία επικινδυνότητας του ακινήτου.

Το Έντυπο αξιολόγησης συντάσσεται από τεχνικό επιστήμονα με κατάρτιση σε θέματα τοπογραφίας, βλάστησης, υποδομών και δικτύων. Ενδεικτικά και με την επιφύλαξη των επαγγελματικών δικαιωμάτων του συνόλου των τεχνικών επιστημόνων, το έντυπο αξιολόγησης μπορεί να συνταχθεί από μηχανικούς (τοπογράφους, αρχιτέκτονες, πολιτικούς μηχανικούς, μηχανολόγους μηχανικούς, μηχανικούς περιβάλλοντος, κ.λ.π,) καθώς και δασολόγους, γεωπόνους ή γεωτεχνικούς επιστήμονες.

Κατ’ εξαίρεση των ανωτέρω, στην περίπτωση οικισμών, οριοθετημένων ή μη και οικιστικών πυκνώσεων που περιβάλλονται στο σύνολό τους από δασικές, χορτολιβαδικές, αναδασωτέες και λοιπές εκτάσεις, η αξιολόγηση της επικινδυνότητας συντάσσεται για το σύνολο του οικισμού, σε ένα ενιαίο έντυπο, με μέριμνα του αρμόδιου ΟΤΑ.

2. Η τεχνική έκθεση, περιλαμβάνει:

Περιγραφή:

• του ακινήτου, με ιδιαίτερη αναφορά στη θέση του ως προς τη δασική, αναδασωτέα, κ.λ.π έκταση και στα κρίσιμα σημεία του εντύπου αξιολόγησης που οδήγησαν στην κατάταξή του από πλευράς επικινδυνότητας,
• του ή των κτισμάτων εντός του ακινήτου, με αναφορά στα γεωμετρικά τους χαρακτηριστικά, τα δομικά τους στοιχεία και υλικά,
• του περιβάλλοντος χώρου, των κατασκευών (θέση και υλικά) και εγκαταστάσεών του, καθώς και του είδους, μεγέθους και θέσης των φυτών,
• των γειτονικών ιδιοκτησιών, τυχόν κτισμάτων εντός αυτών και του περιβάλλοντος χώρου τους κατά τα ανωτέρω,
• κάθε άλλου στοιχείου κρίσιμου και συναφούς με το αντικείμενο του κανονισμού.
• Καθορισμό:
  των απαιτούμενων προληπτικών μέτρων, μέτρων παθητικής πυροπροστασίας και μέσων ενεργητικής πυροπροστασίας, καθώς και τυχόν συστάσεις προς τους ιδιοκτήτες για το σχέδιο προετοιμασίας εκκένωσης,
• των εργασιών και ενεργειών που πρέπει να γίνουν στην περίπτωση ακινήτων με υφιστάμενα κτίρια για την τήρηση των ανωτέρω προβλεπόμενων μέτρων
• των κατά περίπτωση απαιτούμενων διοικητικών πράξεων εκτέλεσης οικοδομικών εργασιών του άρθρου 28 του ν.4495/17, όπως ισχύει.

και συνοδεύεται από σχέδιο κάτοψης του ακινήτου όπου αποτυπώνονται τα απαραίτητα στοιχεία, όπως ενδεικτικά, οι θέσεις των κτισμάτων κύριας και βοηθητικής χρήσης, η πρόσβαση στο ακίνητο, οι ζώνες προστασίας, οι θέσεις και αποστάσεις των δέντρων, οι αποστάσεις των όμορων κτιρίων, κ.λ.π

Επισημαίνεται ότι διοικητική πράξη εκδίδεται μόνο για τις εργασίες εκείνες που είναι οικοδομικής φύσεως (επί τω πλείστον εργασίες που προβλέπονται στις απαιτήσεις παθητικής και ενεργητικής πυροπροστασίας) εφόσον δεν εμπίπτουν στις εργασίες του άρθρου 30 του ν.4495/17, για τις οποίες δεν απαιτείται οικοδομική άδεια ούτε έγκριση εργασιών δόμησης μικρής κλίμακας. Σε ότι αφορά στην εφαρμογή προληπτικών μέτρων όπως καθαρισμό παρεδαφιαίας βλάστησης, υπορόφου, κοπή κλάδων ιστάμενων δέντρων, δεν απαιτείται καμία άδεια ή έγκριση.

