Την Παρασκευή πριν από τις εκλογές έκανα έναν απολογισμό με φράσεις κλειδιά και ανέπτυξα μερικά σενάρια για το αποτέλεσμα.
Ως προς τις φράσεις που χαρακτήριζαν τότε τα τρία κόμματα ήταν: «Η ΝΔ άντεξε», «Ο ΣΥΡΙΖΑ γίνεται λαϊκό κόμμα», «Το ΠΑΣΟΚ είναι φιλόδοξο».
Τρεις μέρες μετά, τη Δευτέρα τα μεσάνυχτα με καθαρό το εκλογικό τοπίο μετά τις κάλπες της 21ης Μαΐου, οι φράσεις αυτές θα μπορούσαν και πάλι να χρησιμοποιηθούν υπό το πρίσμα των νέων συνθηκών.
Ως προς τις συνθήκες, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι έχουν αλλάξει τελείως. Η νίκη της ΝΔ δεν είναι εύκολα εξηγήσιμη ακριβώς γιατί είναι συντριπτική, σε όλα τα μέτωπα, σε όλο το μήκος και πλάτος. Και έχει βάθος, έχει να κάνει με ισχυρούς μετασχηματισμούς μέσα στην κοινωνία. Ακόμα κι αν πέσει στις επόμενες εκλογές, που είναι το ένα σενάριο- το πιο ασθενές γιατί υπάρχει και το σενάριο να ανέβει κι άλλο- η βασική παραδοχή ότι είμαστε μπροστά σε κοινωνικό μετασχηματισμό που επηρεάζει τον πολιτικό μετασχηματισμό, δεν αλλάζει. Οπότε και οι εξηγήσεις του αποτελέσματος δεν μπορεί παρά να πηγαίνουν πιο πίσω από τις επιφανειακές, όπως ότι δούλεψαν οι επικοινωνιακές τακτικές κλπ. Εκ των υστέρων, σε μία νίκη, όλες οι επιλογές θεωρούνται δικαιωμένες. Αλλά πρέπει να βλέπουμε πιο βαθιά τα πράγματα. Και για να φτάσουμε στις βαθύτερες αιτίες, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε ότι η ΝΔ άντεξε σε όλες τις μεγάλες κρίσεις από το 2019, βρήκε απαντήσεις και συνομίλησε με τις μεγάλες πλειοψηφίες ως και την τελευταία ημέρα προ των εκλογών.
Το ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έγινε λαϊκό κόμμα που υπονοεί και μία μαζικότητα, προφανώς δεν προκύπτει από το αποτέλεσμα. Το αποτέλεσμα είναι μία κομματική τομή, γιατί πρόκειται για μία πολύ μεγάλη υποχώρησε σε πραγματικές δυνάμεις. Εκεί κρίνονται τα κόμματα εξουσίας, στις εκλογές, στην ισχύ. Για αυτό και είναι μεγάλη η ήττα. Και αυτό χαρακτηρίζει τα λαϊκά κόμματα, ότι δεν υπάρχει κάποιο ιδεολογικό κέντρο που πλήττεται, αλλά η ήττα μοιράζεται σε πολλά σημεία αποτυχίας.
Τέλος, το ΠΑΣΟΚ είχε θέσει τον στόχο ενός ισχυρού, διψήφιου ποσοστού και τον πετυχαίνει σε συνδυασμό με την υποχώρηση του ΣΥΡΙΖΑ, που ανοίγει το παιχνίδι της ηγεμονίας στην κεντροαριστερά. Η πρόκληση που δεν κλήθηκε να απαντήσει το ΠΑΣΟΚ είναι η συμμετοχή σε μία συμμαχική κυβέρνηση και ίσως να μην χρειαστεί να απαντήσει ούτε την επόμενη φορά. Τα κόμματα εξουσίας όμως χρειάζεται αργά ή γρήγορα να απαντήσουν σε κάτι τέτοιο.
Δεν είπαμε για τα σενάρια. Θα έχουμε χρόνο τις επόμενες ημέρες.
ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ
