Ποσοστό λίγο πάνω από το 1,2% σε πανελλαδική κλίμακα καταλαμβάνουν στη σχετική λίστα των παραγωγών αμπελοκαλλιέργειας, οι Ηπειρώτες αμπελουργοί σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία μέσα από τη βάση δεδομένων του ΟΣΔΕ για το 2023. Το αριθμητικό αυτό στοιχείο συνδυαζόμενο με την ηλικιακή διαστρωμάτωση των παραγωγών αυτών, οι οποίοι στη συντριπτική τους πλειονότητα είναι άνω των 50 ετών, αναδεικνύει μία βασική παραδοχή που συνιστά από μόνη της και ένα τεράστιο πρόβλημα που αφορά στο μέλλον του αμπελοοινικού τομέα στην Ήπειρο.
Η περιφέρεια της Ηπείρου είναι εκείνη που διαθέτει τις λιγότερες στρεμματικές εκτάσεις αμπελώνων, το σημαντικότερο όμως είναι το ότι δεν φαίνεται να υπάρχουν, άμεσα τουλάχιστον, σοβαρές προοπτικές ώστε οι εκτάσεις αυτές να αυξηθούν. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο μέσος όρος εκτάσεων ανά παραγωγό για το 2023 στην Ήπειρο ανέρχεται σε μόλις 1,34 στρέμματα, ενώ στη Θεσσαλία είναι 5,91 στρέμματα, στη Δυτ. Μακεδονία 3,85 και στην Δυτική Ελλάδα 4,33 στρέμματα ανά παραγωγό.
Τα στοιχεία αυτά μαζί και με πολλά άλλα ακόμη παρουσιάστηκαν και αναλύθηκαν διεξοδικά στο πρόσφατο πανελλήνιο συνέδριο αμπελουργίας που πραγματοποιήθηκε στα Ιωάννινα το διήμερο 23-24 Μαΐου, στο οποίο εκφράστηκε από τους εκπροσώπους της Εθνικής Διεπαγγελματικής Αμπέλου και Οίνου όπως και από τον Κλαδικό Εθνικό Αγροτικό Συνεταιρισμό Αμπελοοινικών Προϊόντων (ΚΕΟΣΟΕ) η αγωνία του κλάδου συνολικά για τις προοπτικές του. Σε επίπεδο Ηπείρου η αγωνία αυτή αποκτά χαρακτηριστικά επείγουσας κατάστασης κινδύνου, καθώς υπάρχουν θα έλεγε κάποιος μόνον ή κατά κύριο λόγο, ανησυχητικές παράμετροι.
Η Ήπειρος ακολουθεί τη γενικότερη μεταβολή στις εκτάσεις των φυτεμένων αμπελώνων που καταγράφεται σε πανελλαδική κλίμακα, παρουσιάζοντας μείωση 24% πανελλαδικά από το 1990 μέχρι το 2022. Συνολικά στην Ελλάδα το 1990 υπήρχαν 817.435 στρέμματα φυτεμένων εκτάσεων με αμπελώνες και το 2022 οι εκτάσεις αυτές έφταναν μόλις τις 646.279 στρέμματα. Στην Ήπειρο οι φυτεμένες εκτάσεις αμπελώνων είναι μόλις 8.668 στρέμματα, που αντιστοιχούν στο 1,34% της επικράτειας.
Μικροί αμπελώνες
Στα εξαιρετικά ενδιαφέροντα στοιχεία θα πρέπει να αναφερθεί ότι στην Ήπειρο το 95,5% των παραγωγών έχει στην κατοχή του μέχρι 5 στρέμματα φυτεμένης έκτασης με αμπέλια. Αναλυτικά ο μέσος όρος εκτάσεων ανά παραγωγό στην Ήπειρο είναι:
Στρέμματα Ποσοστό
0-5 95,5%
5-10 3,14%
10-20 1,00%
20-30 0,23%
30-50 0,03%
50-75 0,03%
75 και άνω 0,06%
Ηλικιακή διαστρωμάτωση
Ακόμη πιο χαρακτηριστικό του κινδύνου συρρικνωθεί ακόμη περισσότερο μελλοντικά η αμπελουργία στην Ήπειρο είναι το στοιχείο της ηλικιακής διαστρωμάτωσης των 873 παραγωγών, με τη συντριπτική πλειονότητα να είναι άνω των 50 ετών, επομένως να μην υπάρχουν πολλά περιθώρια συνέχισης της ενασχόλησής τους με τον κλάδο της αμπελουργίας για αρκετές ακόμη δεκαετίες, πολύ δε περισσότερο να το κάνουν έχοντας κάποια βιώσιμη προοπτική.
Αναλυτικά ο πίνακας ηλικιακής διαστρωμάτωσης στην Ήπειρο έχει ως εξής:
Ηλικίες Παραγωγοί Ποσοστό
0-40 82 9,39%
41-50 145 16,61%
51-60 222 25,43%
61-67 186 21,31%
68-80 164 18,79%
80 και άνω 54 6,19%
Απομονωμένη επικράτεια
Στον Οινικό χάρτη της χώρας και στην κατηγορία των Προϊόντων Γεωγραφικής Ένδειξης, η Ήπειρος είναι μία από τις πλέον απομονωμένες περιοχές της χώρας. Διαθέτει δύο τέτοιες (ΠΓΕ) ετικέτες, μία στα Ιωάννινα και μία στο Μέτσοβο. Οι πιο κοντινές όμως περιοχές με προϊόντα Γεωγραφικής Ένδειξης είναι η Λευκάδα, η Κέρκυρα, η Καστοριά, τα Γρεβενά και η Κοζάνη.
Ως προς τις Προστατευόμενες Ονομασίες Προέλευσης, η Ήπειρος διαθέτει μόνο το ΠΟΠ προϊόν της Ζίτσας, την ποικιλία της λευκής Ντεμπίνας, ενώ τα πιο κοντινά ΠΟΠ προϊόντα στην Ήπειρο είναι η ποικιλία Μεσενικόλα στη Θεσσαλία και το Ξινόμαυρο του Αμυνταίου στη Φλώρινα.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