Όσον αφορά στη τυχόν απαίτηση κοπής δέντρων εντός ιδιωτικών ακινήτων, εφόσον πρόκεται για ακίνητα εντός σχεδίου περιοχών και, εντός οικισμού ή και εκτός σχεδίου περιοχών με κτίσματα ανεγερθέντα βάσει οικοδομικής άδειας, για την εφαρμογή των ζωνών προστασίας, αυτή διενεργείται με έκδοση έγκρισης εργασιών δόμησης μικρής κλίμακας, όπου αντί του στοιχείου αα) της περίπτωσης ζ της υπ’ αρίθμ. ΥΠΕΝ/ΔΑΟΚΑ/43266/1174/2020 (Β’ 1843) Απόφασης, υποβάλλεται η τεχνική έκθεση του παρόντος κανονισμού. Σύμφωνα δε με το άρθρο 36 της υπ’ αρίθμ. ΥΠΕΝ/ΔΑΟΚΑ/66006/2360/2023 Απόφασης (Β’ 3985) οι διατάξεις του Κανονισμού πυροπροστασίας ακινήτων εντός ή πλησίον δασικών εκτάσεων κατισχύουν των προβλέψεων του άρθρου 19 του Κτιριοδομικού κανονισμού στην περίπτωση που από την εφαρμογή τους δεν είναι δυνατή η εξασφάλιση του ελάχιστου υποχρεωτικού αριθμού δέντρων.

Η τεχνική έκθεση συντάσσεται από μηχανικούς που έχουν δικαίωμα υπογραφής μελετών πυροπροστασίας κατά τις προβλέψεις του π.δ 99/2018 (Α’ 187) «Ρύθμιση του επαγγέλματος του μηχανικού με καθορισμό των επαγγελματικών δικαιωμάτων για κάθε ειδικότητα» (πολιτικοί μηχανικοί, αρχιτέκτονες μηχανικοί, μηχανολόγοι μηχανικοί, ηλεκτρολόγοι μηχανικοί, αγρονόμοι τοπογράφοι μηχανικοί, χημικοί μηχανικοί, μηχανικοί μεταλλείων και μεταλλουργοί μηχανικοί, ναυπηγοί μηχανικοί, μηχανικοί παραγωγής και διοίκησης).

Το έντυπο αξιολόγησης και η τεχνική έκθεση δύναται να συνταχθούν από τον ίδιο τεχνικό επιστήμονα ή από διαφορετικούς. Σε κάθε όμως περίπτωση συνιστούν αλληλένδετα έγγραφα το περιεχόμενο των οποίων πρέπει να συγκλίνει. Η τεχνική έκθεση συντάσσεται και αυτή μία φορά, επανυποβάλλεται όμως επικαιροποιημένη στην περίπτωση τροποποίησης, είτε του εντύπου αξιολόγησης επικινδυνότητας, είτε του περιεχομένου της και των στοιχείων που περιλαμβάνει (π.χ προσθήκη νέου κτίσματος στο ακίνητο ή επέκταση υφισταμένου).

Στην περίπτωση των οικισμών ή οικιστικών πυκνώσεων που περιβάλλονται από δασική έκταση, μετά τη γνωστοποίηση από τον ΟΤΑ στους δημότες της κατάταξης επικινδυνότητας του Εντύπου αξιολόγησης της επικινδυνότητας του οικισμού, το οποίο έχει διενεργηθεί με μέριμνά του, υποβάλλονται οι τεχνικές εκθέσεις των ιδιωτών για τα ακίνητά τους οι οποίες αφορούν στο σύνολο των προαναφερόμενων στοιχείων (περιγραφής και καθορισμού μέτρων) πλην εκείνων για τη δημιουργία των ζωνών προστασίας οι οποίες εφαρμόζονται πέριξ του οικισμού κατά τα αναφερόμενα στη συνέχεια. Δεδομένου ότι τα μέτρα προληπτικής πυροπροστασίας για τα υφιστάμενα κτίρια διαφοροποιούνται ελάχιστα αναλόγως της κατάταξης επικινδυνότητας του ακινήτου συστήνεται η λήψη τους ακόμα και πριν τη γνωστοποίηση του Εντύπου αξιολόγησης της επικινδυνότητας του οικισμού από τους ΟΤΑ.

3. Μετά τη σύνταξη του εντύπου αξιολόγησης επικινδυνότητας και της τεχνικής έκθεσης και την υποβολή τους στο ειδικό πληροφοριακό σύστημα και μεταβατικά στον οικείο δήμο, ο ιδιοκτήτης υποχρεούται για κάθε έτος πριν την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου να υποβάλει στο πληροφοριακό σύστημα ή τον δήμο, την υπεύθυνη δήλωση λήψης των μέτρων και συμμόρφωσης με την τεχνική έκθεση.

Διευκρινίζεται ότι η τεχνική έκθεση, το έντυπο αξιολόγησης επικινδυνότητας και η δήλωση εφαρμογής των μέτρων πυρασφαλείας αφορούν στο σύνολο του ακινήτου (κτίρια και περιβάλλων χώρος) και υποβάλλονται μία φορά για το σύνολο αυτού, ανεξαρτήτως ύπαρξης τυχόν διηρημένων ιδιοκτησιών.