Δεν είναι εύκολο να πιάσεις τον σφυγμό μιας εθνικής επετείου εν μέσω μίας τόσο δραματικής κατάστασης όπως αυτή που δημιουργεί η πανδημία. Πέρυσι ήταν ακόμα χειρότερα γιατί έλειπε και η αίσθηση ασφάλειας που δημιουργεί πια σε ένα βαθμό η εκτεταμένη εμβολιαστική κάλυψη.
Φέτος, πολώθηκε ελαφρώς το κλίμα στο αν θα γίνουν και πώς οι παρελάσεις, θέμα μικρότερης εμβέλειας όμως. Γιατί η επέτειος δεν είναι μόνο οι τελετές και ο εορτασμός, αλλά και πώς συμμετέχουν και οι πολίτες ή ο τρόπος που αναδεικνύονται τα ιστορικά γεγονότα. Και σε εποχές δύσκολες όπως αυτή που διανύουμε, θα έπρεπε να αναζητούμε περισσότερες εναλλακτικές μορφές ανάδειξης της ιστορίας.
Ακριβώς λόγω αυτών των δυσκολιών, μία ωραία πτυχή της 28ης Οκτωβρίου1940 είναι εκείνο το «χαμόγελο στα χείλη» που είχαν οι στρατιώτες στην πορεία τους προς τα βουνά της Ηπείρου για να αντιμετωπίσουν τον φασιστικό στρατό των εισβολέων. Δεν το λέει μόνο το τραγούδι, ούτε το καταγράφουν οι πάρα πολλές φωτογραφίες των επιστρατευθέντων, αλλά καταγράφεται και σε πολλές μαρτυρίες. Αυτή η ζέση, η ένταση των νέων, αλλά και των μεγαλύτερων Ελλήνων να μπουν στον αγώνα, να πάνε στη μάχη και να νικήσουν. Κι ας ακολούθησαν δύσκολες και σκοτεινές μέρες, γιατί κανένας πόλεμος δεν είναι για καλό.
Εκείνο το «χαμόγελο» δίνει άλλη νοηματοδότηση στην είσοδο της Ελλάδας στον μεγάλο πόλεμο και εκφράζει μία βαθύτερη λαϊκή αίσθηση για το τι έπρεπε να γίνει, για ποιο ήταν το καθήκον. Για αυτό άλλωστε και η 28η Οκτωβρίου τιμήθηκε αμέσως σχεδόν τα επόμενα χρόνια και έγινε και εθνική εορτή. Κι αν υπάρχει στις μέρες μας μία συζήτηση για το αν πρέπει να γιορτάζουμε και το τέλος του πολέμου τον Μάιο του 1945 ή την απελευθέρωση της χώρας το 1944 από τις κατοχικές δυνάμεις, είναι γιατί με τα χρόνια κατανοείται καλύτερα το μέγεθος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Προφανώς και μπορούμε να γιορτάσουμε όλα τα ορόσημα αυτού του μεγάλου γεγονότος. Το σημαντικό είναι όμως το νόημα, το περιεχόμενο των εορτασμών. Και αυτό το χαμόγελο εκείνων των πρώτων ημερών του 1940 που η Ελλάδα μπήκε στον πόλεμο είναι ένα νόημα που μπορούμε να το κρατήσουμε.
ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ
