Έζησαν από κοντά τις ιστορικές μάχες και τα γεγονότα και με σχεδιαστική δεξιοτεχνία τα οπτικοποίησαν για τις επόμενες γενιές
Δύο Γερμανοί ζωγράφοι, ο ένας αυτοδίδακτος και ο άλλος εξειδικευμένος στην απεικόνιση πολεμικών σκηνών, υπήρξαν κεντρικά πρόσωπα της αφήγησης του Αγώνα των Ελλήνων για την Ανεξαρτησία.
Hess, Peter von (1792-1871) Ο Μακροϊάννης αμύνεται εν Πειραιεί προς τους εχθρούς καρτερικώτατα, Λιθογραφία έγχρωμη
Μέσα στα έργα τους, οι σκηνές μεγάλων ιστορικών μαχών «συναντούν» καλλιτεχνικά στοιχεία πρώιμου ρομαντισμού και της Αναγέννησης. Ο Αναγνωσταράς νικά τους Τούρκους στο Βαλτέτσι, ο Ρήγας περιστοιχισμένος από Έλληνες παίζει ταμπουρά και τραγουδά τον Θούριο, ο Κανάρης πυρπολεί την τουρκική ναυαρχίδα στη Χίο, ο Υψηλάντης υπερασπίζεται το Άργος κι ο Πλαπούτας τα Δερβενάκια, οι Έλληνες πολιορκούν τη Μονεμβασιά, η Ναυμαχία του Ναβαρίνου παρουσιάζεται σε εκδοχή ημέρας και νύχτας. Η Μπουμπουλίνα, ο Μιαούλης, ο Κανάρης, ο Μακρυγιάννης, ο Αλ. Μαυροκορδάτος, ο Γ. Μαυρομιχάλης, ο Κοραής, ο Λόρδος Βύρων, ο Παπαφλέσσας, αποκτούν μορφή, αυτή που μέσα από τα σχολικά βιβλία έγινε εθνικό αφήγημα, εξελίχθηκε σε συλλογική μνήμη.
Krazeisen, Karl von Miaulis – Μιαούλης , Λιθογραφία ασπρόμαυρη.
Η Βιβλιοθήκη Κέντρο Πληροφόρησης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΒΚΠ-ΑΠΘ) διαθέτει μεγάλη συλλογή από πρωτότυπες ελαιογραφίες, σχέδια, χαρακτικά και άλλα αντικείμενα που αναφέρονται στον αγώνα του 1821.
Η Επιτροπή ΑΠΘ για το 1821 επέλεξε από τη μοναδική συλλογή 56 αντιπροσωπευτικά έργα -λιθογραφίες, επιζωγραφισμένες λιθογραφίες και χαρακτικά, τα περισσότερα των Ες και Κράτσαϊζεν- και σε συνεργασία με την ΒΚΠ-ΑΠΘ και το Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών τα παρουσιάζει στον δεύτερο όροφο του Τελλογλείου, σε μία έκθεση υπό τον τίτλο «Σύμβολα της Επανάστασης του 1821», την οποία θα εγκαινιάσει απόψε ο πρύτανης του Ιδρύματος, καθ. Νίκος Παπαϊωάννου.
Στην έκθεση, που αποτελείται από τρεις ενότητες, παρουσιάζονται χαρακτικά των Πέτερ φον Ες και ο Καρλ φον Κράτσαϊζεν και κάποια μεμονωμένα έργα σημαντικών καλλιτεχνών όπως ο Ονορέ Ντωμιέ (Honore Daumier), o Άνταμ Φρίντελ (Adam Friedel), o Ντισοσλσουά (Dusaulchoy) και o Χάνφσταενγκλ (Hanfstaengl).
Motte, Charles Εtienne Pierre Μετάληψη των υπερασπιστών του Μεσολογγίου, Λιθογραφία ασπρόμαυρη
«Ο αγώνας των Ελλήνων για την ανεξαρτησία δημιούργησε ενδιαφέρον στους καλλιτεχνικούς κύκλους της Ευρώπης, ήδη από το ξεκίνημά του. Βρισκόμαστε στην πρώτη φάση του ρομαντισμού και ο τύπος του επαναστάτη και μάλιστα από μια ξένη περιοχή έχει ιδιαίτερη γοητεία. Έτσι από πολύ νωρίς οι Ευρωπαίοι δημιουργοί ασχολήθηκαν με την Ελλάδα και τον ξεσηκωμό, τόσο μέσα από τη ζωγραφική όσο και μέσα από άλλες τέχνες όπως η ποίηση –χαρακτηριστικό το παράδειγμα του Λόρδου Μπάιρον», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η προϊσταμένη διεύθυνσης της ΒΚΠ-ΑΠΘ, Κατερίνα Νάστα για τα έργα που παρουσιάζονται στο Τελλόγλειο.
«Η Ελληνική Επανάσταση προηγήθηκε της εφεύρεσης του φωτογραφικού φακού. Όμως έχει αποτυπωθεί βαθιά στη συλλογική μνήμη μέσα από λιθογραφίες και ελαιογραφίες, ασχέτως της πιστότητας της απεικόνισης», δήλωσε ο πρόεδρος της Επιτροπής ΑΠΘ για το 1821, καθηγητής Ιστορίας Βασίλης Γούναρης, παρατηρώντας ότι «προσωπογραφίες ηρώων, αναπαραστάσεις μαχών και ναυμαχιών καθιερώθηκαν ως σύμβολα του Αγώνα, χάρη στη δύναμη της τυπογραφίας» και «εξοικειωθήκαμε μαζί τους μέσα από τα σχολικά βιβλία και τις αφίσες στους τοίχους των αιθουσών διδασκαλίας, των δημοσίων υπηρεσιών και των στρατώνων» και έτσι «από φανταστικές και εξιδανικευμένες καλλιτεχνικές συλλήψεις μεταγενέστερων δεκαετιών μετατράπηκαν σε αποδεκτά ιστορικά τεκμήρια».
Οι προσωπογραφίες των σύγχρονων με τα γεγονότα καλλιτεχνών, όπως ο Πέτερ φον Ες και ο Καρλ φον Κράτσαϊζεν, αξιοποιήθηκαν στη συνέχεια από τους ελαιογράφους του β΄ μισού του 19ου αιώνα, οι οποίοι τυποποίησαν τις ηρωικές στιγμές της Παλιγγενεσίας. «Επρόκειτο για επιλεκτική διαδικασία», σύμφωνα με τον κ. Γούναρη, καθώς «οι περισσότερο κολακευτικές αναπαραστάσεις αλλά και όσες επιβεβαίωναν το εθνικό αφήγημα επιβίωσαν ευκολότερα από τις πιστότερες, ενώ οι επιχρωματισμένες έγιναν δημοφιλέστερες από τις ασπρόμαυρες πρωτότυπες».
Ποιοι ήταν οι ζωγράφοι του 1821
Ο Πέτερ φον Ες (1792-1871) ήταν Γερμανός χαράκτης και ζωγράφος, ειδικευμένος στην απεικόνιση πολεμικών σκηνών. Κατ’ ανάθεση του βασιλιά Λουδοβίκου Α΄ της Βαυαρίας ήρθε στην Ελλάδα, μαζί με τη συνοδεία του Βασιλιά Όθωνα της Ελλάδος, για να φιλοτεχνήσει ήρωες και σκηνές της Ελληνικής Επανάστασης.
Hess, Peter von Οι πρεσβευταί της Ελλάδος προσφέρουσιν υποταγήν τω εαυτών βασιλεί, Λιθογραφία έγχρωμη
Παρήγαγε συνολικά 39 σχέδια, τα οποία εν συνεχεία αναπαρήχθησαν σε επιχρωματισμένες λιθογραφίες. Ρωμαλέα σύζευξη ρομαντικής προδιάθεσης και ρεαλιστικής αναπαράστασης, 31 από τις λιθογραφίες παρουσιάζονται στην Έκθεση.
Ο Καρλ φον Κράτσαϊζεν (1794-1878) ήταν Γερμανός στρατιωτικός, αυτοδίδακτος ζωγράφος και φιλέλληνας. Υπηρέτησε στον στρατό του βασιλείου της Βαυαρίας και έλαβε μέρος ως εθελοντής στον πόλεμο της Ελληνικής Ανεξαρτησίας υπό τις διαταγές του (επίσης ζωγράφου) βαρώνου von Heideck (1826-27). Στο διάστημα της παραμονής του στην Ελλάδα συνάντησε πολλούς αγωνιστές και φιλέλληνες.
Φιλοτέχνησε συνολικά 21 πορτρέτα αγωνιστών της Επανάστασης, φροντίζοντας μάλιστα να τα υπογράψουν, όπου ήταν δυνατό, οι ίδιοι.
Krazeisen, Karl von Canaris – Κανάρης , Λιθογραφία ασπρόμαυρη
Στην Έκθεση παρουσιάζονται 7 λιθογραφίες από τα έργα αυτά. Η πρωτότυπη συλλογή τους, κτήμα του Ελληνικού Δημοσίου από το 1926, βρίσκεται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο στην Αθήνα.
Η έκθεση «Σύμβολα της Επανάστασης του 1821» θα διαρκέσει έως τις 31 Οκτωβρίου 2021. Το κοινό θα έχει την ευκαιρία να ξεναγηθεί δωρεάν στις εκθέσεις, με απαραίτητη τηλεφωνική κράτηση στο τηλ.: 2310 247111 (Τρίτη 11.00-14.00, Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή 19.00-22.00, Σάββατο 11.00-14.00 & 19.00-22.00, Κυριακή 11.00-14.00, Δευτέρα κλειστά).
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
Τις φωτογραφίες έργων από τη «Συλλογή Τρικόγλου» που παρουσιάζονται στην έκθεση «Σύμβολα της Επανάστασης του 1821» στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών παραχώρησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Βιβλιοθήκη Κέντρο Πληροφόρησης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
